Στο Σείριο υπάρχουνε παιδιά
ποτέ δε βάλαν έγνοια στην καρδιά
δεν είδανε πολέμους και θανάτους
και πάνω απ’ τη γαλάζια τους ποδιά
φοράν τις Κυριακές τα γιορτινά τους

Τις νύχτες που κοιτάν τον ουρανό
ένα άστρο σαν φτερό θαλασσινό
παράξενα παιδεύει το μυαλό τους
τους φαίνεται καράβι μακρινό
και πάνε και ρωτάν το δάσκαλό τους

Αυτή τους λέει παιδιά μου είναι η γη
του σύμπαντος αρρώστια και πληγή
εκεί τραγούδια λένε γράφουν στίχους
κι ακούραστοι του ονείρου κυνηγοί
κεντάνε με συνθήματα τους τοίχους

Στο Σείριο δακρύσαν τα παιδιά
και βάλαν από κείνη τη βραδιά

μιαν έγνοια στη μικρούλα τους καρδιά

 

-Κυρία, από ποιήματα δεν καταλαβαίνω τίποτα.

-Καλά. Ας το διαβάσουμε μια φορά να δούμε πρώτα ποιες άγνωστες λέξεις έχεις.

-Έγνοια, γιορτινά, φτερό, παιδεύει, σύμπαντος, κεντάνε, ακούραστοι κυνηγοί, συνθήματα, δακρύσαν.

-Τώρα που εξηγήσαμε τις άγνωστες λέξεις, να το διαβάσεις ξανά μόνος σου. Είδαμε πως ο ποιητής χρησιμοποιεί μεταφορικό λόγο. Δημιουργεί, λοιπόν, μια φανταστική ιστορία για τα παιδιά που  ζουν στο φωτεινό αστέρι που ονομάζεται Σείριος. Άκουσε τη φωνή που μας λέει την ιστορία και σκέψου: Πώς ζουν αυτά τα παιδιά; Τι συμβαίνει τις νύχτες που κοιτούν τον ουρανό; Τι μαθαίνουν από τον δάσκαλο; Γιατί δακρύζουν; Ποιες μεταφορές σου κάνουν εντύπωση και γιατί; Τι σου λέει αυτή ιστορία;  Σου θυμίζει κάτι από τη δική σου τη ζωή;

Κράτα σημειώσεις για να το συζητήσουμε. Κλείνω την κάμερα και πάω να κάνω ένα καφέ. Θα γυρίσω σε είκοσι λεπτά.

∞∞∞

Δουλεύουμε με τον Άλμπορ τα φετινά θέματα των Πανελλήνιων εξετάσεων για τη Νεοελληνική Γλώσσα. Δύσκολο εγχείρημα για  έναν Ιρανό έφηβο που άρχισε να μαθαίνει ελληνικά πριν δύο χρόνια σε στρατόπεδο προσφύγων. Ο Άλμπορ όμως είναι αποφασισμένος.

Προσπαθώ πολύ να μάθω ελληνικά, γιατί δεν μπορώ να λέω μένω Ελλάδα, αλλά δεν μιλάω ελληνικά. Τώρα με πανδημία δεν πάω σχολείο.  Διαβάζω μόνος. Κάνω βόλτες στο camp και μιλάω με εργάτες να κάνω άσκηση στην ελληνική γλώσσα. Θέλω πολύ να μάθω αυτή τη γλώσσα.

Αυτά και άλλα έγραψε στο εργαστήριο δημιουργικής γραφής για προσφυγόπουλα που οργάνωσε η Ύπατη Αρμοστεία και το Πανελλήνιο Δίκτυο για το Θέατρο στην Εκπαίδευση. Έτυχε να διαβάσω το κείμενό του. Το ταξίδι από το Ιράν στην Ελλάδα, η ζωή στον προσφυγικό καταυλισμό, ο αγώνας προσαρμογής στο δημόσιο σχολείο εμπειρίες σκληρές. Και αυτή η φωνή «θέλω να μάθω» δεν με άφηνε να κοιμηθώ. Δέκα χρόνια στη σύνταξη και η καρδιά μου χτυπάει ακόμα στην εκπαίδευση. Άτιμη συνήθεια το δασκαλίκι. Έτσι και την κολλήσεις, την κουβαλάς μια ζωή.  Αρχίσαμε τα διαδικτυακά μαθήματα πριν ένα χρόνο. Στην αρχή του ζήτησα να μου γράψει ένα κείμενο για να τον γνωρίσω.

Η ζωή μου τότε στο Ιράν ήταν ακριβώς την ίδια ζωή με τους Έλληνες. Δηλαδή άκουγα πολύ μουσική, έπαιζα πολλά παιχνίδια, ήθελα παρά πολύ να κάνω παρέα και να βγω έξω με τους φίλους μου κτλ. Δηλαδή ήμουν ένας κανονικός άνθρωπος. […] Αναγκαστήκαμε να φύγουμε την χωρά παράνομα  λόγω των θρησκευτικών και πολίτικων προβλημάτων. […] Τα έχασα όλα. Στο Ιράν είχα τα πάντα, αλλά ποτέ δεν τα εκτίμησα όπως έπρεπε. Να τι μπορεί να μάθει κάποιος από μένα.

Αυτά και άλλα άρχισα να μαθαίνω από τον Άλμπορ με τα μεγάλα μαύρα μάτια. Άχ! Πόσο μου θυμίζει αυτό το δεκαεπτάχρονο αγόρι τον εγγονό μου. Πόσο τον πεθύμησα! Έχουνε νά ΄ρθουν στην Ελλάδα πάνω από δυο χρόνια. Καταραμένη πανδημία! Κι αυτή οθόνη που μας ενώνει και μας χωρίζει… Ώρες ώρες μού΄ρχεται να την σπάσω για να αγγίξω τα παιδιά μου και τα εγγόνια μου.

Ευλογημένη νά ‘ναι η οθόνη. Μου έφερε δώρο ένα άγνωστο παιδί. Γέμισε με την εικόνα του το άδειο σπίτι μου. Παράξενο πώς δέθηκα σιγά σιγά με αυτό το αγόρι που το γνώρισα μόνο μέσα από την οθόνη∙ δεν το είδα ποτέ από κοντά, δεν το άκουσα, δεν το μύρισα, δεν το άγγιξα.

Πώς ανησύχησα όταν διάβασα την ιστορία που έγραψε για τη Ζωή. Για ένα κορίτσι που τα είχε όλα, οικογένεια, φίλους, πλούτη, αγάπη, και τα έχασε. […] Οι γονείς της σκοτώθηκαν σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα κι έμεινε ορφανή. […] Δεν άντεξε. Αυτοκτόνησε. «Πάω να δω τους γονείς μου» έγραψε σ’ένα χαρτί. Η Ζωή έχασε το νόημα της ζωής.

-Πολλοί έφηβοι παρουσιάζουν τάση για αυτοκτονία κάτω από τόσο δύσκολες συνθήκες, μου είπε η ψυχολόγος που συμβουλεύτηκα και έσπευσα αμέσως να ενημερώσω τον υπεύθυνο εκπαιδευτικό του καταυλισμού.

-Κυρία, τα έκανα πολύ μαύρα στην ιστορία μου. Είχα δει ένα serial και …έκλεψα κάποιες ιδέες, μου είπε ο Άλμπορ γελώντας στο  επόμενο μάθημα.

Η καρδιά μου μπήκε στη θέση της, αλλά τον έχω έγνοια. Είναι παιδί ευαίσθητο και στοχαστικό. Μια μέρα μου έστειλε το σχόλιό του πάνω στη γνωστή ρήση του Νίτσε Ό,τι δεν σε σκοτώνει σε δυναμώνει.

Θα ήθελα πολύ να πιστεύω πως αυτή η φράση ισχύει παντού και πάντα. Ίσως είναι η τάση του άνθρωπου να θέλει να βγάλει κάτι καλό από δυσκολίες. Να θέλει να πιστέψει ότι τα βάσανα που ζει θα τον κάνουν καλύτερος άνθρωπος πιο δυνατός.  Δυστυχώς όμως πιστεύω πως δεν κρύβεται ένα μάθημα  πίσω από κάθε τραυματική εμπειρία της ζωής μας. Κάποιες φορές πρέπει να αποδεχτούμε ότι ζούμε σ΄έναν άδικο κόσμο όπου οι άνθρωποι πονάνε χωρίς να υπάρχει κάποιος λόγος. Θεωρώ σημαντικό να δώσουμε στον εαυτό μας το δικαίωμα να πονάμε χωρίς να ψάξουμε για ένα μάθημα. Κάποιες εμπειρίες απλώς υπάρχουν ώστε να ξεχνιούνται. Τίποτα παραπάνω.

Γράψε μου για το δικό σου καταφύγιο στα δύσκολα του ζήτησα μια μέρα που δουλεύαμε πάνω στο κείμενο «Καταφύγια» του Κ. Μπαλάσκα.

Υπάρχουν στιγμές που έχουμε το συναίσθημα ότι όσο και αν προσπαθούμε οι συνθήκες δεν θα γίνονται καλύτερες. Νιώθουμε σαν ότι έχουμε απογοητεύσει τους όλους αλλά και έχουμε απογοητευτεί εμείς. Τότε πρέπει να ασχολούμαστε με δράσεις που μπορούν να φέρουνε τις σκέψεις μας έξω από το μυαλό […] Εγώ προσωπικά, ακούγοντας μουσική νιώθω την αληθινή απελευθέρωση και πάντα με κάνει να είμαι πιο κάλος. Επίσης πιο παλιά χρησιμοποίησα τη δημιουργία των βιντεοπαιχνιδιών ως ένας τρόπος αυτοέκφρασης. Είχα αρχίσει να φτιάξω τους δικούς μου μικρόκοσμους στον υπολογιστή οπού είχα σχεδιάσει τα πάντα και έπαιζα τον ρολό του θεού. Απλώς το πιο σημαντικό είναι να βρούμε τον τρόπο με τον οποίο θα απελευθερωθούμε προκειμένου να μη μείνουνε όλες αυτές τις σκέψεις στο μυαλό.

Ένα καταφύγιο του Άλμπορ είναι και η μελέτη.

-Κυρία, ποια βιβλία να διαβάσω; Θέλω να καταλαβαίνω καλύτερα τη λογοτεχνία.

-Κυρία, όλο το Πάσχα διάβαζα Ιστορία. Δέκα ώρες την ημέρα. Στο διαγώνισμα πήρα 18.

-Κυρία, βάλτε μου κι άλλες ασκήσεις στη Γλώσσα. Πήρα 15 στην Έκθεση. Στην αρχή δεν μου έβαζαν κανένα βαθμό.

Εδώ κι έναν χρόνο, λες και παρακολουθώ ένα νεαρό άλογο να αποκτά σιγά σιγά τον δικό του βηματισμό∙ μπαίνει αποφασιστικά στον στίβο και ασκείται καθημερινά,  βάδισμα, τροχασμός, καλπασμός. Βλέπω πώς μαθαίνει να πηδάει τα εμπόδια, πώς  χλιμιντρίζει  χαρούμενο σηκώνοντας τα δυο του πόδια, πώς καλπάζει περήφανο με την χαίτη να ανεμίζει, πώς αγωνίζεται να φτάσει τα άλλα άλογα, πώς τερματίζει.

-Κυρία, προβιβάστηκα στην Γ΄ Λυκείου με 19, 7. Τώρα πρέπει να αρχίσω προετοιμασία για τις πανελλήνιες. Θα πάω φροντιστήριο δωρεάν και θα μελετώ σε ένα δωμάτιο. Ο κ. Γιάννης τα φρόντισε όλα. Θέλετε να συνεχίσουμε μαζί το μάθημα της Γλώσσας;

Νά΄ μαστε, λοιπόν, στην τελική ευθεία.

∞∞∞

Ανοίγω την κάμερα και τον βλέπω να δουλεύει ακόμα.

– Για να συζητήσουμε αυτά που σκέφτηκες.

Τα μάτια του λάμπουν, κοιτάει τις σημειώσεις του και αρχίζει να με βομβαρδίζει. Παρατηρήσεις καίριες. Καθαρό μυαλό.

-Πώς σου φάνηκε, λοιπόν, γενικά το ποίημα;

-Φοβερό, κυρία, φοβερό. Αυτή η ιστορία για τα παιδιά που ζουν στο Σείριο είναι  φανταστική αλλά είναι και πραγματική. Τα παιδιά που ζουν στο Σείριο είναι σαν τα παιδιά στην Ελλάδα. Μας βλέπουν από μακριά. Εμάς, τους πρόσφυγες. Αυτό το ποίημα είναι φοβερό, κυρία.

Πώς με εκπλήσσει αυτό το παιδί, θεέ μου!

-Ενδιαφέρον, του λέω, πολύ ενδιαφέρον έχουν οι σκέψεις σου.

-Μ’άρεσε το ποίημα. Ήταν σαν να λύνω μαθηματικά. Έχω, όμως, μια απορία. Ο Γκάτσος το έγραψε  για το προσφυγικό;

-Όχι, αλλά νομίζω πως θα άκουγε κι αυτός με ενδιαφέρον τις σκέψεις σου. Θα σου στείλω έναν σύνδεσμο για να μάθεις πώς και γιατί έγραψε το ποίημα. Θα ακούσεις και το τραγούδι. Το μελοποίησε ο Μάνος Χατζιδάκις.

Λοιπόν, εργασία για το σπίτι ∙ να απαντήσεις στις ερωτήσεις  που μπήκαν στις εξετάσεις. Είναι λίγο δύσκολες, αλλά νομίζω πως θα τα καταφέρεις. 

-Ευχαριστώ, κυρία.

-Εγώ σ’ευχαριστώ. Χαίρομαι να κάνω μάθημα μαζί σου. Μου θυμίζεις και τον εγγονό μου που μου λείπει πολύ. Ελπίζω να τον δω φέτος το καλοκαίρι.

-Και μένα μου λείπει πολύ η γιαγιά μου. Έμεινε μόνη της στο Ιράν. Φοβάμαι πως δεν θα την δω ξανά.  

∞∞∞

Το επόμενο βράδυ πήρα ένα μήνυμα από τον Άλμπορ.

Τι μου θύμισε το ποίημα

Το ποίημα του Γκάτσου μου θύμισε τον εαυτό μου. Τότε στο Ιράν ήμουνα κι εγώ ένα παιδί που ζούσε στον Σείριο. Τα είχα όλα. Τους πρόσφυγες τους έβλεπα  στην τηλεόραση. Ήταν το 2015 με τον πόλεμο στη Συρία.  Έβλεπα όλους αυτούς τους άνθρωπους που χρησιμοποιούσαν τις βάρκες, για να φτάσουν Ελλάδα και Ευρώπη. Τότε έλεγα με τον εαυτό μου είναι πολύ επικίνδυνο. Γιατί οι άνθρωποι το κάνουν αυτό; Αυτό δεν θα συμβεί σε εμένα. Είμαι Ιρανός και έχω το διαβατήριο μου και μπορώ να πάω όπου θέλω νόμιμα.  Δυστυχώς το ίδιο ακριβώς πράγμα έγινε και σε εμένα μετά από τέσσερα χρόνια.

Και η μεταφορά που μου άρεσε πολύ, κυρία, ήταν εκεί που λέει «ακούραστοι ονείρων κυνηγοί». Το δικό μου όνειρο είναι να περάσω μηχανολόγος ηλεκτρολόγος.

 

Αυτή η μεταφορά με συγκινεί και μένα, Άλμπορ. Αναρωτιέμαι γιατί.

En Sirio hay niños.

Καιρό έχω να διαβάσω Λόρκα. Αυτή τη νύχτα με καλεί ο ποιητής.

Νύχτα

Σουίτα για πιάνο και φωνή συγκινημένη

Ίχνη

Εκείνος ο δρόμος

ο έρημος…

Εκείνος ο δρόμος.

Εκείνο το τριζόνι

δίχως σπίτι

Εκείνο το τριζόνι.

Κι αυτό το κουδουνάκι

που κοιμάται

Αυτό το κουδουνάκι.

Πρελούδιο

Το βόδι

κλείνει αργά

τα μάτια του

(Ζεστασιά στάβλου)

Αυτό είναι το πρελούδιο

της νύχτας.

Χαρταετός

Στο Σείριο

υπάρχουν παιδιά.