΄Εμαθα πρόσφατα ότι υπάρχει μια θεωρία που πραγματεύεται τη φορολόγηση της ανάπαυσης. Δηλαδή γίνεται προσπάθεια να κοστολογηθεί το δικαίωμα στην τεμπελιά. Αλλά, παρά τις προσπάθειες των εμπνευστών για την εφαρμογή της στην οικονομική πολιτική των κρατών υπάρχει παταγώδης αποτυχία λόγω των πρακτικών δυσχερειών που συναντούν.
Συγκεκριμένα, υποστηρίζεται η άποψη ότι όταν κάποιος δεν εργάζεται θα πρέπει να φορολογείται, διότι εκουσίως επιλέγει την ανάπαυση, την οποία αξιολογεί περισσότερο από το εισόδημα που θα είχε αν εργαζόταν.
Η ανάπαυση δε, σύμφωνα μ’ αυτούς, αποτελεί κατανάλωση και εμπίπτει, υπό την έννοια του διαφυγόντος εισοδήματος στην κατηγορία του φόρου φυσικών προσώπων.
Η θεωρία αυτή μου θύμισε ένα φίλο μου που κάθε άλλο παρά υποδειγματικός φορολογούμενος είναι. Βεβαίως όχι λόγω φοροδιαφυγής, αλλά εξαιτίας της ελλείψεως στοιχειώδους εισοδήματος.
Φέρει το παρατσούκλι «ατόφιος» και έτσι τον αναγνωρίζουν στο χωριό του και τον βρίσκει ακόμη και ο ταχυδρόμος. ΄Ασχετα πια αν δεν λαβαίνει κανένα γράμμα, γιατί αποφεύγει τις κοινωνικότητες και έχει κινητό τηλέφωνο μόνο για να τον βρίσκουν ελάχιστοι φίλοι του.
Η κεντρική ιδεολογία του πάνω από τριάντα χρόνια είναι η μη εργασία. Δηλαδή αρνείται συνειδητά κάθε εργασιακή σχέση επειδή θεωρεί ότι μέσω της μισθωτής εργασίας το καπιταλιστικό σύστημα κατορθώνει να σε αφομοιώσει.
Με την περίπτωση αυτού του φίλου μου, εξομολογούμαι, κάνω μια εξαίρεση, γιατί ενώ ανήκω ιδεολογικά στο στρατόπεδο των οπαδών της εργασίας και αντιπαθώ γενικώς τους ευρισκόμενους στην απέναντι όχθη, εκτιμώ ιδιαιτέρως τον «ατόφιο» και σέβομαι την προσωπική ιδεολογική του στάση.
Διότι αυτός είναι παράδειγμα για την ενοποιημένη συμπεριφορά του σε πράξη και θεωρία και προπάντων επειδή μόνος ανάμεσα σε ένα κόσμο φοβερό και θανάσιμα ανταγωνιστικό κατορθώνει να επιβιώνει, διατηρώντας το μειλίχιο ύφος του, χωρίς να γίνεται βάρος σε κανένα. Χωρίς εξωτερικές επιβαρύνσεις δηλαδή όπως λένε στην οικονομική επιστήμη.
Και τον παραδέχομαι επίσης, γιατί υπερπηδώντας ολόκληρα κοινωνικά στάδια εξέλιξης, βιώνει στην καθημερινή του ζωή την αντιεξουσία και τον ουτοπικό παράδεισο που εμπνεύστηκε ο Φουριέ.
Θα έλεγε κάποιος ότι όλη την προσπάθειά του να μην ενταχθεί στο σύστημα, ακόμη και αν κινείται στη σφαίρα του ιδεατού, θα έπρεπε να είχε εκτιμηθεί γενικότερα. Και πράγματι, σε ό,τι αφορά τη μικρή κοινωνία του χωριού υπάρχει αποδοχή, συμπάθεια, ακόμη και υποστήριξη απέναντι στο πρόσωπο του φίλου μου. ΄Ισως δε, η αναγνώριση αυτή να εκφράζεται και με το προσωνύμιο, το οποίο διαχρονικά τον συνοδεύει.
Καμιά ένδειξη όμως αποδοχής του δεν έχει εκδηλωθεί μέχρι τώρα και εκ μέρους των υποτιθέμενων κοινωνικών φορέων και των λοιπών μηχανισμών πρόνοιας του κράτους.
Κανονικά για τη συνέπειά του απέναντι στην ιδεολογία του και για την προσπάθειά του τόσα χρόνια να επιβιώσει το σύστημα θα έπρεπε να αναγνωρίζει την ιδιαιτερότητά αυτή και να του παρέχει ένα είδος προστασίας, ίσως και ένα επίδομα συνταξιοδότησης.
Όμως, τα ανωτέρω ανήκουν στη σφαίρα της φαντασίας γιατί το σύστημα όλα δείχνουν καταβάλλει αγωνιώδη προσπάθεια να εντάξει ενεργότερα στους κόλπους του και να υποτάξει με διάφορους τρόπους, έστω και αν αυτό αποδεικνύεται μάταιο και ανέφικτο στην πράξη, ό,τι αμφισβητεί την κυριαρχία του από οικονομική και ιδεολογική άποψη.
Τεκμήριο αυτής της ολοκληρωτικής αντίληψης του κοινωνικού συστήματος είναι ακριβώς αυτή η θεωρία, περί φορολόγησης της ανάπαυσης, στην οποία θα επιθυμούσε να είναι ενταγμένη και η περίπτωση του συνειδητά αέργου φίλου μου.
΄Αραγε ποιές ήταν οι πρακτικές δυσχέρειες των κρατούντων για την επιβολή του ανταποδοτικού τέλους ή φόρου αναπαύσεως ; Ποιοί συντελεστές φορολόγησης θα ίσχυαν σ΄αυτή την περίπτωση;
Πόσο διαφυγόν εισόδημα προσμετρείται στην ενατένηση των ηλιοβασιλεμάτων που απόλαυσε μέχρι σήμερα ο φίλος μου !
Αλήθεια πόσο κοστολογείται ο πρωινός περίπατος και η ποδηλατοδρομία του ευτυχούς «ατόφιου» στην παραλία και πόσο διαφυγόν εισόδημα κρύβεται στην κολυμβητική του προσπάθεια την χειμερινή ή τη θερινή περίοδο !
Σκέφτομαι τα λογιστικά συστήματα και τις οικονομετρικές μεθόδους που επρόκειτο να επινοηθούν προκειμένου να αποτυπωθεί το διαφυγόν αυτό εισόδημα σε χρηματικές μονάδες…
Με επισκέπτεται στο γραφείο μερικές φορές, πάντα με το ίδιο γαλήνιο ύφος και την απορία ζωγραφισμένη στα μάτια του για το εργασιακό άγχος που αντιλαμβάνεται να με διακατέχει.
Ίσως, η ευγένειά του και το καλοπροαίρετο του χαρακτήρα του να τον εμποδίζει στη διατύπωση κάποιων συμβουλών, κενών λέξεων άλλωστε, αφού αρκεί η παρουσία και η ακέραια αύρα που μεταδίδει, για την αναθεώρηση των δικών μου άτεγκτων ιδεών περί την έννοια της φοροφυγής και την επαύξηση του χρόνου ανεμελιάς και σκόλης.
