Μέσα στην αποχαυνωτική φθινοπωρινή νάρκη περνούσε τη γέφυρα, πάνω από το μεγάλο σιβηρικό ποτάμι E, ένα κόκκινο τραμ ντόπιας παραγωγής. Και ταξίδευαν με αυτό τραμ πολλοί: άλλος από τη δουλειά κι άλλος για το οπουδήποτε. Άνθρωποι είναι, τίποτα το ιδιαίτερο.
Πίσω από το παράθυρο ξεχυνόταν η άνευ προηγουμένου ομορφιά του σιβηρικού τοπίου: λευκά νερά, σκουρόγκριζα βράχια, γκρίζος ουρανός, πολύχρωμα δάση. Αλλά για πολλούς σκασίλα τους αυτή η ομορφιά! Ο άνθρωπος συνηθίζει τα πάντα, και τα πάντα επάνω στη γη του φαίνονται βαρετά, και δεν μπορείς να τον κατηγορήσεις γι’ αυτό.
Στο παράθυρο, ανάμεσα σε άλλους ανθρώπους, καθόταν ένας σιωπηλός άνδρας με στολή ταγματάρχη των ενόπλων δυνάμεών μας. Αυτός ο άνδρας κοιτούσε για πολύ και προσεκτικά από το παράθυρο και μετά ξαφνικά έσπασε τη σιωπή του τραμ με μια βροντερή προστακτική φωνή:
– Κοιτάξτε, σύντροφοι! Κοιτάξτε! Ένα σμήνος κύκνων πετάει με κατεύθυνση την Αίγυπτο!
Και χτύπησε με το χοντρό του δάχτυλο το τζάμι του βαγονιού, επαναλαμβάνοντας:
– Ένα σμήνος κύκνων! Ένα σμήνος κύκνων!
Και όλοι μεμιάς κι εγώ μαζί, στρίψαμε φοβερά γρήγορα και τρέξαμε στα παράθυρα:
– Πού; Πού;
– Εκεί! Ο ταγματάρχης σήκωσε θριαμβευτικά το δάχτυλο.
– Εκεί! Εκεί! Να! Αυτοί! Έχουν κιόλας ανεβεί! Πάνε όλο και ψηλότερα! Να! Μετατρέπονται σε λαμπερές κουκίδες! Τι είναι αυτό; Στην πραγματικότητα είναι κιόλας έξω από το πεδίο της όρασης! Και προφανέστατα παίρνουν πορεία προς την Αίγυπτο!
– Μα πραγματικά – ανεβαίνουν όλο και πιο ψηλά! Και, όντως, μετατρέπονται σε λαμπερές κουκίδες! Και στην πραγματικότητα είναι εντελώς έξω από το πεδίο της όρασης! Και προφανέστατα παίρνουν πορεία προς την Αίγυπτο! -φώναζαν οι επιβάτες.
Μέσα στο τραμ άρχισε μια ασυγκράτητη διασκέδαση. Άνθρωποι, εντελώς ξένοι, αγκαλιάστηκαν αδελφικά και έδιναν συγχαρητήρια ο ένας στον άλλον. Σε έναν ανεμοστρόβιλο ευτυχίας, αναμειγνύονταν σώματα και αντικείμενα, υπάρχοντα, προσωπικότητες και κάποια πράγματα που είχαν μαζί τους οι πολίτες. Και…
Ο ταγματάρχης ήταν αυστηρός. Με πρόσωπο που ακτινοβολούσε από τα υγρά μάτια, πάτησε στο δερμάτινο κάθισμα και είπε απλά εν μέσω της γιορτής:
– Ναι, φίλοι. Έτσι είναι! Είμαστε μάρτυρες ενός μοναδικού γεγονότος: είδαμε με τα μάτια μας ένα σμήνος κύκνων να πετάει με κατεύθυνση την Αίγυπτο. Και έχουμε υποχρέωση να το πούμε στον ευρύ κύκλο των οικογενειών μας, των υφισταμένων μας και των ανωτέρων μας! Ζήτω, σύντροφοι!
Μετά κάθισε. Οι παρευρισκόμενοι χαιρέτισαν την ομιλία του ταγματάρχη με δυνατά, παρατεταμένα χειροκροτήματα.
– Ζήτω! Ζήτω! Ζήτω! Φώναζαν οι παρευρισκόμενοι. Τα χειροκροτήματα δεν σταματούσαν. Είχαν εξαπλωθεί και κατά τόπους μετατρέπονταν σε επευφημίες. Και όλο χειροκροτούσαν, και χειροκροτούσαν, και ξαναχειροκροτούσαν!
Και μόνο ένα μικρό αγοράκι, γύρω στα δέκα, λεπτό και αδύναμο στην εμφάνιση, αλλά στην πραγματικότητα ένας μελλοντικός εγκληματίας, όπως θα γινόταν φανερό από τις πράξεις του που θα ακολουθούσαν, ήταν κατσουφιασμένο. Καθώς σκεφτόταν κάτι συνοφρυωμένο, με το υπό ανάπτυξη μυαλό του, έτριψε τη μύτη του. Και αφού σκέφτηκε, πλησίασε τον ταγματάρχη και του είπε ήρεμα:
– Μπάρμπα, ταγματάρχη, είσαι τρελός! Ε, Γαμώ τη μάνα σου!
Και όλοι πάγωσαν. Αλλά ο ταγματάρχης γύρισε από την άλλη και δεν είπε τίποτα για να το διαψεύσει.
Όλοι πάγωσαν. Το αγοράκι έκανε μια πρόστυχη χειρονομία στους ενήλικες και κατέβηκε στην επόμενη στάση του προορισμού του.
Βιογραφικό σημείωμα
Ο γεωλόγος Ευγένιος Ανατόλιεβιτς Ποπόφ γεννήθηκε το 1946 στο Κρασναγιάρσκ της Σιβηρίας. Το 1962 αποκλείστηκε από την κομσομόλ επειδή έγραψε σε εφημερίδα σαμιζντάτ. Ήρωές του είναι παράσιτα της κοινωνίας, μέθυσοι, πόρνες, υπάλληλοι, διανοούμενοι, γραφομανείς και κομμουνιστές.
Η πρώτη σημαντική δημοσίευσή του έγινε στο περιοδικό «Νόβι Μιρ/Νέος Κόσμος» το 1976 και με την εισαγωγή του Βασίλη Σουκσίν έγινε γνωστός σε όλη τη Σοβιετική Ένωση. Το 1978 έγινε δεκτός στην Ένωση Λογοτεχνών, αλλά πολύ σύντομα τον απέβαλε επειδή μαζί με τον Βασίλι Αξιόνοφ, τον Αντρέι Μπίτοφ και Φαζίλ Ισκαντέρ δημιούργησαν το -εκτός λογοκρισίας- αλμανάκ «Μετροπόλ» που εκδόθηκε στη Δύση και έγινε αιτία για το μεγαλύτερο λογοτεχνικό σκάνδαλο «της εποχής του Μπρέζνιεφ». Το 1980 βρισκόταν υπό τη δικαστική δίωξη της ΚΑΓΚΕΜΠΕ, επειδή συμμετείχε στην ανθολογία της σύγχρονης λογοτεχνίας «Κατάλογος» που εκδόθηκε στις ΗΠΑ. Το 1988 αποκαταστάθηκε στην Ένωση Λογοτεχνών.
Οι ιστορίες του Ποπόφ έχουν μια ποικιλία ρεαλιστικών χαρακτήρων και ως μεταμοντέρνος συγγραφέας σπάει τα στερεότυπα, αναμειγνύει διαφορετικά είδη γραφής, εισάγει στοιχεία λεκτικών παιχνιδιών, τσιτάτα (αποσπάσματα) όχι μόνο από κείμενα αλλά και από συνθήματα και μύθους.
