Στις 2 Νοεμβρίου του 1911 γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης, ο μέγας ποιητής του 20ου αιώνα και όλων εκείνων που ακολουθούν, ο Οδυσσέας Ελύτης,
Πρώτη φορά σ’ ενός νησιού τα χώματα
δύο του Νοέμβρη ξημερώματα
βγήκα να δω τον κόσμο…
(Μαρία Νεφέλη, «Το τραγούδι του ποιητή»)
Την ημέρα αυτή η Εκκλησία μας εορτάζει τη μνήμη των μαρτύρων Ακινδύνου, Ελπιδοφόρου, Ανεμποδίστου, Πηγασίου και Αφθονίου. Η γέννηση του ποιητή επομένως συμπίπτει με την ημέρα μνήμης των πέντε μαρτύρων και με τα ονόματα των τριών πρώτων συνθέτει ποίημα. Οι τρεις επιλεγμένοι, λόγω των ονομάτων τους, προφανώς, είναι ο Ακίνδυνος, ο Ελπιδοφόρος και ο Ανεμπόδιστος. (σαν να μας υπενθυμίζει εκείνο το τρίπτυχο του μεγάλου Κρητικού, του Νίκου Καζαντζάκη, σε ελαφρά παραλλαγή! Δεν φοβάμαι τίποτα, ελπίζω και είμαι ελεύθερος.)
Το όνομά του
Ο Οδυσσέας Ελύτης συνομιλεί με τον Ολλανδό Νεοελληνιστή Γκουίντο Ντεμόεν (Guido Demoen). H συνομιλία γίνεται στη γαλλική γλώσσα και καταγράφεται στα ελληνικά, αλλά με λατινικούς χαρακτήρες. Στη συνέχεια μεταγράφεται στα Ελληνικά από τον Γιάννη Γεωργακόπουλο και, από την Αμβέρσα του Βελγίου, αποστέλλεται στην Πανελλήνια Ένωση Φιλολόγων. Δημοσιεύεται στο τχ. 60, σελίδες 17-20, της Φιλολογικής.
Αντιγράφω το απόσπασμα που αφορά το όνομα του ποιητή:
Δεύτερο απόσπασμα από τη Γένεσι, Ύμνος ΙΙ (1,2)
Εκεί μόνος απίθωσε
κρήνες λευκές μαρμάρινες
μύλους ανέμων
τρούλους ρόδινους μικρούς
και ψηλούς διάτρητους περιστεριώνες
Αρετή με τις τέσσερις ορθές γωνίες
Ρώτησα τον Ελύτη: «Μα τι σημαίνει “Αρετή με τις τέσσερις ορθές γωνίες;;;”»
Σκεφτόταν για κάμποση ώρα και έπειτα: «Α! Πρώτα είναι απλώς η αρχιτεκτονική των “περιστεριώνων” του προηγούμενου στίχου “ ψηλούς διάτρητους περιστεριώνες” και επίσης η αρχιτεκτονική πολλών μικρών ελληνικών σπιτιών… Ως βάση: τα 4 στοιχεία του καλλιτεχνικού μου ονόματος Ελ/ύτης τα γνωρίζετε: Ελ/λάδα, Ελ/ευθερία, Ελ/ένη, Ελ/πίδα. Έπειτα οι 4 ακρογωνιαίοι λίθοι του κάθε σταθερού σπιτιού: η Λογική, η Ορθότητα, η Συμμετρία και η Αρμονία. Επιπλέον τα 4 γνωρίσματα του άκρου άωτου κάθε ισορροπημένης προσωπικότητας: η Αντρειά, η Δικαιοσύνη, η Ευθύνη και η Σοφία. Επιτέλους, υπάρχουν εκεί ακόμη όσα επιθυμείτε…».
Σήμερα 2 Νοεμβρίου 2020, ο ποιητής εξακολουθεί να μας στέλνει τις σκέψεις του:
Παρά λίγη καρδιά θα ‘ταν ο κόσμος άλλος («Ωδή στον Πικασσό»ΙΙΙ) και την ελπίδα του:
Βαρύς ο κόσμος να τον ζήσεις όμως για λίγη περηφάνια το άξιζε («Θάνατος και Ανάστασις του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου»).
