Όσες φορές και αν ανεβούν στα Λυρικά Θέατρα οι όπερες στις οποίες η Μαρία Κάλλας τραγούδησε, όποια μεγάλη ντίβα στο είδος της και αν τις ξανατραγουδήσει, εμείς και ο κόσμος όλος, θα ακούμε πάντα την Μαρία Κάλλας. Όσα και να πει κανείς, όσα αφιερώματα και αν γίνουν,  όσα βιβλία και αν γράφτηκαν, όσες ταινίες και αν έγιναν, το θέμα «Μαρία Κάλλας» ποτέ δεν θα τελειώσει.

Στις 9 Φεβρουαρίου 2023,  στο Ολύμπια Δημοτικό Μουσικό Θέατρο που φέρει πλέον το όνομά της – «Μαρία Κάλλας» – στην παλιά Λυρική Σκηνή δηλαδή, η  καλλιτεχνική Διεύθυνση του  θεάτρου αποφάσισε να τιμήσει τη μεγάλη αοιδό, με αφορμή τα 100 χρόνια από τη γέννησή της,  με ένα αφιέρωμα στο οποίο συνέβαλαν με τη φωνή τους οι εξαιρετικές karine Deshaye,  μέτζο-σοπράνο, Klara Colonits, σοπράνο και Μαριτίνα Ταμπακοπούλου σοπράνο. Τη Συμφωνική Ορχήστρα του Δήμου Αθηναίων διηύθυνε ο  Sebastiano Rolli και τη διδασκαλία της Χορωδίας του Δήμου είχε  ο Σταύρος Μπερής.

Η Μαρία Καλογεροπούλου έκανε εκεί, στο Ολύμπια, το ντεμπούτο της, στα δεκαπέντε της, πριν ανοίξει τα φτερά της προς την παγκόσμια λυρική κοινότητα, με την καθοδήγηση της σπουδαίας δασκάλας της Elvita de Hidalgo. Πριν από αυτήν ποτέ και ποτέ ξανά μέχρι σήμερα δε γεννήθηκε μια τέτοια φωνή. Σ’ αυτήν υποκλίνονται όλοι και οι ρόλοι δείχνουν  σαν να γράφτηκαν γι’ αυτήν. Αυτή Casta diva, Tosca (51 φορές), Luccia di Mamermour (36), Rosina, Bioleta (Traviata 63 φορές), Norma (89 φορές) Aida (33), Medea (31 φορές) και άλλες που δεν προλαβαίνει κανείς να τις απαριθμήσει.  

Η Κάλλας μεταμόρφωσε την όπερα, έδωσε στην ερμηνεία της δραματικότητα, έβγαλε την ηρωίδα από τη στατικότητά της, επέδειξε το ήθος, πρόβαλε τον ψυχισμό της και σχεδόν ταυτίστηκε μαζί της. Δεν είναι τυχαίο ότι η Λουτσία ντι Λαμερμούρ, μια ρομαντική ηρωίδα του Walter Scott που ο Ντονιτσέτι της προσέδωσε μουσική διάσταση,  ευάλωτη και ευέξαπτη ωστόσο, που έχασε τα λογικά της, αποδόθηκε από την Κάλλας το 1954-55 στη Σκάλα του Μιλάνου και στο Βερολίνο με τον Χέρμπερτ Φον Κάραγιαν, με τεράστια επιτυχία. Σαν να έπαιζε τον εαυτό της και το προσωπικό της δράμα πριν το γνωρίσει. Η συγκεκριμένη όπερα ανήκει στις προτιμώμενες σε όλο  τον κόσμο.

Αλλά και η «Anna Bolena», επίσης, του Ντονιτσέτι και η «Norma»  του Bellini και η  «Armida»  του Rossini και όλες οι ηρωίδες του Verdi  είναι σαν να γράφτηκαν για να τραγουδηθούν από την Κάλλας. Η   «Τraviata» ειδικά, λένε οι μελετητές, είναι ρόλος που απαιτεί τρεις διαφορετικές φωνές «για να αποδοθεί στην πληρότητά του». Είναι ρόλος «ακραίας δεξιοτεχνίας, άφατου λυρισμού και συγκινητικής δραματικότητας». Η Κάλλας συνδέθηκε ιδιαίτερα με αυτόν το 1951 που τον τραγούδησε με Διευθυντή τον αρχιμουσικό Tullio Serafin.

Στον Verdi ανήκει και το συγκλονιστικό  χορωδιακό «Va pensiero» από την όπερα Nabucco που ακούσαμε με την υποβλητική Χορωδία του Δήμου. Όσο για την άλλη άρια από την «Aida» έχουμε να πούμε πως αυτή σηματοδοτεί τη διεθνή καριέρα της Κάλλας το 1948.

Και από τα ιταλικά στα γαλλικά. Η Κάλλας θα ερμηνεύσει τον ρόλο της Hélène  από την όπερα Les Vêrpes Sisiliennes, στη Φλωρεντία το 1951 και στο Μιλάνο τον επόμενο χρόνο. Στα γαλλικά θα τραγουδήσει και τη Μήδεια από την όπερα La Médée του Cherubini. Από την «Άλκηστη» του Gluck θα τραγουδήσει την άρια, όπου επικαλείται τις «θεότητες της Στυγός», άρια με την οποία άνοιξε η εκδήλωση, πέραν της ορχηστρικής  Εισαγωγής από τον Fidelio του Beethoven, στο συγκεκριμένο Gala. Το 1957 η Κάλλας  συνεργάστηκε για τελευταία φορά με τον Luchino Visconti στη Σκάλα του Μιλάνου, όπου ερμήνευσε τέσσερις φορές την Ιφιγένεια εν Ταύροις του Gluck. 

Και φτάσαμε στη τραγική Σαντούτσα από την όπερα Cavalleria Rusticana του Mascagni, μια όπερα που συνδέει την Κάλλας με τον χώρο του Θεάτρου Ολύμπια. Ήταν 2 Απριλίου 1939 και η Μαρία ήταν ακόμα μαθήτρια του Εθνικού  Ωδείου, όταν ερμήνευσε τον ρόλο που τον επανέλαβε τον Μάιο και Ιούνιο του 1944 και τον ηχογράφησε για την ΕΜΙ με τον Tullio Serafin και τα μουσικά σύνολα της Σκάλας τον Αύγουστο του 1954.

Η όπερα όμως που φέρει την σφραγίδα της είναι η Tosca του Puccini, την οποία θα παίξει στο Θέατρο της Πλατείας Κλαθμώνος σε δεκαοχτώ παραστάσεις το 1942 και, το 1965, θα την επαναλάβει στο Coven Garden.

Ακολουθούν η Leonore, η Abigalle, η Konstanze. Να θυμίσουμε ότι τον ρόλο της Leonore  τραγούδησε έντεκα φορές στην ΕΛΣ στο Ηρώδειο με αρχιμουσικό τον Λεωνίδα Ζώρα. Σημαντικότατη είναι και η ερμηνεία της στον Πρωτομάστορα του Μανώλη Καλομοίρη που ακούστηκε σαν άλλος Ύμνος εις την Ελευθερία στα χρόνια της Κατοχής, που ξεσήκωσε το κοινό και τραγουδούσε μαζί με τους καλλιτέχνες, χωρίς να καταλάβουν οι  Γερμανοί  το γιατί.

Η Konstanze ήταν ο μοναδικός ρόλος από την όπερα του Μότσαρτ  Αρπαγή απ’ το Σεράι που τραγούδησε η Κάλλας με μεγάλη επιτυχία στη Σκάλα το 1952 αν και ο Μότσαρτ δεν ήταν στις προτιμήσεις της. Ωστόσο, αν δεν είχε αφιερωθεί στο ιταλικό μπελκάντο θα μπορούσε να είναι άριστη ερμηνεύτρια και του Μότσαρτ.

O Verdi και ο  Puccini βρήκαν στη φωνή της την ιδανική ερμηνεύτρια. Ειδικά, οι ηρωίδες του Βέρντι μοιάζει να γεννήθηκαν για να τραγουδηθούν από την Κάλλας, αλλά και οι άλλες όλες όσες ερμήνευσε είχαν κάτι από τον εαυτό της ή αλλιώς εκείνες είχαν κάτι από την ερμηνεύτρια. Ήταν εκλεκτική η συγγένεια, η μυστική και αόρατη που είχε ανάγκη τη  φωνή της για να μετουσιωθεί από άρια σε ανθρώπινη γυναικεία φωνή και πάθος.

Οι καλλιτέχνιδες που ανέλαβαν την ευθύνη της εκτέλεσης αυτών των μοναδικών ρόλων ήταν συγκλονιστικές και το κοινό ανταποκρίθηκε με πολλά «μπράβο» και «brava» και «bravi» και σφυρίγματα και χειροκροτήματα.

Και, ας το επαναλάβουμε πως οι τρεις καλλιτέχνιδες -η karine Deshaye,  η Klara Colonits και η Μαριτίνα Ταμπακοπούλου, με τη λαμπρή παρουσία τους, την ενδυματολογική επιλογή  τους και την εξαιρετική τους φωνή, ο Sebastiano Rolli στη Διεύθυνση της Συμφωνικής Ορχήστρας του Δήμου Αθηναίων και ο Σταύρος Μπερής στη διδασκαλία της Χορωδίας του Δήμου, μάς έκαναν για λίγο να νιώσουμε πως ζήσαμε στη Σκάλα της Αθήνας, μεγάλες στιγμές όπερας αντάξιες της μεγάλης μας Μαρίας Κάλλας.  

Το κατάμεστο θέατρο γνωρίζει τελευταία τις μεγάλες παλιές δόξες του, τις οποίες οφείλει στον Δήμαρχό του κ. Κώστα Μπακογιάννη  και στους συνεργάτες του. Επίσης δεν πρέπει να παραλείψουμε να επαινέσουμε το εξαιρετικό, αφιερωματικό και ενημερωτικό τεύχος.

Ευγνωμονούμε που μέσα στα δεινά της εποχής, υπάρχουν διαφυγές σε σφαίρες άλλης ποιότητας και ουράνιας ανάσας.