Όπως πάντα, όπως όλα τα Λεσβιακά Ημερολόγια και όπως είναι στη φύση του, το είδος ανανεώνεται κάθε χρόνο, γεννιέται πάλι από την αρχή και είναι πάντα νέο και φρέσκο και ίδιο και αλλιώτικο. Μπήκαμε στον 12ο χρόνο, και όπως θα είναι και του χρόνου και πάντα, το Λεσβιακό Ημερολόγιο λάμπει μέσα στην ποικιλία της ποικιλομορφίας του, μέσα στο πλούτο των θεμάτων του γραπτών, ζωγραφιστών, φωτογραφικών και τόσων άλλων που συνδέουν την αρχαία Λέσβο με εκείνη που ταξιδεύει αιώνες τώρα στο Αιγαίο, κρατώντας σε μιας ανάσας απόσταση την απέναντι ελληνική κάποτε παραλία και σήμερα ανεξίτηλη μνήμη.
Αμέσως μετά την είσοδο στον τόμο, και τον εμπνευσμένο λόγο του Μητροπολίτη Μυτιλήνης Ιακώβου περί φθαρτότητας-κτιστότητας των όντων και την ευχή του για «καλή χρονιά με υγεία και κάθε ευλογία από το Θεό», τον χαιρετισμό του Περιφερειάρχη και Πρύτανη του Ε.Μ.Π Κώστα Ιωαν. Μουτζούρη, του Δημάρχου Μυτιλήνης Ευστράτιου Κύτελη και του Δημάρχου Δυτικής Λέσβου Ταξιάρχη Βέρρου, το λόγο έχει ο Παναγιώτης Σκορδάς που επιμελείται το Ημερολόγιο με μεγάλο ζήλο και μεράκι. Στο Εισαγωγικό κείμενό του τονίζει τη δωρεά του Γιαννέλη, Θεοδοσιάδη, Δημήτρη και Μάγδας Αναγνωστή), την προσφορά του Στέλιου και Γιώργου Καλφαγιάννη, την επιχειρηματικότητα του Αντώνη Τιρπιντήρη που μετέτρεψε σε παράδεισο της ελιάς έναν ερημότοπο, τα νέα του Απολιθωμένου Δάσους, τη διάνοιξη του νέου δρόμου Καλλονής-Σιγρίου, τα 100 χρόνια από την καταστροφή που θα τιμήσουμε ιδιαιτέρως εφέτος, το οπισθόφυλλο του τόμου και άλλα τα οποία θα δούμε, συνοπτικά αλλά και όσο μπορούμε κάπως πιο αναλυτικά στη συνέχεια.
Ο Παναγιώτης Σκορδάς αξιοποιεί το υλικό που οι άξιοι Λέσβιοι συγγραφείς, επιστήμονες, εικαστικοί του παραδίδουν. Μέσα από τη συμμετοχή του καθενός ρέει η ιστορία του νησιού, η γνώση γύρω από τα αρχαιολογικά του ευρήματα και την Αρχιτεκτονική, η γλώσσα, η ποίηση και η πεζογραφία, η λαϊκή παράδοση, η σύγχρονη ζωή, οι αναμνήσεις, η φύση, το τοπίο που επάνω του γράφτηκε η μοίρα του νησιού, τα πρόσωπα, που υπηρέτησαν, καθένα με τον τρόπο του την ιδέα της πατρίδας και επέβαλαν στο νησί, κόντρα στους νόμους της φύσης, μια διαρκή Άνοιξη, γνωστή ως Λεσβιακή Άνοιξη, σημαδούρα πολιτισμού στο Αιγαίο, ανά τους αιώνες. Δεν είναι τυχαίο ότι στον ευλογημένο τόπο, καρποφορούν οι ελάαι ερόεσσαι του αρχαίου ποιητή Αλκαίου, του νεότερου Γιάννη Αλύτη –Βόμβα και του απέραντου ελαιοκτήματος με το εντυπωσιακό, λαμπερό, υπερσύγχρονο, διφασικό ελαιοτριβείο Τιρπιντήρη που επιβάλλεται με τη μεγαλοπρέπεια του στο νησί «σε έναν ερημότοπο» που έγινε παράδεισος. Ελιές, χρυσοί καρποί, ελαιοκτήματα και κτήρια εικόνες ζωγραφιές. Ο Αντώνης Τιρπιντήρης με δικαιολογημένη υπερηφάνεια μας ξεναγεί στην ιστορία του νησιού, στο πολυποικιλιακό του κτήμα με τις ντόπιες και μεσογειακές ελιές και στο τελευταίας τεχνολογίας ελαιοτριβείο του, «κέντρο προβολής του πολιτισμού της ελιάς».
Και η ελιά έχει την τιμητική της παρουσία στα έργα του ζωγράφου Αλέξανδρου Βακιρτζή που αναλαμβάνει με την καλλιτεχνική του αίσθηση να μας παρουσιάσει το όμορφο νησί του, τις «παράξενες» πολύριζες, πολύκλωνες, πολύκλαδες, ελιές, ελαιογραφίες σε ξύλο, πρότυπα από τον Κόλπο της Γέρας, της γενέθλιας γης για την εικαστική αποτύπωση του ιδανικού. Ελαιογραφίες, ακουαρέλες, τοπία, θάλασσες, καράβια, σοκάκια, η Κατερίνα … Η Αναστασία Αβούρη που μελετά συστηματικά τον καλλιτέχνη, σχολιάζει μεταξύ άλλων: «Εμμένοντας στη διαχείριση απαλής, και σίγουρα γήινης χρωματικής παλέτας, ο καλλιτέχνης αναδεικνύει στα έργα του όχι τόσο το θέμα (υπαιθριστικό, ως επί το πλείστον), αλλά περισσότερο την αίσθηση που αυτό δημιουργεί στον ίδιο και, κατ’ επέκταση, στον θεατή: γαλήνη, νοσταλγία, ασφάλεια, σταθερότητα». Του Βακιρτζή είναι και το εξώφυλλο, «Η Προκυμαία Περάματος», ενώ στο οπισθόφυλλο η Ρένα Ανούση-Ηλία μας προσφέρει τον «Αργύρη Εφταλιώτη» σε μενταγιόν από δάφνες.
Εκτός από την ελιά είναι και η ροδιά επιφανές δέντρο της Λέσβου, όπως το αναδεικνύει μέσα από τις παιδικές του αναμνήσεις ο Στρατής Γιαννίκος. Ο Θοδωρής Μαραγκός καμαρώνει «Όταν ανθίζουν οι ελιές». Η Αλεξάνδρα Παπαπάντου- Κότερου θλίβεται με τον «Εγκλεισμό», Για τη μουριά που μεγαλώνει σαν ζωντανός οργανισμός δίπλα στο σπίτι του γράφει Χρήστος Αν. Σταυράκογλου. Ακόμα γράφουν η Μαρίτα Στεφανέλλη, Πέντε ποιήματα για τη Σαπφώ. Η Κωνσταντίνα Βάκα-Κυριαζή για τη σημαντική και πολυσυζητημένη παράσταση των Ιχνευτών στην Επίδαυρο και αλλού. Ο Μάκης Αξιώτης και ο Στρατής Αξιώτης για τα Βιβάρια, Ιχθυοζωγρεία, Ταλιάνα, Ιχθυοτροφεία στη Λέσβο και παραθέτουν ψηφιδωτά, βάρκες, ψάρια, και σύγχρονους ψαράδες. Ο Βασίλειος Κ. Κουμαρέλας για τη Στυπηρία της Λέσβου στην Αποθήκα. Ο Αλέκος Κιουρέλλης για τα Αρχοντικά της Μυτιλήνης –ιδιοκτήτες, επαγγέλματα, πλούτη, μεγαλοπρέπεια, προσόψεις, σιντριβάνια, καγκελόπορτες, ψηφιδωτά δάπεδα- θαύμα οφθαλμών. Ο Στρατής Χαραλάμπους θυμάται την πρώτη Απογραφή του πληθυσμού της Λέσβου (1830-1831). Ο Παναγιώτης Κουτσκουδής τη γέννηση και ανάπτυξη του λεσβιακού εργατικού κινήματος στο τέλος του 19ου αι. Ο Δημήτρης Μάτζαρης γράφει για την άγνωστη επίσκεψη του Σκόμπι στο νησί και τη «θερμή» υποδοχή από τους κατοίκους ΕΔΕΛ και ΕΑΜ και… η συνέχεια στον Εμφύλιο…Ο Παναγιώτης Ν. Δουκέλλης για τη Φυγή στην Αίγυπτο το 1941. Η Μάγδα Αναγνωστή για τη δωρεά στη Δημοτική Πινακοθήκη Δυτικής Λέσβου στην Αγία Παρασκευή με έργα επιφανών καλλιτεχνών, όλων των τεχνοτροπιών. Ο Ηλίας Κουρτζής για ένα απροσδόκητο εύρημα απ’ την Αίγυπτο. Ο Στρατής Μολίνος γράφει «Ο Β. Καραγιάννης γράφει για τον Κ. Καβάφη». Ο Γιάννης Δ. Παπάνης παραδίδει Μαθήματα εφαρμοσμένης Γλωσσολογίας για ενηλίκους. Ο Δημήτρης Κοφτερός ασχολείται με τον Γιάννη Σουσαμλή «Κακούργο», Ποταμέ τα κύματά σου, μας τραγουδάει, με άλλα λόγια. Ο Νίκος Παπαδέλλης στρέφει το βλέμμα στον Ιστορικό Ναό του Αγίου Νικολάου Πέτρας και το σοβαρό μεταγραφικό λάθος. Ο Τάκης Γούτος μελετά το Τέμπλο Λέσβιων ξυλογλυπτών του 18ου αι. στην Πάρο. Η Ανθίκλεια Σκαλοχωρίτου- Σκορδά γράφει για την Ευεργεσία. Το παράδειγμα παρέχει η Οικογένειας Καλφαγιάννη στη Φίλια Λέσβου. Ο Γιάννης Μανούκας για τον Γρηγόρη Σουβατζίδη. Ο Χαρίλαος Μοσχόβης για τον Χρήστο Βασιλακάκη. Ο Παναγιώτης Σκορδάς γράφει για τον ζωγράφο, χαράκτη αγιογράφο και φωτογράφο Παναγιώτη Πολυχρόνη και ο Προκόπης Ι. Παπάλας εστιάζει ειδικά στο αγιογραφικό του έργο- ναούς και εικόνες. Η Ντόρα Πολίτη για τη «Μικρασία Μάνα μου, Μια θρυλική διαδρομή από το Δικελί στα ύστερα του κόσμου». Ο Δημήτρης Παπαχρυσός ασχολείται με το «Μουσείο Προσφυγικής Μνήμης 1922». Η Μάρω Ματθαίου παραθέτει το μικρό, αλλά συναισθηματικό κειμενάκι «Λέσβος». Ο Γιάννης Αγριτέλλης για τα Θεατρικά μπουλούκια και το «Γιαξεμπόρε» που ακουγόταν στον Θίασο του Θόδωρου Αγγελόπουλου, μακρινοί απόγονοι του Άρματος Θέσπιδος με το οποίο περιόδευε ο Θέσπις στα χωριά της Αττικής. Ο Λευτέρης Καρμίρης γυρνάει τη σκέψη του στις «Χρονιάρες Μέρες. στα 1960. Ο Ξενοφών Μαυραγάνης γράφει για μια «Εικονική Δίκη του 1963». Ο Βύρων Σουτζιδέλλης στο άτιτλο κείμενό του, μας μιλάει για τις ασπρόμαυρες και μετά έγχρωμες καρτ ποστάλ και τον έγχρωμο τουριστικό οδηγό. Ο Παναγιώτης Σκορδάς πάλι, παραθέτει Λίγα λόγια για τη μελοποιημένη ποίηση, αρχίζοντας από τον Ν. Μάντζαρο και τον Ύμνο εις της Ελευθερίαν και φτάνοντας στους σύγχρονους μεγάλους ποιητές και μουσικούς, όπως φαίνεται και στη συνεργασία του Στέφανου Φευγαλά που αφορά τη Λεσβιακή ποίηση και τον συνθέτη Νίκο Τσιριγώτη, ο οποίος μας προσφέρει ένα C.D. ενσωματωμένο στο Ημερολόγιο, με τραγούδια και οργανικά κομμάτια, λεσβιακά και μικρασιατικά. Δεν πρέπει να ξεχάσουμε το τραγούδι των προσφύγων με την αφοπλιστική παιδική αθωότητα «ώστε να εκφραστεί το αισιόδοξο μήνυμα της Ελπίδας για “μια χωρίς φωτιές πατρίδα”». Και να μην παραλείψουμε και το παρεμφερές κείμενό του για τον «Μπαχ το αδεσποτάκι» που και αυτό μικρό και μουσικόφιλο είναι, όπως και το όνομά του δείχνει, σαν παιδάκι, προσφυγάκι, αδεσποτάκι!
Το Λεσβιακό Ημερολόγιο άρχισε με Ζωγραφική και τελειώνει με Μουσική. Στα ενδιάμεσα διέτρεξε, όπως συνοπτικά αναφέραμε, όλες τις τέχνες και τις επιστήμες και ανέδειξε τον πολιτισμό της Λέσβου από κάθε παράμετρο, κάθε δραστηριότητα και κάθε λειτουργία. Πλούσιο και γενναιόδωρο Ημερολόγιο που θα μας κρατά συντροφιά όλο τον χρόνο.
Αξίζει πάλι και πάλι να εκφράσουμε ολόθερμα τον θαυμασμό μας για το νησί, τους εκλεκτούς συνεργάτες του τόμου, αλλά και τον πάντα ακούραστο, αφοσιωμένο στο χρέος και στην προσφορά, επιμελητή του, Δρ Φιλολογίας και συγγραφέα Παναγιώτη Σκορδά, ψυχή του Ημερολογίου, αγγελιοφόρο καλών πολιτισμικών ειδήσεων του νησιού, πρόθυμο και φιλότιμο δημιουργό και εξέχουσα φυσιογνωμία της Λέσβου.
