Τη Δευτέρα 22 Νοεμβρίου τρέχοντος έτους, πραγματοποιήθηκε εκδήλωση για το Περιοδικό Νέο Επίπεδο και συζήτηση ποιητών, συγγραφέων και εικαστικών με θέμα: «Κρίση της Κοινωνίας και Κρίση της τέχνης»
Το περιοδικό έχει δύο ονόματα∙ Νέο Επίπεδο (στο εμπροσθόφυλλο) και Τεχνοπαίγνιον (στο οπισθόφυλλο). Με το ίδιο θέμα είχε κάνει αφιέρωμα πριν από 31 χρόνια, ως Νέο Επίπεδο και, πριν από 16 χρόνια, ως Τεχνοπαίγνιον. Από τον μακρύ κατάλογο των συνεργατών πολλοί έχουν αποδημήσει, άλλοι ζουν ακόμα και άλλοι θα είμαστε ίσως απόντες στην επόμενη 16ετία ή 30ετία.
Κοιτάζω την ταυτότητα του περιοδικού. Πρώτη περίοδος 1980-1981 με δύο τεύχη. Δεύτερη περίοδος 1989-2009 με 38 τεύχη, τρίτη 2012-2013 με 4 τεύχη, περίοδος τέταρτη 2014-2018 με 7 τεύχη και η νέα περίοδος, αυτή που διανύουμε τώρα –Παράθυρα προς την Πέμπτη Εποχή, θα έλεγε ο Οδυσσέας Ελύτης, άρχισε το 2019. Είναι η ποιητική εκδοχή του χρόνου, προέκταση πέραν του μετρήσιμου και του πραγματικού.
Στο εισαγωγικό του σημείωμα ο Στεφανάκις, με τον τίτλο «Ένα τρίτο Αφιέρωμα» αναφέρει ότι το τεύχος αφιερώνεται στους συνεργάτες που δεν υπάρχουν πια, στις δυσκολίες της εκδήλωσης λόγω κόβιντ, στην ανταπόκριση κειμένων και σχεδίων του αφιερώματος, καθώς και στα σχέδια των φίλων ζωγράφων, καθηγητών, σπουδαστών από την ΑΣΚΤ, τα οποία είχε υποσχεθεί ότι ποτέ δεν θα πωληθούν και κράτησε τον λόγο του.
Τέλος πάντων, οι γενιές περνούν, το περιοδικό παραμένει μεγαλοπρεπές, ακμαίο και λαμπερό. Μόνο λίγο καιρό ξαποσταίνει και ξανά προς τη δόξα τραβά. Και δεν το λέω για αστείο. Στις μέσα σελίδες αξιόλογοι συγγραφείς και αξιόλογα εικαστικά. Κάθε σελίδα έχει το κείμενό της και το οικείο σχέδιό της.
Εκείνο λοιπόν που παρατηρούμε είναι ότι τα χρονικά διαστήματα παρουσίας-απουσίας δεν είναι σταθερά, είναι όμως σταθερός στο τιμόνι πάντα ο Γιάννης Στεφανάκις, τη μία φορά με συνεργάτη τον Μ. Κατσαρό, την άλλη τον Κ. Θ. Ριζάκη, τις άλλες μόνος, αγκωνάρι και στις τέσσερις γωνίες του περιοδικού. Θα πρέπει να του αναγνωρίσουμε, ότι κόντρα σε κάθε αναποδιά και κρίση, η αγάπη του για το περιοδικό, για την ποίηση και τη ζωγραφική, που και τις δύο τις υπηρετεί με πάθος και επιμονή, είναι σταθερή και ακλόνητη. Θυμίζω μερικούς στίχους από τη συλλογή του Ο κόσμος των πραγμάτων, όταν η μάνα τον ετοιμάζει για το σχολείο:
χειροποίητη από λινό σακούλα / -στου αργαλειού τον ήχο τον παλιό- /
φτερά αγγέλου έβαλε/ αγγέλου άφησε φτερά/
καθώς/ λέξεις πινέλα· ξύλινα σπαθιά / μικρό ένα σταυρουδάκι/ από τίμιο ξύλο.
Με αυτά τα σύνεργα κατέβηκε στην πόλη να σπουδάσει και κυρίως με το πείσμα του το οποίο μεταλαμπαδεύει και σε μας. Διαβάζουμε από τη συλλογή του Προσευχή για το νερό και το χώμα:
Μην περιμένεις να βρέξει /νερό για να πιεις //με τα χέρια σου σκάψε
βαθιά μέσ’ στον βράχο //δεν χρειάζεται να στύψεις το σύννεφο /
να περπατάς σε αλλονών μονοπάτια /το δικό σου ψάξε να βρεις
η γυναίκα π’ αγαπάς μη διψάσει
Η γυναίκα π’ αγαπά ο Γιάννης Στεφανάκις έχει όνομα. Λέγεται Ποίηση και Ζωγραφική.
Θα κάνω και ένα εικαστικό σχόλιο που το δανείζομαι από μία περιγραφή του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη∙ συγκεκριμένα από το Όνειρο στο κύμα… «τα μαλλιά μου είχαν διαμορφώσει ο Καικίας και ο Βορράς με το φύσημά των…ανέμιζαν … και τα έκαμναν να είναι σγουρά όπως οι θάμνοι κ’ αι αγριελαίαι». Ο Στεφανάκις από την πρώτη φορά που τον είδα εκείνο το «μικρό βοσκόπουλο εις τα όρη» μου θύμισε που μετά έγινε δικηγόρος στην Αθήνα…
Να περπατάς στο φύσημα τ’ ανέμου/ και στις πατημασιές του δρόμου ν’ αγρυπνάς/ λέει στην αρχή αρχή της συλλογής που ήδη ανέφερα.
Ανοίγω το περιοδικό: ο Καρυωτάκης (1896-1928) και ο Καβάφης (1863-1933) δίπλα δίπλα … Δύο ποιητές . Ό ένας πέθανε πολύ νέος και ο άλλος νέος ακόμα. Αυτοί οι δύο επηρέασαν όλους τους νεότερους περισσότερο από κάθε άλλον… Η ανανέωση της Ποίησης είχε αρχίσει πριν την κατακυρώσει επίσημα ο Γιώργος Σεφέρης. Ήταν και τότε χρόνια κρίσης.
Στο Νο 5 του περιοδικού, Ιανουάριος- Φεβρουάριος 1990, με το ίδιο θέμα αφιερώματος, διαβάζουμε τα ονόματα των τότε συνεργατών: Νάνος Βαλαωρίτης, Παναγιώτης Γράββαλος, Βαγγέλης Δημητρέας, Θανάσης Εξαρχόπουλος, Δημήτρης Καλοκύρης, Έκτωρ Κακναβάτος, Μιχάλης Κατσαρός, Δημοσθένης Κοκκινίδης, Βάσω Κυριάκη, Μιχαήλ Μήτρας, Σάββας Μιχαήλ, Θόδωρος Μπασιάκος, Άλκης Ξανθάκης, Αντρέας Παγουλάτος, Μανόλης Σίμος, Βασίλης Φιοραβάντες, Γιάννης Χατζηγεωργίου, Νατάσα Χατζηδάκι, Γιώργος Χειλαδάκης. Yπάρχει προδημοσίευση του Marcel Duchamp, κείμενα του Νικόλα Κάλας, Claes Oldenburg, Richard Hamilton, Jaspers Johns. Αφίσα, Γιάννης Στεφανάκις.
Το τωρινό τεύχος, πέραν της γενικής αφιέρωσης στους απόντες, αφιερώνεται ειδικά στη μνήμη του ζωγράφου Κυριάκου Κατζουράκη. Ανατρέχοντας στο κείμενο του Κατζουράκη, μέσα στο περιοδικό, διαβάζω πρώτο πρώτο τον πρόλογο του Μάνου Χατζηδάκι από την Οδό Ονείρων 1962: «“Γεια σας/ Ήρθα για να σας δείξω ο ίδιος την Οδό Ονείρων…”, στο θέατρο Μετροπόλιταν της Λ. Αλεξάνδρας. Πιο κάτω στο θέατρο Παρκ παιζόταν Η όμορφη πόλη του Μίκη… Η Οδός Ονείρων, το μπρίο της παράστασης, ο Χορν, η ποιότητα της μουσικής, ανταγωνιζόταν την ορμητική αισιοδοξία της Όμορφης Πόλης του Μίκη, μια αριστερή ουτοπία, κάτι που επίσης με συγκινούσε βαθύτατα» … Από τότε έτρεξε η Ιστορία γρήγορα. Οι αλλαγές απανωτές και ραγδαίες. Υπάρχει ελπίδα; Ναι «Η μόνη αντιβίωση για την καταπολέμηση του κτήνους που περιέχουμε είναι η Παιδεία» ο Κατζουράκης. «Το βάδισμα της γάτας είναι ο ορισμός του δημιουργικού καλλιτέχνη. Ένας άνθρωπος που είχε το χάρισμα αυτό ήταν ο Γιώργος Λαζάνης… Είχε το τρίτο μάτι που διέκρινε εις βάθος την επιφάνεια του θεάτρου και έκανε τα πιο δύσκολα να φαίνονται απλά… Συνέχιζε το έργο των προηγούμενων … Έχτισε το δικό του μονοπάτι σαν τον Πικιώνη, σαν τον Σαχτούρη, τον Εμπειρίκο, τον δάσκαλό του τον Κουν, σαν όλους τους ποιητές που αγάπησαν τον τόπο μας, σαν τον Μάνο… Ο καθένας με την τέχνη του …». Ο καθείς και τα όπλα του, θα πρόσθετε ο Οδυσσέας Ελύτης.
Το παρόν τεύχος επιχορηγήθηκε από τη Διεύθυνση Γραμμάτων του Υπουργείου Πολιτισμού, φέρει τον αριθμό 1 και διανέμεται δωρεάν. Η εκδήλωση ήταν εορταστική. Ο δημιουργός του Γιάννης Στεφανάκης είχε τον σχεδιασμό και τις διορθώσεις ο Παντελής Μπουκάλας. Ο Στεφανάκις πιστεύει πως «Πάντα μια γερή θύελλα καθαρίζει την ατμόσφαιρα», όπως διδάσκει το βιβλίο των αλλαγών. Ας ελπίσουμε.
