Η Φανή Ματσινοπούλου σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Γεννήθηκε στην Αθήνα και έζησε στην Κυψέλη του Select, της Quinta, του Paesano, εκεί που σύχναζαν οι επιφανείς καλλιτέχνες του θεάτρου και του κινηματογράφου, των Γραμμάτων και των Τεχνών. Στη βιβλιοθήκη του μπαμπά της ανακάλυψε τον μαγικό κόσμο, μπήκε μέσα, έγραψε, γράφει και δημοσιεύει και επιτέλους.
Το Κόκκινο σε βαθύ γαλάζιο είναι το πρώτο της βιβλίο, λαμπερό και κατακόκκινο, λείο και ελκυστικό σαν νεογέννητο παιδί. Περιλαμβάνει οχτώ διηγήματα, όλα γραμμένα με αυθορμητισμό, παρορμητικότητα, βουλιμία, ενθουσιασμό, λαχτάρα και οπωσδήποτε αγωνία να δει τα διηγήματά της στο χαρτί.
Η πρώτη ιστορία, φυσικό είναι να αρχίζει με την αγάπη για το βιβλίο, έχει τίτλο «Το βραβείο», το οποίο είναι η ύψιστη φιλοδοξία του ώριμου βιβλιοπαλαιοπώλη, που έλαχε τώρα, στα στερνά του, να βραβευτεί σε διαγωνισμό διηγήματος. Μέσα από την ιστορία του ήρωα, η συγγραφέας θα βρει την ευκαιρία να κάνει τον γύρο του θέματος, κρίνοντας τη σύγχρονη διηγηματογραφία με τα εγκλήματα, τους εξορκιστές, τους διαβόλους και το δήθεν μοντέρνο ύφος.
Παλαιοπώλης, με πάγκο στην Πλατεία Αβησσυνίας, ο θείος, έκανε τον χώρο του στέκι για τους βιβλιόφιλους. Κι έτσι το κουβάρι της αφήγησης ξετυλίγεται, για να συμπεριλάβει τις νεότερες ιστορικές περιπέτειες της Ελλάδας, τη φωνή του Σεφέρη στο BBC, του φοιτητές που έκρυβε στο παταράκι του, τον Νοέμβρη του Πολυτεχνείου.
Η συγγραφέας έχει πλέον μπει για καλά στο πραγματολογικό μέρος του βιβλίου. Μας επιδεικνύει τις καταβολές της, σκαλίζοντας τα ράφια, φυλλομετρώντας βιβλία, αναφέροντας τίτλους. Είναι μια πλάγια ματιά πάνω στην καλή και αθάνατη λογοτεχνία: Ο Δον Κιχώτης, η Μαντάμ Μποαβρύ, ο Γιάννης Αγιάννης, ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, τα τολμηρά Άνθη του Κακού, το ακόμα τολμηρότερο Κάμα Σούτρα, ονόματα μεταφραστών, εκδοτικών οίκων και χρονολογίες εκδόσεων.
Επόμενο είναι από την αγάπη για τα βιβλία να επινοήσει και τον ήρωά της. Και γιατί να τον επινοήσει; Τον έχει μπροστά της∙ είναι ο ββιλιοπαλαιοπώλης, αυτός που, μετά από τόσο άγχος (κατάφερε να μας κάνει να το νιώσουμε κι εμείς) τα κέρδισε και τα έχασε όλα.
Η συγγραφέας δεν λυπήθηκε τον ήρωά της. Του χάρισε την ύψιστη χαρά και λύπη. Εκεί που τελειώνει το ένα αρχίζει το άλλο. Αρχαία σοφία. Ωστόσο η μεγάλη ανταμοιβή παραμένει. Είναι τα ίδια τα βιβλία και τα ταξίδια που έκανε μαζί τους.
Και αφού στήθηκε το πάνθεο των βιβλίων, τώρα οι μεγάλοι ήρωες, κρατώντας καλά τη θέση τους στα ψηλά και προβαλλόμενα ράφια του παλαιοπωλείου, παραχωρούν τη θέση τους στους μικρούς καθημερινούς μακρινούς συγγενείς τους. Ο αφηγηματικός φακός θα εισβάλει σε δημόσια ιδρύματα, επιχειρήσεις, εσωτερικά σπιτιών, θα περιτρέξει σαλόνια, κρεβατοκάμαρες, κουζίνες, μπάνια, θα ρίξει φως σε κάθε λεπτομέρεια, συχνά και αηδιαστική, κυριολεκτική ή μεταφορική, θα σκύψει στην κατσαρόλα, θα δει τηλεόραση, κυρίως όμως θα εισχωρήσει στο μυαλό και στην ψυχή των ανθρώπων, όπου θα διαπιστώσει την κυρίαρχη τυπολατρία που τρώει την ουσία, την καθημερινή ρουτίνα που απομυζά τη ζωή και τις μικροχαρές της, θα βγει στη θάλασσα των προσφύγων, θα συνθλιβεί στις μυλόπετρες του χρέους, θα πνιγεί με ένα κόκκινο μπουφάν στη γαλάζια θάλασσα. Από το «καλλιτεχνικό» στο απλό, καθημερινό, δραματικό και από αυτό στο τραγικό. Ο φακός θα συμπεριλάβει όλη τη ζωή, όλα τα της ζωής.
Συγκεκριμένα, από το βιβλιοπαλαιοπωλείο θα περάσει στα ενδότερα ενός βρεφονηπιοκομείου. Η ηρωίδα αυτή τη φορά πάει για συνέντευξη κι ελπίζει να την προσλάβουν. Αγαπάει τα παιδιά και θέλει να ασχοληθεί μαζί τους. Περιμένοντας και ελπίζοντας θα ανακινήσει στο μυαλό της το πολύ σοβαρό κοινωνικό θέμα, όπως είναι η ζωή των ορφανών ή παρατημένων παιδιών, θα σχολιάσει τη λειτουργία του ιδρύματος, την αυστηρότητα και έλλειψη κάθε συναισθηματισμού, μέγας κανών και πρώτος.
Η ηρωίδα και αφηγηματικό «εγώ» της ιστορίας, τρόφιμος ορφανοτροφείου η ίδια, ξέρει από ίδρυμα, από νοοτροπία, κοινωνικό σταμπάρισμα, ανάγκη οικογενειακής θαλπωρής. Ξέρει, επίσης, ότι η αυστηρότητα και η τυπολατρία είναι μάσκα υποκρισίας για άλλα κρυμμένα ελαττώματα. Έτσι η τυπολάτρις κυρία Διευθύντρια, λόγου χάριν, θα κόψει τη γέφυρα που είχε στήσει η νεαρή βρεφονηπιοκόμος με τα μικρά παιδιά. Η αθώα κοπέλα και τα παιδιά που λαχταρούν για μια ανθρώπινη αγκαλιά θα πληρώσουν το τίμημα.
Στην τρίτη ιστορία ένα αναπάντεχο τηλεφώνημα αλλάζει τα σχέδια του Σαββατοκύριακου για την ηρωίδα που θα το περάσει με την άρρωστη, ιδιότροπη και εκνευριστική μητέρα της. Μόνη και η ίδια, χωρίς άντρα στη ζωή της, καλοβαλμένη αλλά … τυχερά είναι αυτά… απέξω πλήρης, από μέσα ελλιπής, άλλα λέει, άλλα νιώθει. Σιγά σιγά, η κουβέντα και η καθυστερημένη εξομολόγηση θα δείξει τις κρυφές πληγές και θα φέρει την ποθητή επαφή μητέρας και κόρης.
Στην επόμενη ιστορία θα μας μιλήσει για τον αναίσθητο προϊστάμενο, αλλά και τον επίσης αναίσθητο και αναίσχυντο πρώην συμμαθητή, αλλά με μία πολύ ικανοποιητική ανατροπή, θα τακτοποιήσει το θέμα. Υπάρχει και Θεός καμιά φορά. Το ίδιο με ανατροπή ενδιαφέρουσα θα εξελιχθεί και το διήγημα με τους πρόσφυγες. Η ψυχή του πληγωμένου που ζητάει εκδίκηση θα μαλακώσει όταν θα δει στην ακυβέρνητη βάρκα μια μάνα με μικρά παιδιά και τρομαγμένα μάτια.
Η Ούρσουλα, οδηγός σε λεωφορείο, στο διήγημα «Αμέρικαν Μπαρ» (τίτλος που παραπέμπει σε μια ατάκα του Διονύση Παπαγιαννόπουλου) προσπαθεί να επιβάλει τάξη και ανθρωπιά στα δρομολόγιά της. Όμως σε κάποια δύσκολη στιγμή είναι αυτή που πιεζόμενη από προσωπικούς ανυπέρβλητους λόγους αφήνει μια γριούλα έξω από το λεωφορείο, νύχτα με κρύο. Η ηρωίδα μοιράζεται στα δυο. Από την μια ο πατέρας που τρέχει να προλάβει, από την άλλη η παρατημένη μέσα στο κρύο γριούλα. Ποιος θα ηρεμήσει την καρδιά που πλήττεται από την ενοχή και από τη σύγκρουση καθηκόντων;
Ακολουθεί το διήγημα «Ο γάμος». Η δύσκολη μαμά χάνει τον μπούσουλα, μόλις ακούει πως η κόρη θα παντρευτεί, αλλά ο από μηχανής θεός θα βάλει το χέρι του και θα προλάβει το όποιο κακό.
Στο τελευταίο, και ομώνυμο του τίτλου του βιβλίου, διήγημα, μια τραγική ιστορία που αρχίζει με όνειρα θα καταλήξει εφιάλτης.
Τα βιβλία στα ράφια του βιβλιοπαλαιοπωλείου μιλούν για ήρωες σπουδαίους που θέλησαν να αλλάξουν τη ζωή, τη δική τους και του κόσμου, να βοηθήσουν τους ανθρώπους, να εισβάλουν σε σκοτεινούς κόσμους και να βρουν το άγνωστο ή τα πέραν και μακρινά, τοπικά ή ψυχικά και να τα καταγράψουν. Η μεγάλη λογοτεχνία κορυφώθηκε με τον Θερβάντες και επηρέασε διεθνώς το μυθιστόρημα, ας πούμε. Το ίδιο και ο επαναστάτης συγγραφέας Ουγκώ. Στα Άνθη του Κακού ο Μποντλέρ έγινε το πρότυπο του νεωτερικού ποιητή και ο πρώτος που μίλησε για την παθολογία της modernité. Ποιητής, σημείο αναφοράς για κάθε νεότερο. Από τότε έτρεξε πολύ νερό στον μύλο της πεζογραφίας και της ποίησης. Η λογοτεχνία έφτασε πολύ μακριά.
Οι ήρωες στο Κόκκινο σε βαθύ γαλάζιο έχουν μικρές καθημερινές φιλοδοξίες. Μικροδονκιχώτες, χωρίς όραμα και ηθικές αρχές, πόρρω απέχοντες από το πρότυπο. Οι ανύπαντρες κόρες πλάι σε ιδιότροπες μητέρες πόρρω απέχουν και αυτές από τη λαμπερή και τραγική Έμα Μποβαρύ. Όλοι οι ήρωες μοιάζουν σαν παρεφθαρμένοι απόγονοι του Ντίκενς μάλλον -η κ. Διευθύντρια ή ο προϊστάμενος και ο παλιός συμμαθητής- και καθόλου του αναφερόμενου ανάμεσα στους μεγάλους και δικαίως Παπαδιαμάντη, του οποίου οι ήρωες είναι απλοί και με ήθος. Ωστόσο, και οι κακοί και οι καλοί, δεν είναι παρά μικρές κουκίδες, η κάθε μία με τις κρυφές πτυχές, πληγές της, που απλώς λαδώνουν τον μύλο της ζωής.
Η Φανή Ματσινοπούλου έγραψε αναπαράγοντας την καθημερινή πραγματικότητα, στην τρέχουσα γλώσσα, τη γλώσσα της καθημερινής τριβής, ακολουθώντας τους συγγραφικούς κανόνες της αυθόρμητης ψυχής της, εμπνεόμενη από το εφήμερο, το οικείο περιβάλλον και την τηλεόραση στην οποία συχνά παραπέμπει, ενώ τα αποσπάσματα που χρησιμοποιεί σε κάθε ιστορία ως μότο, φωτίζουν σπλαχνικά κάτω το μικρό και ασήμαντο και η ανατροπή είναι πάντα εκεί για να μας ξαφνιάσει άλλοτε ευχάριστα και άλλοτε δραματικά. Τελικώς, έχει μια ελεητική ματιά για τους πάσχοντες, αμεσότητα και επεμβαίνει για να απονείμει τη συγγραφική δικαιοσύνη εκεί που δεν επεμβαίνει η θεία ή η κοινωνική.
