Βεβαίως η παραγωγή οφείλεται στο Ολύμπια Μουσικό Δημοτικό Θέατρο «Μαρία Κάλλας», η Συμφωνική Ορχήστρα είναι της ΕΡΤ και η Χορωδία του Δήμου Αθηναίων. Στο Πόντιουμ, ο αγαπημένος μας μαέστρος Γιώργος Πέτρου… όμως λόγω της κατάληψης του προαναφερθέντος Θεάτρου από τους διαμαρτυρόμενους καλλιτέχνες, η όπερα παίχτηκε στο Παλλάς και έτσι δεν ακυρώθηκε η παράσταση, δεν χάθηκε ο κόπος των καλλιτεχνών, δεν ήταν επί ματαίω τα έξοδα της όλης εκδήλωσης και, εμείς, οι τυχεροί, απολαύσαμε κάτι πρωτόγνωρο σχεδόν.
Και αυτή η παράσταση, όπως και το επιτυχημένο Gala της 9ης Φεβρουαρίου 2023, έγινε προς τιμήν της μεγάλης μας ντίβας Μαρίας Κάλλας, που εφέτος συμπληρώνονται 100 χρόνια από τη γέννησή της. Το συγκεκριμένο έργο ανήκει στο ένα από τα τρία αρχαιόθεμα που τραγούδησε η δική μας Μαρία Καλογεροπούλου που έγινε Μαρία Κάλλας και άνοιξε τα μεγάλα φτερά της στο παγκόσμιο μουσικό στερέωμα.
Το 1957 η Κάλλας είχε συνεργαστεί με τον Luchino Visconti στη Σκάλα του Μιλάνου, όπου ερμήνευσε τέσσερις φορές την Ιφιγένεια εν Ταύροις του Gluck. Η Κάλλας, από τις αρχαιόθεμες όπερες, εκτός από την Ιφιγένεια ερμήνευσε στο Αρχαίο θέατρο Επιδαύρου τη Μήδεια του Λουίτζι Κερουμπίνι με την Εθνική Λυρική Σκηνή, σε μια παράσταση στην οποία συμμετείχαν περισσότερα από 200 πρόσωπα και το 1969 μεταφέρθηκε στην κινηματογραφική οθόνη σε σκηνοθεσία Πιερ Πάολο Παζολίνι. Ειρήσθω εν παρόδω πως το έργο το ερμήνευσε 31 φορές. Επίσης ερμήνευσε την Άλκηστη και το 1954 την Ιφιγένεια. Η ηχογράφηση της Ιφιγένειας έγινε την 1η Ιουνίου του 1957.
Για την ώρα στη μνήμη κρατάμε την πρόσφατη εκδοχή της Ιφιγένειας, όπως την απολαύσαμε στο Παλλάς, και δεν νιώσαμε σχεδόν σε τίποτα να υπολείπεται μιας άλλης που ίσως θα παιζόνταν στην ΕΛΣ.
Η υπόθεση είναι γνωστή. Η Ιφιγένεια, μετά τη θυσία της στην Αυλίδα, μεταφέρθηκε ζωντανή στην χώρα των Ταύρων όπου βασιλεύει ο Θόας. Εκεί είναι ιέρεια στον ναό της Αρτέμιδος που την έσωσε τη στιγμή της θυσίας. Ο ρόλος της είναι να θυσιάζει στη θεά κάθε ξένον που φτάνει στη χώρα, συμβάλλοντας έτσι στη διατήρηση του Θάαντος (του Θόα) στον θρόνο.
Εκεί, καταφθάνει, κυνηγημένος από τοις Ερινύες και ο Ορέστης συνοδευόμενος από τον Πυλάδη. Όταν οι δύο νέοι οδηγούνται μπροστά στην ιέρεια εκείνη ζητά να μάθει τον τόπο καταγωγής τους και όταν ακούει ότι έρχονται από το Άργος, αγνοώντας ακόμη, ποιοι πραγματικά είναι, αποφασίζει να σώσει τον ένα και να φυγαδεύσει τον άλλο για να πάει μήνυμα στις Μυκήνες ότι είναι ζωντανή και βρίσκεται στη χώρα των Ταύρων. Σιγά σιγά αποκαλύπτεται ποια είναι η σχέση τους, οπότε αποφασίζουν να φύγουν και οι τρεις κλέβοντας το διοπετές ξόανο της θεάς, το οποίο πρέπει να φέρει στην Ελλάδα ο Ορέστης για να απαλλαγεί από το άγος του μητρικού φόνου. Το διοπετές ξόανο είναι το ξύλινο άγαλμα που έπεσε από τον ουρανό. Ο Θόας όμως τους αντιλαμβάνεται, αλλά με την παρέμβαση της θεάς Αθηνάς–της από μηχανής θεάς- όλα θα τελειώσουν αισίως. Η Ιφιγένεια η εν Ταύροις διδάχτηκε το 415/12.
Ο Πρόλογος δεν είναι αυτός που ο Ευριπίδης συνέθεσε για το έργο του, το όνειρο της Ιφιγένειας δηλαδή για τα αρσενικά παιδιά- στῦλοι γὰρ οἴκων παῖδές εἰσιν ἄρσενες· – αλλά μια παραλλαγή με την ιστορία του Ορέστη, αδρομερώς. Βεβαίως υπάρχουν κι άλλες μικρές διαφοροποιήσεις στην υπόθεση. Ο Θόας στην τραγωδία δεν θανατώνεται, αλλά πείθεται από την θέα να υποχωρήσει.
Γενικώς προβάλλεται ο πόνος της ξενιτιάς, η αδελφική αγάπη, η φιλία, οι ψυχολογικές συγκρούσεις. Όλα αυτά που προετοίμασαν το δρόμο στον Βάγκερ, κληρονόμο, ας πούμε, του Gluck.
Ο θεατής, με το άνοιγμα της αυλαίας βρίσκεται μπροστά σε ένα σκηνικό που αναπαράγει το άγριο τοπίο της χώρας των Ταύρων, σε μια έντονη σκηνή με οργιαστικούς άγριους απειλητικούς χορούς γύρω από τους δύο ξένους. Συγκλονιστική η σκηνή της θυσίας, που πρέπει να γίνει, των δύο φίλων ποιος από τους δύο θα πεθάνει για να ζήσει ο άλλος, συγκλονιστική και η σκηνή της αναγνώρισης Ιφιγένειας-Ορέστη, ο διάλογος, η απόπειρα φυγής, η παρατεταμένη φωνή της θεάς, σαν να μην έχει τελειωμό η φωνητική εντολή της.
Σύμφωνα με τον μύθο, το ξόανο μεταφέρθηκε στη Βραυρώνα, όπου υπήρχε ιερό της Αρτέμιδας και εκεί αφιέρωναν τα τυφλά κοριτσάκια, τα οποία ονομάζοντας Άρκτοι, μικρές αρκουδίτσες δηλαδή.
Ο καλλιτεχνικός Διευθυντής του θεάτρου Olivier Descotes γράφει σχετικά: Η νέα παραγωγή του Δήμου Αθηναίων συγκεντρώνει ερμηνευτές από όλον τον κόσμο, που δοκιμάζονται σε αυτό το έργο για πρώτη φορά. Βαθύς γνώστης του Gluck, ο αρχιμουσικός Γιώργος Πέτρου, μετά από τις όπερες “Ορφέας και Ευρυδίκη”, “Άλκηστη” και “Ιφιγένεια εν Αυλίδι”, θα διευθύνει την Εθνική Συμφωνική Ορχήστρα της ΕΡΤ και τη Χορωδία Δήμου Αθηναίων, πριν από το ανέβασμα της όπερας στη Ζυρίχη, στο έργο που θεωρώ ως το αριστούργημα του συνθέτη».
Η Μάιρα Μηλολιδάκη στο κείμενό της μιλάει για τον 18ο αιώνα, τον αιώνα της αμφισβήτησης και «την επίδραση της ορθολογικής σκέψης» στην τέχνη. Ο Gluck δεν αποβλέπει τόσο στην αναβίωση του αττικού θέατρου, «όσο στην τριπλή ενότητα της δράσης – την ενότητα του μύθου, του χρόνου και του τόπου». Ο σκοπός του είναι να εναρμονίσει τη ιταλική μελωδία με τη γαλλική όπερα και τη γερμανική ενορχήστρωση. Οι μύθοι του αρχαίου δράματος αποτέλεσαν το όχημα αυτής της νέας προσέγγισης.
Σε όλη τη διάρκειά της, η παράσταση δεν μας άφησε καθόλου να χαλαρώσουμε, μας κρατούσε σε διαρκή μουσική και δραματική ένταση, ενώ η ορχήστρα έστρωνε το χαλί στη δράση και στον κόσμο των συναισθημάτων.
Σε όλους τους συντελεστές της παράστασης θερμά συγχαρητήρια και ένα ερώτημα στον Δήμαρχο: Γιατί μόνο δύο παραστάσεις ;;;
Τέλος, το έχουνε ξαναπεί και το επαναλαμβάνουμε: το κατάμεστο θέατρο γνωρίζει τελευταία τις μεγάλες παλιές δόξες του, τις οποίες οφείλει στον Δήμαρχό του κ. Κώστα Μπακογιάννη και στους συνεργάτες του. Επίσης δεν πρέπει να παραλείψουμε να επαινέσουμε το εξαιρετικό, αφιερωματικό και ενημερωτικό τεύχος. Ευγνωμονούμε που μέσα στα δεινά της εποχής, υπάρχουν διαφυγές σε σφαίρες άλλης ποιότητας και ουράνιας ανάσας.
Το κατάμεστο θέατρο και το δυνατό και παρατεταμένο χειροκρότημα είναι η απόδειξη της μεγάλης απόλαυσης που νιώσαμε.
