1450b 16
[…] To σκηνικό μέρος της παράστασης προσφέρει βέβαια μεγάλη ευχαρίστηση, όμως είναι το πιο άτεχνο και ελάχιστα συγγενές στοιχείο της ποιητικής τέχνης. Γιατί η δύναμη της τραγωδίας υπάρχει και χωρίς θεατρικό αγώνα και χωρίς ηθοποιούς.2 […]
1462a 10-12
[…] Εξάλλου η τραγωδία εκπληρώνει τον προορισμό της και χωρίς την κίνηση,3 όπως ακριβώς η επική ποίηση, και αυτό γιατί και με μόνη την ανάγνωση καθίσταται φανερή η αξία της. […]
1453b 1-11
Είναι λοιπόν δυνατόν το φοβερό και το άξιο οίκτου να γεννηθεί από το σκηνικό θέαμα, όμως είναι δυνατόν να γεννηθεί και από την ίδια τη σύνθεση, την πλοκή των πραγμάτων, στοιχείο που έχει μεγαλύτερη αξία και είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα καλύτερου ποιητή. Πρέπει δηλαδή να πλέκεται έτσι ο μύθος, ώστε αυτός που ακούει να γίνονται τα πράγματα, ακόμη και χωρίς να τα βλέπει, να αισθάνεται και φρίκη και οίκτο με όσα συμβαίνουν. Αυτά ακριβώς τα συναισθήματα θα μπορέσει να νιώσει κάποιος ακούγοντας τον μύθο του Οιδίποδα.4 Όμως το να προκαλείται αυτό με το σκηνικό θέαμα είναι ζήτημα σχετικό όχι με την τέχνη, αλλά με την ανάγκη χορηγίας.5 Όσο για εκείνους που προκαλούν με το σκηνικό θέαμα όχι τον φόβο αλλά προσφέρουν μόνο το ασυνήθιστα θαυμάσιο δεν έχουν κανένα κοινό με την τραγωδία. Γιατί δεν πρέπει να ζητάει κανείς από την τραγωδία κάθε είδους ευχαρίστηση, αλλά μόνο τη δική της (αυτήν που της ταιριάζει).6 […]
Σημειώσεις:
1) Στο έργο του αυτό για την ποιητική τέχνη ο Αριστοτέλης διακρίνει έξι συστατικά μέρη της τραγωδίας: τον μῦθον ( η πλοκή των συμβάντων ), που είναι « η αρχή και τρόπον τινά η ψυχή της τραγωδίας», τα ἤθη (οι χαρακτήρες, τα δρώντα πρόσωπα), την λέξιν ( το λεκτικό, οι εκφραστικοί τρόποι), την διάνοιαν (τα νοήματα των λόγων των προσώπων), την ὄψιν (το θέαμα, το σκηνικό μέρος της παράστασης ) και την μελοποιίαν (η μουσική).
Τα χωρία που παραθέτουμε αναφέρονται στο σκηνικό θέαμα.
2) Δηλαδή, και μόνο με την ανάγνωση του κειμένου, όπως σαφέστατα διατυπώνεται στο επόμενο απόσπασμα.
3) Ο λόγος για τις επί σκηνής κινήσεις του Χορού και των υποκριτών (μάλιστα, οι πολλές και υπερβολικές σωματικές κινήσεις που καταλογίζονται σε κακούς ηθοποιούς αποδοκιμάζονται).
4) Κατά τον Αριστοτέλη, ο Οιδίπους Τύραννος του Σοφοκλή αποτελούσε το υπόδειγμα της τέλειας τραγωδίας.
5) Πληρωμής δηλαδή της δαπάνης για τον σκηνικό διάκοσμο.
6) Δηλαδή την ευχαρίστηση, που είναι έργο της μίμησης δρώντων ανθρώπων και προκαλείται από τον ἔλεον, τον οίκτο, για τον αναξιοπαθή ήρωα και από τον φόβον που προξενεί ο πάσχων ήρωας με τον οποίο ταυτιζόμαστε.
