Διαβάζω την ποίηση της Παυλίνας Παμπούδη στο νέο βιβλίο της με το υπέροχο εξώφυλλο και με τον τίτλο «Σημειώσεις για το άγραφο», που υπαινίσσεται με την μεστή γραφή της κάτι περισσότερο. Γράφω τις σκέψεις μου γιατί δεν μπορώ να κάνω αλλιώς. Εικόνες, ιδέες, λέξεις, συμβολισμοί συμπλέκονται σε ένα νέο τοπίο –ταπισερί τοίχου που με καλεί να μεγεθύνω τις επί μέρους λεπτομέρειες για να κατανοήσω το Όλον. Η ποιήτρια είναι το όλον, μέσα από τις συνεχείς μεταμορφώσεις .
Γυρίζω τις σελίδες , διαβάζω το ποίημα που είναι η αρχή και το τέλος του βιβλίου . Δεν μου φτάνει και το αρχίζω από την αρχή, έτσι όπως κάνει η ποιήτρια σε όλη την πορεία της γραφής της. Αρχή και τέλος μία συνεχής σύνδεση.
«(Τι είν’ αυτό;
Α, ένα ποίημα
Το ένα και μοναδικό
Αυτό που
Διατρέχοντας εποχές παγετώνων
Κατακλυσμών , σφαγών, λοιμών, λιμών
Ερώτων, θαυμάτων, λήθης
Εκτυλίσσεται αμερόληπτο
Ισόβια
Βυθίζεται, υπερίπταται, σέρνεται, χάνεται
Ξαναβρίσκεται , ρέει
Γονιμοποιεί άμμο
Αναδιφά αναδόχους προγόνους κι απογόνους-)» .
Από την αρχή , από την επιλογή για το ΓΡΑΜΜΕΝΟ, δημιουργεί η ποιήτρια ένα νέο τόπο με τις κατάλληλες συνθήκες όπου, όπως στην γονιμοποίηση των ψαριών, το αρσενικό σπέρμα- ο Λόγος – θα γονιμοποιήσει το θηλυκό ωάριο –την Δημιουργία. Εκεί θα αρχίσει ένα νέο κύκλο, θα πλέξει ιστορίες με παραβολές, ίσκιους, με φυγή αλλά και με επιστροφή στην αρχέγονη εμπειρία, στο Άγραφο που είναι τόσο καλά Γραμμένο στις ελικοειδείς πτυχώσεις του εγκεφάλου. Σε εκείνα τα κέντρα – αποθήκες μνήμης και συναισθημάτων- που σαν κινούμενα σχέδια ξαναπαίζεται ο προσωπικός μύθος του ποιητή, φανταστικός ή αληθινός έχει την ίδια δύναμη. Η Σάρα, ο Μάιλο, ο Ναθαναήλ , η Ρουάχ , το Άιν διατρέχουν όλες τις « Σημειώσεις για το άγραφο».
«ΤΟ ΓΡΑΜΜΕΝΟ 1 ( Ν ΄ αρχίσω , είπα) »
Η ποιήτρια αρχίζει τις ιστορίες και τις ξετυλίγει ρητά ή άρρητα σε «σπείρα ή έλλειψη» σε έναν νέο κύκλο με συμβολισμούς , αρχέτυπες εικόνες, πρωτογενείς σχέσεις, ρηξικέλευθες αποφάσεις. Σβήνει δρόμους με την φυγή, δημιουργεί νέους τάπητες με εργαλεία που ανασύρει από τις καταβυθίσεις στο «Αρχέγονο Άλλο. Γράφει:
«ΓΡΑΜΜΕΝΟ 4 ( Σβήνουν τα πάντα)»:
Σβήνουν τα πάντα, και όλα συνεχίζουν να υπάρχουν
Ορφανά όπως εγώ στο σπλαχνικό σκοτάδι
Μελάνι νύχτα χύνεται
Ωκεανός ενώνοντας
Νεκρούς και ζώντες, ζώα και φυτά
Και έργα μάταια των ανθρώπων
Αξεδιάλυτα
Ενώνοντας
Μέσα, πιο μέσα
Παφλασμός αβύσσου
Και αναδύεται ξανά ο Όνειρος
Θεότητα πολύφθαρτη
{…}
Κι Εμπεδοκλής και φίδι και Μαρία – »
Σύμβολα αρχέτυπα παίρνουν μέρος στην μορφοποίηση του τοπίου. Πόρτες- κλειστές , με ρωγμές ή ανοιχτές διάπλατα- ορίζουν την κατεύθυνση της πορείας, χωρίς προοπτική. Δένδρα- μόνα ή μέρος του δάσους με όλες της μορφές ζωής που κρύβεται πάνω ή κάτω από το χώμα. Φύλλα των δένδρων κάτω από ουρανό ή ρίζες βαθιές που επικοινωνούν υπόγεια σε σφιχταγκάλιασμα έρωτα ή θανάτου. Βροχή, που νοτίζει το άνυδρο χώμα ή καταιγίδα που δημιουργεί υπόγειες δεξαμενές για κατάδυση και βυθό για στέρεο πάτημα και ανάδυση. Εργαλείο το πείσμα και η θέληση, ένστικτο που ξέρει να ακολουθεί το μίτο που θα ελευθερώσει την ψυχή από τον Λαβύρινθο.
{ …..}
«Πείσμων για πάντα θα συνέχιζα
Να συλλαβίζω κείμενο άγνωστο χωρίς στοιχεία
Βαθύ μελάνης ένστικτο
Φρίττοντας από ηδονή
Ριζίδια θα άπλωνα ατέρμονα στα άγραφα καλλιγραφία
Ο μίτος θα οδηγούσε επιτέλους μη αφήγηση σε έξοδο
υπαρκτή
Θα ελευθέρωνα εκείνη την κατάδικη ψυχή
Από το δερματόδετό της σώμα»
{…}
Ύστερα η ποιήτρια μας δείχνει το δρόμο που σκοπεύει να ακολουθήσει. Μας καλεί μ΄ ένα θεατρικό τρόπο να παρακολουθήσουμε την κατεύθυνση του δρόμου της. Το ξεκίνημα της πορείας της, τα δοκιμαστικά βήματα της, τις βαθιές ανάσες, το αργό μεγάλωμα της, τις σημειώσεις για αυτό το ακόμη άγραφο. Το Φως και το Σκοτάδι εναλλάσσονται.
«Το φως αλλάζει, σκοτεινιάζει
{…}
Στο επόμενο πλάνο τον προλαβαίνει μια τυχαία απ’ τις νύχτες
Τις αδελφές νύχτες
{…}
υποθέτει πως έχουν πια όλοι πεθάνει».
Κινείται προς την επόμενη φάση της πορείας και εμείς ακολουθούμε με το ίδιο αργό βήμα.
ΤΟ ΓΡΑΜΜΕΝΟ 5 (κανείς, καμία, κανένα)
«Κανείς, καμία, κανένα
Απών στον ύπνο
Σχεδόν νεκρός: μη άνθρωπος πλέον
Μη σκύλος, μη δένδρο
Μη έντομο. Μη πέτρα
Άγνωστο είδος
Αθώος
Αποσυντίθεται το εγώ μου σε σπινθήρες χάριτος– »
Δυνατή υπαρξιακή στιγμή, ανάμεσα στο θάνατο και στην χάρη της ανάτασης, στο σκοτάδι και στο φως. Με τα ποιήματα που ακολουθούν, με κανόνες ιερής τελετουργίας, μας βγάζει σιγά-σιγά από την ομίχλη της μη ύπαρξης στο ξημέρωμα της ύπαρξης. Στην γέννηση απ ΄ αρχής , νήπιο, βρέφος , μεγάλωμα στις ¨ιστορίες των ανθρώπων¨. Η φωνή της ποιήτριας ακούγεται σαν σφύριγμα κοτσυφιού που λύνει την συνέχεια του χρόνου.
{….}
«Τον Θεό επινόησα
Κι εκείνος το πένθος
Κι εκείνο τον Θεό.»
Το τοπίο αλλάζει και τώρα η ποιήτρια «προσεύχεται και γίνεται φως και γίνεται σκοτάδι»-
Μεταμφιεσμένες ιδέες, πρόγονοι και απόγονοι μοιάζει να συναντιούνται σε νέους σχηματισμούς. Όλα τα κείμενα ιερά, αυτό είμαι, υποστηρίζει με σθένος . Ο ποιητικός λόγος της Παυλίνας Παμπούδη ακούγεται σαν μουσική, σαν λόγος των προφητών της Βίβλου που αναγγέλλουν την νέα γραφή και φανέρωση του άγραφου
{…}
«Τώρα σε ενιαία αιωνιότητα και σε ακόρεστη χοάνη πένθους.»
Σπαρακτική η κραυγή της φανέρωσης του άγνωστου αχαρτογράφητου τόπου χωρίς ταυτότητα. Τρομάζει , δεν ακούει, δεν οσφραίνεται, όλα ασαφή στον θόλο του κρανίου.
«ΓΡΑΜΜΕΝΟ 12 ( Πάλι δεν έχω όνομα):
Πάλι δεν έχω όνομα δεν έχω υπόσταση
Πού βρίσκομαι;
{….}
Το σήμα σε υπόηχους/ διόραση, διακοή/ δεν ανιχνεύεται» .
Και τότε κάτι αλλάζει , γιατί «δεν γράφτηκε ακόμα ολόκληρη η φράση»-
«Το Άιν επιστρέφει στο αυγό του…»
«ΤΟ ΓΡΑΜΜΕΝΟ 16 ( Το Άιν , υπνώττω:.
Το Άιν, υπνώττω και θυμάμαι
Ότι το βλέμμα τους κόσμους εκόσμησε
Και γαλανά ανάσανε
Και ο αέρας ευφράνθηκε και σήμανε όρθρος
Και έπνευσαν πάλι οι αύρες και τα λεπτόμισχα της νόησης
Ορχήθηκαν αβρά σε ενθουσιασμό μεγάλο
Και η ακολουθία των ορέων στοιχήθηκε ξανά στα χάη
Και άνοιξαν άλλη μία φορά τα ύδατα για να γεννήσουνε
Τα πάντα
Και φάνηκαν
Όστρακα στον βυθό του μελανόμορφου καιρού
Κτερίσματα πασών των γενεών
Κανείς δεν αποφεύγει το γραμμένο–
{….}
Το άγραφο σαλεύει /Βρεμένο, άφτερο ακόμα μέσα στη φωλιά του /Ραμφίζει ακόμα μάταια τα λόγια// Τα λόγια / Δεμένα πάντα σε κατάδεσμο // Δεν λύνονται τα μάγια, δέθηκαν / Πριν απ’ τον χρόνο- »
Η ποιήτρια με το ποιητικό έργο της «Σημειώσεις για το άγραφο» μας χαρίζει μία προσομοίωση της Βίβλου και την σειρά των βιβλίων της. Γένεση, Έξοδος, οι γραμμένες πλάκες των εντολών, οι ψαλμοί, Άσμα Ασμάτων, οι προφήτες με τον ¨άγραφο Λόγο ¨, η πραγμάτωση με την θυσία και την Ανάσταση. Ο λόγος της «βυθίζεται, υπερίπταται, χάνεται, ξαναβρίσκεται, ρέει και γονιμοποιεί άμμο-»
Η ποιήτρια βουτάει τον κοντυλοφόρο της στη μελάνι της νύχτας, αναδιφά και μετουσιώνει τις μνήμες με λέξεις και μουσική σε πελώριο πυροτέχνημα που « αρχιτεκτονείται άκτιστο φως και υψώνεται αέναα στο χάος»-.
Η Παυλίνα Παμπούδη με το έργο της υπογράφει τον στίχο: «Είμαι τα ιερά κείμενα όλα, είμαι»-
