Τα κάστρα αλλά και το Ντεπό, το στοιχειωμένο σπίτι, οι γειτονιές στο Χαριλάου και γύρω απ’ την Ανάληψη- στις ανατολικές συνοικίες της πόλης – εκεί μεγάλωσε κι ο ίδιος ο συγγραφέας – οι μυρωδιές του πράσινου, το χώμα μετά τη βροχή, τα σύννεφα και η ομίχλη, οι κήποι και οι νιφάδες του χιονιού μέσα στα μάτια σου, η Θεσσαλονίκη ως φύση και ιστορία, περίοπτη, κοιταγμένη από τη ΜΕΓΑΛΗ ΠΛΑΤΕΙΑ – ίσως πρόκειται για την πλατεία Ελευθερίας- ένα βιβλίο ογκώδες και πολύπλοκο, «βιβλίο ανηφορικό», καθώς περιδιαβάζεις τις 552 σελίδες του , όμως νιώθοντας οικειότητα, σαν να γυρίζεις σπίτι. Είναι ένα μοντέρνο , πολυφωνικό, βιωματικό «μυθιστόρημα πόλης», σε τριτοπρόσωπη αφήγηση, αλλά και με τις αφηγηματικές τεχνικές του μοντερνισμού, τον εσωτερικό μονόλογο για παράδειγμα και με μια δομή ιδιαίτερα μαστορική και μια γλώσσα ξεχωριστή, που μου θύμισε έντονα – ιδιαίτερα στο «που…» που αιτιολογεί, το Άξιον εστί του Ελύτη. Επίσης μου θύμισε την Ερόικα του Κ.Πολίτη, στην ελλειπτικότητά του, στους υπαινιγμούς και την ποιητική εξιστόρηση. Είναι λοιπόν ένα ρεαλιστικό ποιητικό μυθιστόρημα, ιδιαιτέρως πυκνό, σε συνεχή λόγο, με τους διαλόγους σε εισαγωγικά ή σε πλάγιο λόγο, μια τοιχογραφία της Θεσσαλονίκης του Μεσοπολέμου. Ένιωσα μεγάλες συγκινήσεις στα κεφάλαια που αφορούσαν για παράδειγμα τον Χρίστο, τον Άγγελο, την Αντιγόνη και την Αλκμήνη και τη δολοφονία της στον Εμφύλιο. Βρήκα ιδιαιτέρως δυσνόητα τα εννιά εμβόλιμα κεφάλαια των ΜΕΣΩΝ ΧΡΟΝΩΝ . Με εργαλείο τη μελέτη των Π.Πίστα- Β.Αποστολίδου, θεωρώ ότι μπορούμε να διαβάσουμε στους μέσους χρόνους για την ιστορία του Χριστόφορου , παλαιού πολεμιστή της Μικράς Ασίας και ηγετικού στελέχους της αριστεράς, για τον Μάη του’36, την Αντίσταση, ή την επανάσταση των ζηλωτών ( 1342-1349 ), ένα ιστορικό γεγονός δηλ., μια λαϊκή επανάσταση που απέτυχε- όλα λαβαίνουν χώρα σε μια πόλη σε συνεχή διαταραχή, σε εξέγερση, τότε και τώρα, έτσι απέτυχε και το ΕΑΜ το ’44-’45 . Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα μέσα στο μυθιστόρημα και οι σελίδες αυτές των μέσων χρόνων πρέπει να διαβαστούν στη σειρά αλλά και χωριστά, όπως διαβάζουμε στη σχετική μελέτη των Π.Πίστα-Β. Αποστολίδου, ΜΕ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ ΤΗ ΜΕΓΑΛΗ ΠΛΑΤΕΙΑ, εκδ.Σοκόλη. Πρόκειται για την ιστορία τεσσάρων προσώπων, « κυνηγημένων από την Μεγάλη Ιστορία»: με τραύματα από τη Μικρασιατική Καταστροφή η Αγγέλα , από τον Μάη του ’36 ο Ηλίας και η Ειρήνη, έως τον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο, την Κατοχή και τον Εμφύλιο( 1923- 1948 ). Σε κάθε κεφάλαιο έχουμε στην αφήγηση την οπτική γωνία του ΓΙΑΝΝΗ ή του ΧΡΙΣΤΟΥ, της ΑΓΓΕΛΑΣ ή του ΦΩΤΗ και της οικογένειάς τους ( πολλαπλή εστίαση, όπως στις ΑΚΥΒΕΡΝΗΤΕΣ ΠΟΛΙΤΕΙΕΣ του Σ.Τσίρκα). ( Π.Πίστας- Β.Αποστολίδου). Υπάρχουν και οι υποσημειώσεις ( 43 ) με αστερίσκο, που αναφέρονται σε υπαρκτά πρόσωπα της Θεσσαλονίκης ή γεγονότα ή βιώματα, για να ενισχύσουν ίσως την αληθοφάνεια (Τσιριμώκου Λ.). Οι πορείες των ηρώων, ενώ είναι παράλληλες, διασταυρώνονται. Τους φέρνουν κοντά τα γεγονότα της πόλης, η πυρκαγιά του ’17, το κάψιμο της εβραϊκής συνοικίας Κάμπελ το ’31, ο Μάης του’ 36, η εξόντωση των Εβραίων το ’43. ( Π.Πίστας, Με επίκεντρο τη Μεγάλη Πλατεία, σελ. 50 και σελ.44 ). (« Ο Ηλίας, πρόσφυγας και αγωνιστής της αριστεράς, διασταυρώνεται με την Αγγέλα σε μια αγωνιώδη προσπάθεια να κρυφτεί».) «Ο Μπακόλας δεν νοσταλγεί, γιατί ποτέ δεν έχασε την πόλη. Εξάλλου με τη λογοτεχνική μετουσίωση σε ένα μυθιστόρημα, της δίνει μια νέα, ατέλειωτη ζωή» ( Π.Πίστας, σελ.45 ). ( « Η Θεσσαλονίκη δεν αποτελεί απλώς το πλαίσιο….η πλοκή είναι δεμένη με την πόλη….υπάρχει ταύτιση με την πόλη- κυρίως με τα εργατικά και μικροαστικά της στρώματα..»). |
