Στο «Patriot» του Μιχάλη Μαλανδράκη (γεν. 1996), την -εντυπωσιακή- πρώτη του εμφάνιση στα γράμματα, παρακολουθούμε την πορεία του αλβανικής καταγωγής νεαρού Αγκίμ στη σύγχρονή μας Αθήνα. Ο Αγκίμ ανδρώθηκε στη «μητριά πατρίδα» που στάθηκε γι’ αυτόν η Ελλάδα, και είναι πια αφομοιωμένος, με την καταγωγή του να μην αναγνωρίζεται παρά μόνον από τους ομοεθνείς του, οι οποίοι μπορούν να «διαβάσουν» την καταγωγική συνάφεια στις μικρές λεπτομέρειες του τρόπου του.
Το κλαρίνο, το οποίο ούτως ή άλλως γεφυρώνει τις μουσικές παραδόσεις του χώρου τόσο της Ελλάδας όσο και της Αλβανίας, στέκεται στο κέντρο του πάθους του, ως το όργανο που του θυμίζει την Αλβανία, αλλά φτάνει να του δώσει δουλειά και στην «κάτω νύχτα» της Ελλάδας, έπειτα από προτροπή ενός συμπατριώτη του.
Ο Αγκίμ «βαφτίζεται» Γιάννης, ακολουθώντας την επαγγελματική ευκαιρία που του παρουσιάζεται και μην ξέροντας βέβαια τους κινδύνους με τους οποίους πρόκειται να βρεθεί αντιμέτωπος και εκεί. Μα το γεγονός πως μπορεί εύκολα να περνιέται για Έλληνας, στην πραγματικότητα περιπλέκει περισσότερο τα πράγματα, αφού συντελεί στην εσωτερική, ψυχική και ταυτοτική αγωνία, ανησυχία και κούρασή του.
Η έννοια της πατρίδας είναι ένα φάντασμα που αρέσκεται να στοιχειώνει επίμονα τους ανθρώπους, και παρά τις δεκαετίες που έχουν μεσολαβήσει από τη μεγάλη έξοδο χιλιάδων Αλβανών μεταναστών στην Ελλάδα, ακόμα και το 2020 παρατηρούμε την αναζωπύρωση της απειλής του ρατσισμού και της ξενοφοβίας, στο τοπίο που δημιούργησαν η οικονομική και η προσφυγική κρίση τόσο στην Ελλάδα όσο και στον υπόλοιπο κόσμο, κατά τη δεκαετία του 2010. Επομένως, η επιλογή του πρωταγωνιστή και του θέματος της νουβέλας από τον Μ. Μαλανδράκη αποδεικνύεται καίρια, ψηλαφώντας τις ανοιχτές πληγές της ελληνικής κοινωνίας.
Ο λόγος του Μαλανδράκη είναι λιτός και στρωτός, κοφτός σε αρκετά σημεία. Ο ρεαλισμός ακολουθείται πιστά από την αρχή ως το τέλος του σύντομου αυτού, μα και πολύ ενδιαφέροντος βιβλίου, το οποίο έχει τη χάρη να διαβάζεται απνευστί, ενώ δημιουργεί μιαν ιδιαίτερη κινηματογραφική ατμόσφαιρα.
Τέλος, ας μου επιτρέψει ο καλός αναγνώστης έναν προσωπικότερο τόνο, αφού τυχαίνει ο γράφων να είναι σχεδόν συνομήλικος με τον συγγραφέα του «Patriot». Η γενιά μας βρίσκεται ακόμα στην αρχή της αρχής της πορείας της (τόσο στα γράμματα όσο βέβαια και στη ζωή), αλλά και αντιμέτωπη με ένα μέλλον εντελώς άδηλο, στο κατώφλι αυτής της νέας δεκαετίας. Παρ’ όλα αυτά η λογοτεχνία μας πάντοτε καταφέρνει να βρίσκει τους ανθρώπους με τους οποίους θα συνεχίσει την πορεία της μέσα στον χρόνο. Και φωνές όπως αυτή του Μιχάλη Μαλανδράκη δεν μπορούν παρά να μας κάνουν να αισιοδοξούμε.
