Οι αόρατες γυναίκες

‘’Είναι οι αόρατες γυναίκες. Μένουν αθέατες όταν γυρνούν φορτωμένες από τη λαϊκή ή περιμένουν το παιδί έξω από το σχολείο ή κοιτούν αφηρημένα από το παράθυρο του τρόλει. Μόνο στο άδυτο της κάμαρας τους, όταν σταθούν γυμνές μπροστά στον καθρέφτη, αρχίζει να σχηματίζεται αχνά το λυπημένο τους πρόσωπο και το παραιτημένο τους σώμα. Σήμερα θα μαζέψουν ένα ματσάκι βιολέτες για τον ιδιωτικό επιτάφιο θρήνο τους’’
Γ.Ζ. (Μ. Παρασκευή 2015)

Δεκαετία του ’50 στο Ρίο ντε Τζανέιρο. Η Γκίντα και  η Ερίντιρε, που ζουν με τον αυταρχικό πατέρα τους και την εντελώς άβουλη μητέρα τους, είναι εντελώς αντίθετες μεταξύ τους.  Η πρώτη, εξωστρεφής, παρορμητική, τολμηρή, ονειρεύεται να αποδράσει από τον οικογενειακό ασφυκτικό κλοιό και να ζήσει τον μεγάλο έρωτα, η δεύτερη, εσωστρεφής συγκρατημένη, άτολμη, ονειρεύεται να σπουδάσει πιάνο στην Ευρώπη και να γίνει μεγάλη πιανίστα. Παρά τις αντιθέσεις τους, ο δεσμός τους είναι ισχυρός, αφού η μια είναι το στήριγμα και το καταφύγιο της άλλης. Η μια κυνηγά παράτολμα το όνειρο της και διαψεύδεται, η άλλη εγκλωβίζεται σε έναν γάμο και μια ζωή που δε θέλει.

Οι δυο τους χωρίζουν, χάνονται, ακολουθούν διαμετρικά
αντίθετες πορείες και τα γεγονότα, οι συνθήκες, τα συναπαντήματα που τις σημαδεύουν είναι διαφορετικά, όμως ο δεσμός τους είναι ακατάλυτος, το νήμα που τις συνδέει ανθεκτικό. Αγνοεί η μια την τύχη της άλλης, την θεωρεί ευτυχισμένη και την αναζητά, γράφοντας της γράμματα ανεπίδοτα. Γράμματα που αντανακλούν όχι μόνο την αγάπη και την ανάγκη της μιας για την άλλη, αλλά και την – εντέλει – κοινή μοίρα στην οποία τις καταδίκασε το πατριαρχικό μικροαστικό περιβάλλον: να ζήσουν τις ζωές τους ερήμην των επιθυμιών και των συναισθημάτων τους. Να συνθλιβούν από τις κοινωνικές συμβάσεις, να νιώσουν τη γονική απόρριψη ή την ακριβοπληρωμένη αποδοχή (που τελικά είναι το ίδιο…), να βιώσουν αλλεπάλληλες διαψεύσεις, ματαιώσεις και ήττες.

Παρά τις κάποιες σεναριακές αδυναμίες που προσωπικά εντόπισα (θα προτιμούσα ένα τέλος κάπως διαφοροποιημένο, αλλά κι αυτό αιτιολογείται από τον κώδικα του μελοδράματος που ο σκηνοθέτης έβαλε ως βάση), παρά το κοινόχρηστο θέμα, η ταινία αγγίζει με την αλήθεια της, με το πηγαίο συναίσθημα της και με τους τρόπους της βαθιές χορδές. Ξεκινά ως αυθεντικό δράμα και σιγά-σιγά γλιστρά προς το μελόδραμα, χρησιμοποιώντας το για να το υπονομεύσει κάθε στιγμή, ανατρέποντας και επαναφορτίζοντας το με μεγάλη δεξιοτεχνία. Με γοήτευσε  ιδιαίτερα η ‘’σωματικότητα’’ της σκηνοθεσίας, που εκφράζεται στον ωμό ρεαλισμό των σωμάτων, στον ιδρώτα του καύσωνα, που κολλάει, λες, στο σώμα του θεατή, στα ζεστά γήινα χρώματα, στην αποπνικτική ατμόσφαιρα που διαχέεται στην κινηματογραφική αίθουσα και υπογραμμίζει θαυμαστά την ασφυξία των ηρωίδων – πόσο ολοκληρωμένοι, στρογγυλοί οι χαρακτήρες τους και πόσο έξοχη η ερμηνεία των ηθοποιών…

Η Γκίντα και η Ερίντιρε αλλά και η μητέρα τους και η Φιλομένα, (που ‘’δίδαξε’’ στη Γκίντα την αγάπη και την αφοσίωση  έναντι της εγκληματικής σκληρότητας που εισέπραξε από τους δεσμούς αίματος), είναι γυναίκες αόρατες. Γυναίκες με την αδάμαστη δύναμη που προίκισε η φύση το φύλο μας και την ακόνισαν αιώνες ταλαιπωριών, γυναίκες που πάλεψαν και παλεύουν για να επιβιώσουν, για να μην εγκλωβιστούν σε επιβαλλόμενους ρόλους, για να βρουν το δικό τους πρόσωπο. Όμως το αυθεντικό τους πρόσωπο έμεινε αόρατο για τους άλλους, η ζωή τους – αυτή η υπέροχη, μοναδική  υπόσχεση ευτυχίας –  ματαιώθηκε, χάθηκε ανεπιστρεπτί. Εκατομμύρια γυναίκες πίσω από το προσωπείο του έντονου μακιγιάζ, πίσω από την ασφάλεια των μαύρων γυαλιών τους, πίσω από το άλλοθι της μητρότητας ή της καριέρας, βίωσαν και βιώνουν τη βαρβαρότητα του πατέρα, του συζύγου ή του εραστή, του ευρύτερου χώρου, ένιωσαν και νιώθουν την απόρριψη, τη μοναξιά, την εσωτερική ερήμωση, το πικρό, πικρότατο τέλος… Και έχω την υποψία ότι κάτι, έστω ελάχιστο, από αυτές τις γυναίκες ζει καλοκρυμμένο μέσα σε όλες μας, ροκανίζοντας ένα κομμάτι της ευτυχίας που κερδίσαμε ή κατασκευάσαμε…