Ψυχρός πόλεμος, του Πάβελ Παβλικόφσκι, 2018
Σε πρώτο πλάνο η ιστορία μιας μοιραίας ερωτικής σχέσης και στο βάθος η μεγάλη Ιστορία, που κινεί άμεσα ή έμμεσα τα νήματα της ανθρώπινης ζωής. Χωροχρόνος, ο ψυχροπολεμικός ευρωπαϊκός κόσμος, μάλλον κόσμοι, εκατέρωθεν του Σιδηρού Παραπετάσματος: η μεταπολεμική κομμουνιστική Πολωνία και οι Δυτικές πρωτεύουσες των ’50- 60, της ελευθερίας, της τζαζ και των μποέμ καλλιτεχνών.
Ο Βίκτορ είναι ένας μουσικός στην Πολωνία του ’49 που ψάχνει για ταλέντα, η Ζούλα μια μικρή επαρχιώτισσα που ονειρεύεται καριέρα τραγουδίστριας. Δυο άνθρωποι διαφορετικής ηλικίας, μόρφωσης, ιδιοσυγκρασίας και επιδιώξεων, θα ερωτευτούν παράφορα και θα θελήσουν να βιώσουν τον έρωτα τους. Ακολουθώντας ή εγκαταλείποντας ο ένας τον άλλον, με αποδράσεις από την κομμουνιστικό καθεστώς, με έλξεις, απωθήσεις, αντιφάσεις, συγκρούσεις, προδοσίες και εκούσιες επιστροφές, καθαιμάσσοντας ή αποθεώνοντας ό ένας τον άλλον, θα δοκιμάσουν το εφικτό ή ανέφικτο της σχέσης τους.
Το αξιοθαύμαστο σε αυτήν την ταινία είναι ότι ο Παβλικόφσκι, δίνοντας γραμμικά αλλά αποσπασματικά την ιστορία τους (με απότομες μαύρες παύσεις), δεν αφήνει τον θεατή να είναι σίγουρος για τις ανάγκες, φόβους, αδυναμίες που υπαγόρευσαν τις αποφάσεις και πράξεις τους, με αποτέλεσμα πολλές φορές ο θεατής να μην τις κατανοεί απόλυτα και να μην ταυτίζεται. Έτσι η ματιά του κερδίζει την απαραίτητη απόσταση για να δει την ιστορία τους μέσα στο πλαίσιο του ασφυκτικού σταλινικού περιβάλλοντος και μέσα στον υπόγειο εκφυλισμό και εκμαυλισμό της Δύσης – ο Π. ρίχνει τον αντικειμενικό και νηφάλιο φακό του και στα δύο.
Όπως και στην Ida, την προηγούμενη ταινία του, η Ιστορία είναι παρούσα στη ζωή των ηρώων. Οι δυο κόσμοι έχουν τους τρόπους τους να καθορίζουν ζωές και να τις καταστρέφουν. Οι συντριπτικές και ερήμην των ατόμων κοινωνικοπολιτικές εξελίξεις υπαγορεύουν ανάγκες, εκτρέφουν φόβους και ανασφάλειες, πλάθουν συνειδήσεις, εξωθούν σε αποφάσεις. Η ελευθερία της ανθρώπινης βούλησης και δράσης περιορίζεται ή και αναστέλλεται, η ανθρώπινη ζωή άμεσα ή έμμεσα χειραγωγείται. Οι δυο ήρωες είναι ξένοι και στον τόπο τους και στην αυτοεξορία, ξένοι και έκθετοι.
Στον ‘’Ψυχρό πόλεμο’’ ξαναβρήκα με απόλαυση το ασπρόμαυρο πλάνο , την εκπληκτική φωτογραφία και την καθηλωτική ατμόσφαιρα της ‘’Ida’’. Πάνω απ’ όλα όμως λάτρεψα τον διπλό ρόλο που ο σκηνοθέτης επιφύλαξε στη μουσική. Ακολουθεί και εκφράζει την πορεία της μεγάλης Ιστορίας και αυτή των περιπλανήσεων των ηρώων– τα λαϊκά τραγούδια του πολωνικού λαού τα διαδέχονται τα προπαγανδιστικά χορωδιακά της κομμουνιστικής πραγματικότητας, η εσωστρέφεια της δυτικής τζαζ, τα ερωτικά τραγούδια των ευρωπαϊκών μπαρ, το απελευθερωτικό ροκ εντ ρολλ. Παράλληλα όμως παρακολουθεί και τις μεταμορφώσεις του ψυχισμού των ηρώων, τα ντεσιμπέλ των εσωτερικών κραδασμών τους, τις παλινδρομήσεις της παράφορης σχέσης τους.
Την ίδια πορεία ακολουθούν επίσης ο φακός και το μοντάζ, που εξελικτικά λειτουργούν πιο δυναμικά , κάποιες στιγμές ασθματικά, μέχρι την εκπληκτικής δύναμης τελευταία σκηνή, όπου σενάριο, κινηματογράφηση, μουσική και ηθοποιία απογειώνουν τη θαυμαστή συνεργία τους.
ΥΓ. Ας με συγχωρήσουν οι φίλοι αναγνώστες για τις ελάχιστες δυνατές πληροφορίες που δίνω πάντα για την πλοκή των ταινιών. Δε μου αρέσει ως θεατή να μου στερούν τη χαρά της ανακάλυψης ενός καινούριου άγνωστου κόσμου που κάθε ταινία ανοίγει μπροστά μου και αποφεύγω να τη στερώ κι εγώ στους άλλους.
