Η προσωπικότητα του Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή (1873-1950), του κοσμοπολίτη επιστήμονα με τη σημαντική προσφορά στην επιστήμη των Μαθηματικών, της Φυσικής, της Μηχανικής και της Αρχαιολογίας εξακολουθεί να εξάπτει το ενδιαφέρον. Αν και στην Ελλάδα, η ζωή και η επιστημονική του προσφορά δεν έχουν ακόμα επαρκώς εκτιμηθεί. Τα τελευταία χρόνια, αρκετές εκδόσεις βιβλίων, εκπομπές της ελληνικής τηλεόρασης και δημοσιεύματα φωτίζουν τη ζωή αυτού του ξεχωριστού Έλληνα που έζησε το μεγαλύτερο μέρος του βίου του στη Γερμανία.
Μία έκδοση που παρουσιάζει μια συνολική θεώρηση της ζωής και της επιστημονικής του δραστηριότητας είναι εκείνη που κυκλοφόρησε το 2007 από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης. Πρόκειται για το βιβλίο “Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή. Ένας μαθηματικός υπό τη σκέπη της εξουσίας” με συγγραφέα τη φυσικό Μαρία Γεωργιάδου. Βασίστηκε σε μακροχρόνια έρευνα, σε πρωτότυπο αρχειακό υλικό και αδημοσίευτες πληροφορίες. Φωτίζει από πολλές όψεις τον περιπετειώδη βίο και το πολύπλευρο επιστημονικό έργο του μαθηματικού.
Ένας άνθρωπος, όμως, που έχει ασχοληθεί με ιδιαίτερη φροντίδα και αγάπη με τη ζωή του Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή είναι ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης. Το 2013 παρουσίασε μια μυθιστορηματική βιογραφία για τον μαθηματικό με τίτλο «Η τελευταία εξίσωση του Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή», (Εκδόσεις Στοχαστής). Ο συγγραφέας βρήκε έναν πρωτότυπο τρόπο να ζωντανέψει την προσωπικότητα του μαθηματικού. Η ελευθερία της μυθοπλασίας τον ώθησε να σκιαγραφήσει το πορτραίτο του επιστήμονα μέσα από την περιγραφή του έρωτα δύο νέων ανθρώπων, του Μιχάλη και της Μαρκέλλας, που βρίσκονται για σπουδές στο σύγχρονο Μόναχο, την πόλη που γεννήθηκε και έζησε ο Καραθεοδωρή. Η μορφή του επιστήμονα αναδύεται ανάγλυφα μέσα από το πάθος που οι δύο νέοι μοιράζονται για την επιστήμη και τη μαθηματική λογοτεχνία.
Πρόσφατα, κυκλοφόρησε μία νέα βιογραφία του Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή με συγγραφέα τον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη. Πρόκειται για καλαίσθητη έκδοση με πλούσιο φωτογραφικό υλικό, χειρόγραφες επιστολές από την προσωπική αλληλογραφία του μαθηματικού με πρόσωπα του οικείου του περιβάλλοντος αλλά και με σημαντικές προσωπικότητες της επιστήμης και της πολιτικής. Το βιβλίο, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μένανδρος, έχει τίτλο «Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή. Μυθιστορηματική Βιογραφία».
Ο συγγραφέας αναπλάθει τη ζωή του μαθηματικού ξεκινώντας από την ιστορία της οικογένειάς του, του πατέρα του Στέφανου, ο οποίος υπήρξε νομικός, διπλωμάτης και πρέσβης στα τέλη του 19ου αιώνα της οθωμανικής Πρεσβείας στο Βερολίνο, και της μητέρας του Δέσποινας που έφυγε από τη ζωή πολύ νωρίς, όταν ο Κωνσταντίνος ήταν έξι ετών. Με τη γέννηση του Καραθεοδωρή, τον Σεπτέμβριο του 1873 στο Μόναχο, έχουμε την ευκαιρία να ακολουθήσουμε τον κεντρικό ήρωα σε κάθε σημαντικό στάδιο της πορείας του, από την παιδική του ηλικία και την εξέλιξή του στο χώρο της επιστήμης έως το τέλος της ζωής του. Ο συγγραφέας μάς επιτρέπει να θαυμάσουμε το ανήσυχο πνεύμα του, να παρατηρήσουμε τα επιτεύγματά του, χωρίς να παραβλέπει το κοινωνικό και πολιτικό περιβάλλον της εποχής στην οποία έζησε.
Το μυθοπλαστικό στοιχείο του βιβλίου εισέρχεται διακριτικά στην αφήγηση, προκειμένου να δώσει πνοή στα πραγματικά γεγονότα και να τα συνδέσει αρμονικά με τη μυθοπλασία. Τα βιογραφικά στοιχεία, το οικογενειακό, πνευματικό και κοινωνικό περιβάλλον του Καραθεοδωρή παρουσιάζονται, κυρίως, στο πρώτο μέρος του βιβλίου. Σε αυτό περιλαμβάνονται περιστατικά από τα παιδικά του χρόνια, οι εφηβικές ανησυχίες του, αλλά και το νεανικό του ταξίδι στην Αίγυπτο, όπου δούλεψε ως βοηθός στην κατασκευή του φράγματος του Ασουάν.
Από την ενότητα δεν απουσιάζουν οι ιδέες του για τον κόσμο, το πάθος του για τα μαθηματικά και οι σπουδές του. Ειδικότερα, η μαθητεία του στο Βερολίνο και, αργότερα, στο προπολεμικό Πανεπιστήμιο του Γκέτινγκεν, που είχε την ευκαιρία να γνωριστεί με σπουδαίους επιστήμονες όπως ήταν οι μαθηματικοί Ντάβιντ Χίλμπερτ, Φέλιξ Κλάιν και Χέρμαν Μινκόφσκι. Η γνωριμία και η προσωπική του σχέση με τον Αλβέρτο Αϊνστάιν μνημονεύεται ξεχωριστά. Εξελίσσεται στα χρόνια που ο Αϊνστάιν διατυπώνει την «ειδική θεωρία της σχετικότητας», σε μια εποχή που είχε τη συμπαράσταση ελάχιστων συναδέλφων του.
Το 1916, ο Αϊνστάιν τού έγραφε σε μια επιστολή που δημοσιεύεται στο βιβλίο: «[…] Αν όμως λύσετε και το πρόβλημα των κλειστών γραμμών του χρόνου, θα σταθώ μπροστά σας με σταυρωμένα τα χέρια. Πίσω από αυτό υπάρχει κρυμμένο κάτι που είναι αντάξιο του ιδρώτα των καλύτερων […]».
Και ο Καραθεοδωρή, στην απαντητική επιστολή του προς τον Αϊνστάιν, σημειώνει: «[…] Δεν θα θέλατε να σκεφτείτε κάτι σχετικά με το πρόβλημα των χρονογραμμών; Εκεί βρίσκεται το κέντρο του άλυτου μέχρι τώρα προβλήματος του χωροχρόνου […]».
Η περιπετειώδης σχέση του Καραθεοδωρή με την Ελλάδα σκιαγραφείται μέσα από τις προσπάθειές του να οργανώσει, με την προτροπή του Ελευθερίου Βενιζέλου, το Πανεπιστήμιο της Σμύρνης (εγχείρημα που σταμάτησε βίαια από τα γεγονότα της Μικρασιατικής Καταστροφής) και, στη συνέχεια, το Πανεπιστήμιο Αθηνών. Στο βιβλίο παρουσιάζεται η αλληλογραφία του με τον Ελευθέριο Βενιζέλο, διακρίνονται οι δυσκολίες που αντιμετώπισε στο εγχείρημά του αλλά και το πάθος του να προσφέρει στη χώρα καταγωγής του.
Η ανθρώπινη, περισσότερο συναισθηματική πλευρά του Καραθεοδωρή, αναδεικνύεται, τέλος, στο δεύτερο μέρος του βιβλίου, το οποίο είναι αφιερωμένο στην παρουσίαση των επιστολών προς τον πατέρα του, την αδελφή του Ιουλία Καραθεοδωρή-Στρέιτ κ.ά. Ο αναγνώστης διακρίνει μέσα από τις επιστολές, τις αγωνίες του και σημαντικές στιγμές του οικογενειακού του βίου και έρχεται, σχεδόν αδιαμεσολάβητα, σε επαφή με τη σκέψη αυτής της ξεχωριστής προσωπικότητας του 20ού αιώνα.
