Ανθρώπινος εγωισμός και αυτο-περιστροφή, υπαρξιακή κενότητα, ψυχολογική ανασφάλεια, απληστία, διχασμός ανάμεσα σε υποκείμενο και αντικείμενο, δικό μου και δικό σου: αυτή είναι η εικόνα των ανθρώπων σήμερα σε μια κατακερματισμένη κοινωνία του ανταγωνισμού και όχι του συναγωνισμού, όπως όφειλε. Τα χρήματα, ο πλούτος γενικότερα, είναι μια κάποια λύση για τέτοιου είδους άτομα και σύνολα. Αλλά πρέπει κάποιος να σκεφτεί ότι, από ένα σημείο και πέρα, δεν έχουν καμιά χρησιμότητα, είναι περιττά και ανίκανα να λύσουν πραγματικά προβλήματα, σωρεύονται για ψυχολογικούς και μόνο λόγους. Και ακριβώς εδώ βρίσκεται το πρόβλημα.
Η αρχαϊκή σκέψη αναφέρεται στον πλούτο μαζί με τον θάνατο, τη φωτιά, την κενότητα και τη μέρα -πέντε αρχετυπικές δυνάμεις που μπορούν να μετράνε. Τα επακόλουθα είναι προφανή:
Ο θάνατος πάντα μετράει και είναι μεγάλη δυστυχία αν μας μετρήσει, γι’ αυτό ο θάνατος μάς έχει πάντα δικούς του, αλλά εμείς προσπαθούμε να το ξεχνάμε, ενώ η ‘ανάμνηση του θανάτου’ (memento mori) είναι καλό γιατρικό για τον εγωισμό μας. Ο θάνατος διαρκώς ελαττώνει το ανθρώπινο είδος.
Η φωτιά συνεχώς καταναλώνει, απλώνεται και καίει. Πάντα χρειάζεται περισσότερο καύσιμο, έτσι η φωτιά καταναλώνει όλο και πιο πολύ, όπως κάνει ο θάνατος.
Η κενότητα είναι επίσης μια αρχετυπική δύναμη˙ σε όλες τις πρωτόγονες και αρχαίες μυθολογίες δημιουργίας, στην αρχή του κόσμου υπάρχει η κενότητα -το Χάος, το οποίο μπορεί κάποιος να ονομάσει δημιουργική δυνατότητα, είναι η ‘όχι ακόμα ύπαρξη’- αυτό επίσης είναι μια εικόνα του ασυνειδήτου, μπορεί επίσης να μετρήσει.
Ο πλούτος μετράει, αυτό είναι προφανές, όλοι ξέρουν ότι οι πλούσιοι άνθρωποι μετράνε τα λεφτά τους.
Και η μέρα, η αρχή ή η περίοδος της συνειδητότητας, μπορεί επίσης να μετρήσει.
Όλα αυτά -πλούτος, θάνατος, φωτιά, κενότητα και μέρα- είναι εικόνες αυτού που καλούμε ψυχική ενέργεια ως πηγή συνειδητότητας. Η φωτιά και ο πλούτος είναι προφανή σύμβολα της ψυχικής ενέργειας. Σκεφτόμαστε τις παλιές περιγραφές του θεού του θανάτου, όπως για παράδειγμα στην ελληνορωμαϊκή θρησκεία, όπου ο Θάνατος είναι ο Δίας του Κάτω Κόσμου, ο θεός του απείρου και ο φύλακας του θησαυρού. Η γη των νεκρών είναι σαν θησαυρός και ο θεός του θανάτου σαν φύλακας ενός μεγάλου θησαυρού, από τον οποίο αναπαράγει τους ζωντανούς και φέρνει πίσω τους νεκρούς ανθρώπους. Αυτός, επομένως, είναι ο θησαυροφύλακας της ζωικής ενέργειας και αυτός την παράγει ή την παίρνει πίσω. Η μέρα, φυσικά, είναι συμβολική, είναι ταυτόσημη με τον χρόνο της συνειδητής κατανόησης, σε αντίθεση με τη νύχτα. Οι αρχαϊκοί άνθρωποι φοβούνται αυτό τον θεό του ασυνειδήτου και του αποδίδουν τη δαιμονική ικανότητα του μετρήματος. Η επιθυμία τους είναι να μη μετρηθούν, να διαφύγουν τη νύχτα της ζωής, να ξεφύγουν από το μάτι της θεότητας που τα βλέπει όλα και διανέμει αρνητική μοίρα.
Αν ερμηνεύσουμε την αρχετυπική αναπαράσταση, μπορούμε να πούμε ότι η εικόνα της θεότητας ή του μεγάλου θεού -στη γλώσσα της ψυχολογίας είναι εικόνες του πραγματικού Εαυτού- περιλαμβάνει ένα ρυθμό, σαν να ήταν ο Εαυτός ρολόι το οποίο χτυπάει ρυθμικά: ένα, δύο, τρία, θάνατος και ένα, δύο, τρία -και μετά χτυπάει ή δεν το ακούμε να χτυπάει ξανά κτλ. Στη θετική του άποψη παράγει ζωή και χρόνο, ενώ στην αρνητική του είναι η φωτιά και ο θάνατος που όλα τα καταναλώνουν. Έχουμε την ιδέα ότι ο θάνατος είναι η δύναμη του μετρήματος, η θεϊκή δύναμη.
Οι άνθρωποι λοιπόν και οι κοινωνίες, που δεν διαθέτουν πια ψυχική ενέργεια ή αυτή δεν ρέει αλλά λιμνάζει, την υποκαθιστούν με τα χρήματα και τον πλούτο. Αντί για ζωντανό συναίσθημα προς τους άλλους δίνουν χρήματα, αντί να ζουν και να δημιουργούν πραγματικά διαβιούν μέσα στον βούρκο που παράγει το διαρκές λίμνασμα, αντί να διαθέτουν ζωντανή ψυχική ενέργεια διαθέτουν πλούτο, αντί να έχουν νόημα στη ζωή τους έχουν υλικά αντικείμενα. Είναι φανερό ότι τέτοιοι άνθρωποι και κοινωνίες μόνο κακό μπορούν να κάνουν στον εαυτό τους και στους άλλους: φέρνουν θάνατο. Τα πάντα γίνονται σκοτεινά, αδιάφορα, μηδενιστικά, χωρίς νόημα και τελικά νεκρά. Όποιος δεν διαθέτει ψυχική ενέργεια ή δεν την κυκλοφορεί ουσιαστικά είναι ψυχικά νεκρός και αυτό έχει φοβερές επιπτώσεις παντού. Ας δούμε χωρίς προκατάληψη τι ακριβώς συμβαίνει σήμερα γύρω μας και μέσα μας.