Μετά από αρκετά θεωρητικά κείμενα, ένα ανθολόγιο με ποιήματα διάσημων ποιητών εμπνευσμένα από τα Μαθηματικά.

Rafael Alberti 

Ο Ισπανός ποιητής Ραφαέλ Αλμπέρτι (1902- 1999) συγκαταλέγεται μαζί με τον Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα στους πιο εμπνευσμένους ποιητές της γενιάς του 1927.  Είχε ενεργό συμμετοχή του στα πολιτικά δρώμενα της χώρας του.  Από το 1939  έζησε αυτοεξόριστος –λόγω της επιβολής του απολυταρχικού καθεστώτος του Φράνκο– διαδοχικά στην Αργεντινή, στην Ουρουγουάη, στο Παρίσι και στη Ρώμη, και επέστρεψε στην πατρίδα του το 1977, μετά  την αποκατάσταση της δημοκρατίας.

Ο Άγγελος των Αριθμών

 

Παρθένες με τρίγωνα

και διαβήτες φρουρούν

τις ουράνιες πλάκες.

 

Και ο Άγγελος των Αριθμών

σκεφτικός και πετώντας

από το 1 στο 2, από το 2

στο 3, στο 4 γλιστράει.

 

Ψυχρές κιμωλίες και σπόγγοι

διέγραψαν, έσβησαν

το λαμπρό φως του διαστήματος.

 

Ούτε ήλιος, φεγγάρι, ούτε άστρα

ούτε η αιφνίδια πράσινη λάμψη

της αστραπής

ούτε αύρα. Μόνον ομίχλη εκεί.

 

Παρθένες χωρίς τρίγωνα

και διαβήτες κλαίνε.

 

Και πάνω στις νεκρές πλάκες

ο Άγγελος των Αριθμών

σαβανωμένος, αδρανής

πάνω στο 1 και στο 2

και στο 3 και στο 4.

Rita Dove  

Η Ρίτα Νταβ γεννήθηκε το 1952.Είναι η πρώτη Αφροαμερικανίδα ποιήτρια που τιμήθηκε με το Βραβείο Πούλιτζερ 

Γεωμετρία

Αποδεικνύω ένα θεώρημα και το σπίτι διαστέλλεται:

τα παράθυρα τινάζονται απότομα και αιωρούνται κοντά στο ταβάνι

με αναστεναγμό το ταβάνι απογειώνεται.

 

Καθώς οι τοίχοι διώχνουν από πάνω τους τα πάντα

εκτός από τη διαφάνεια, κρατούν την ευωδιά

των γαριφάλων. Βρίσκομαι έξω στο ύπαιθρο.

 

Ψηλά οι μεντεσέδες των παράθυρων γίνονται πεταλούδες

εκεί που τέμνονται λαμπυρίζει το φως του ήλιου.

Πορεύονται προς κάποιο σημείο αληθές και αναπόδεικτο.

Zbigniew Herbert 

 O  Ζμπίγκνιεβ Χέρμπερτ (1924-1998) γεννήθηκε στο Lwow, που σήμερα ανήκει στην Ουκρανία. Έφηβος πήρε μέρος στην αντίσταση κατά του Ναζισμού. Σπούδασε νομικά, οικονομικά και φιλοσοφία στα Πανεπιστήμια Βαρσοβίας και Κρακοβίας. Έγραψε θέατρο και ποίηση. Eίναι ο πιο κλασικός από τους Πολωνούς ποιητές.

Ο κ. Cogito για την Ανάγκη της Ακρίβειας

 Ο κ. Cogito

είναι θορυβημένος από ένα πρόβλημα

στον τομέα των Εφαρμοσμένων Μαθηματικών

 

τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε

με τις πράξεις της απλής Αριθμητικής

 

τα παιδιά είναι τυχερά

προσθέτουν μήλο στο μήλο

αφαιρούν κόκκους από κόκκους

το άθροισμα είναι σωστό

το νηπιαγωγείο του κόσμου

πάλλεται με ασφαλή ζεστασιά

 

τα σωματίδια της ύλης έχουν μετρηθεί

τα ουράνια σώματα ζυγίστηκαν

και μόνο στις ανθρώπινες υποθέσεις

βασιλεύει υπέρτατη ασυγχώρητη αφροντισιά 

η έλλειψη ακριβής πληροφορίας

 

πάνω από την απεραντοσύνη της ιστορίας

σέρνεται ένα φάντασμα

το φάντασμα της αοριστίας

 

Πόσοι Έλληνες σκοτώθηκαν στην Τροία

-δεν ξέρουμε

 

να δώσουμε τις ακριβείς απώλειες

και στις δύο πλευρές

στη Μάχη της Gaugamela

στο Agincourt

στη Λειψία

στο Kutno

 

Και επίσης τον αριθμό των θυμάτων

της τρομοκρατίας

του λευκού

του κόκκινου

του καφέ

-Ω χρώματα αθώα χρώματα–

 

-δεν ξέρουμε

αληθινά δεν ξέρουμε

 

Ο κ. Cogito

απορρίπτει τη λογική εξήγηση

ότι ήταν πολύ καιρό πριν

ο άνεμος έχει αναμείξει εντελώς τις τέφρες

το αίμα έρευσε στη θάλασσα

 

λογικές εξηγήσεις

ενισχύουν το αλάφιασμα

του κ. Cogito

 

γιατί ακόμα και το τι

συμβαίνει κάτω από τα μάτια μας

αποφεύγει τους αριθμούς

χάνει την ανθρώπινη διάσταση

 

κάπου πρέπει να υπάρχει κάποιο λάθος

ένα μοιραίο ελάττωμα στα εργαλεία μας

ή ένα σφάλμα της μνήμης

Miroslav Holub 

Ο Miroslav Holub  γεννήθηκε το 1923 στο Plzen και πέθανε το 1998 στην Πράγα.  Έγραψε πολλά ποιήματα χρησιμοποιώντας τις επιστημονικές του γνώσεις (υπήρξε γιατρός, ανοσολόγος) στην ποιητική γραφή του. Έχει μεταφραστεί σε περισσότερες από 30 γλώσσες και είναι ιδιαίτερα δημοφιλής στον αγγλόφωνο κόσμο. Είναι ένας από τους πιο γνωστούς διεθνώς ποιητές της Τσεχίας. Εκτός από την ποίηση, ο Holub έγραψε πολλά σύντομα δοκίμια και επιστημονικές μελέτες.

Ο Μάγος Τσίτο

Για να διασκεδάσει την Αυτού Μεγαλειότητα τον Βασιλέα

κάνει το νερό κρασί.

Τους βατράχους υπηρέτες. Τα σκαθάρια δικαστικούς. Και

βγάζει έναν Υπουργό

από έναν αρουραίο. Υποκλίνεται και ξεπετιούνται μαργαρίτες

από τ’ ακροδάχτυλά του.

Κι ένα φλύαρο πουλί κάθεται στον ώμο του.

 Εκεί.

 Σκέψου κάτι άλλο, απαιτεί η Αυτού Μεγαλειότητα ο Βασιλεύς.

Σκέψου ένα μαύρο αστέρι. Και σκέφτεται ένα μαύρο αστέρι.

Σκέψου στεγνό νερό. Και σκέφτεται στεγνό νερό.

Σκέψου ένα ποτάμι δεμένο με αχυρένια σχοινιά. Και το σκέφτεται.

 Εκεί.

 Τότε σπεύδει ένας σπουδαστής και ζητά: Σκέψου ημίτονο

άλφα μεγαλύτερο από το ένα.

 Και ο Τσίτο χλομιάζει και θλίβεται: Να τον συγχωρούνε πολύ.

Το ημίτονο είναι

μεταξύ συν ένα και πλην ένα. Δε γίνεται τίποτα με

αυτό.

Και αφήνει τη μεγάλη βασιλική αυτοκρατορία, ήσυχα υφαίνει

το δρόμο του

μέσα από το πλήθος των αυλικών, τραβάει για το σπίτι του

γρήγορα.

Vachel Lindsay 

O Νίκολας Βάτσελ Λίντσεϊ (1879-1931), είναι ο βάρδος ενός εναλλακτικού μοντερνισμού. Άρχισε σπουδές ιατρικής, θέλει να γίνει ζωγράφος και καταλήγει ποιητής, και μάλιστα περιπλανώμενος τροβαδούρος. Φιλοδοξεί να κρατήσει ζωντανή την παράδοση της προφορικής ποίησης συνοδεία μουσικής, λατρεύει τη φύση και την ύπαιθρο την ώρα που μαίνεται ο αστικός εκσυγχρονισμός, προσπαθεί να εντάξει τον λόγο του Αλλου, του νέγρου και του Ινδιάνου, στην ποίησή του και στην αμερικανικότητα, την οποία θεωρεί ότι  αντιπροσωπεύουν.

Ευκλείδης

Ο γερο-Ευκλείδης χαράζει πριν χρόνια

ένα κύκλο στην αμμουδερή ακρογιαλιά.

Τον περιβάλλει και τον κλείνει μέσα 

σε γωνίες και άλλα τέτοια.

Η ομάδα των σοβαρών γερόντων

νεύει και διαφωνεί έντονα

για τόξα και περιμέτρους

διαμέτρους και άλλα τέτοια.

Δίπλα τους στέκεται όλο το πρωινό

αμίλητο ένα παιδί

γιατί φτιάχνουν τόσο χαριτωμένες

εικόνες στρογγυλές του φεγγαριού.

Edna St. Vincent Millay

Η Έντνα Βίνσεντ Μιλέυ  γεννηθηκε το 1892 και πέθανε το 1950. Ήταν Αμερικανίδα λυρική ποιήτρια, θεατρική συγγραφέας, ακτιβίστρια, φεμινίστρια και η πρώτη γυναίκα που έλαβε Βραβείο Πούλιτζερ για την ποίηση. Ήταν επίσης γνωστή για τον αντισυμβατικό, μποεμικό τρόπο ζωής της και τις πολλές της ερωτικές υποθέσεις. Συνήθιζε να χρησιμοποιεί το ψευδώνυμο Nancy Boyd στο πεζογραφικό της έργο.

Μόνο ο Ευκλείδης Αντίκρισε τη Γυμνή Ομορφιά

 

Μόνο ο Ευκλείδης αντίκρισε τη γυμνή Ομορφιά.

Μακάρι όσοι φλυαρούν για την Ομορφιά να διατηρούν τη γαλήνη τους

ξαπλωμένοι ανάσκελα στη γη και να πάψουν

να στοχάζονται τους εαυτούς τους, ενώ ατενίζουν

στο τίποτα, περίπλοκα σχεδιασμένο στο πουθενά

με μορφές μεταλλαγμένων γραμμών. Αφήστε τις χήνες

να φωνάζουν και να σφυρίζουν, οι ήρωες επιζητούν τη λευτεριά

από τη βρώμικη υποταγή στο φωτεινό αγέρα.

Ώρα θαμπωτική, ιερή, τρομερή μέρα

όταν για πρώτη φορά στα μάτια του λάμπει η αστραπή

του αναλυμένου φωτός! Μόνο ο Ευκλείδης

αντίκρισε τη γυμνή Ομορφιά. Ευτυχισμένοι αυτοί

που, αν και μονάχα μια φορά και ύστερα απόμακρα,

άκουσαν το θρυλικό σαντάλι της να προβαίνει πάνω στην πέτρα.

Czesław Miłosz

Στον Αlbert Εinstein

[απόσπασμα]

Λυπάμαι που έκανα τόσο λίγα να βοηθήσω τους ανθρώπους

Εκτιμώ τη μεγάλη ομορφιά του κόσμου.

Ενδιαφερόμουν για τα πάντα. Ονόματα δέντρων και φυτών,

Την προέλευση των ειδών, τα ταξίδια του Δαρβίνου,

Τους πολυνησιακούς μύθους, το πλουμιστό ζευγάρωμα των πουλιών,

Το μισο-σβησμένο γλυπτό ξεχασμένων χωρών.

Το μικροσκόπιο με έβαλε σε κρύα εργαστήρια.

 Αν σήμερα απευθύνομαι σε σας,

Δεν είναι μόνο ότι, δουλεμένη σε μάρμαρο

Στέκει η προτομή σας, όπου αποτίουμε φόρο τιμής

Στον Νεύτωνα και στον Κοπέρνικο. Ούτε ότι τελικά καταφέρατε

Να βάλετε ένα σύμβολο ισότητας στην εξίσωση

Μεταξύ βαρύτητας και ηλεκτρισμού. Υπάρχει κάτι περισσότερο σε σας:

Πίστη στο φως της λογικής, άφθορη φροντίδα

Για το ανθρώπινο είδος μας, και τι μπορεί να γίνει,

Και για αυτό που μπορεί να σπαταληθεί ταπεινωτικά.

Δεν έχετε την ψυχρότητα ενός μη συναισθηματικού ερευνητή της Φύσης

Αλλά ζεστασιά και έγνοια, της αληθινής καλοσύνης.

Marianne Moore

Η Μάριαν Μουρ γεννήθηκε στο Μιζούρι το 1887 και πέθανε στη Νέα Υόρκη το 1972.  Είναι μια από τις  σημαντικότερες γυναικείες ποιητικές μορφές των ΗΠΑ, αλλά και του αγγλόφωνου ποιητικού μοντερνισμού. Σπούδασε νομικά και ιστορία και συνέχισε με εργαστηριακές σπουδές σε βιολογία και ιστολογία. Βραβεύτηκε με το βραβείο Πούλιτζερ για την ποίηση (1951) και αναγορεύθηκε επίτιμη διδάκτωρ του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ.

Το Εικοσάσφαιρο

 

Στους θάμνους του Μπάκινγκχαμ

τα πουλιά φωλιάζουν στο συνεχές πράσινο

πλέκουν μικρά κομμάτια κλωστής, εντόμων και φτερών

με άνθη γαϊδουράγκαθου

σε παραβολικές ομόκεντρες καμπύλες

και δουλεύοντας για την κοιλότητα  αφήνουν σφαιρικές κατασκευές

σπάνιας αποδοτικότητας

ενώ μέσα από την έλλειψη ολοκλήρωσης

 

διψασμένα για την περιουσία κάποιου

τρία σκοτώνονται και δέκα ψευδομαρτυρούν

έξι πεθαίνουν, δυο αυτοκτονούν και δυο πληρώνουν πρόστιμο

για τους κινδύνους που είχαν διατρέξει.

Υπάρχει όμως και το εικοσάσφαιρο

στο οποίο επιτέλους το κόψιμο του ατσαλιού

βρίσκεται στο αποκορύφωμα της οικονομίας του

αφού είκοσι τρίγωνα ενωμένα μεταξύ τους

μπορούν να καλύψουν μια  

σφαίρα ή ένα ολοστρόγγυλο όστρακο

σχεδόν δίχως απώλεια, τόσο τέλειο γεωμετρικά

είναι ένα εικοσάεδρο. Θα μας έλεγαν άραγε

οι μηχανικοί που φτιάχνουν ένα τέτοιο

ή ο κύριος J. O. Jackson

πώς οι Αιγύπτιοι μπόρεσαν να στήσουν εβδομήντα οχτώ

πόδια ατόφιου γρανίτη κατακόρυφα;

Θα θέλαμε να μάθουμε πώς έγινε αυτό.

Pablo Neruda

Ο Πάμπλο Νερούδα, ψευδώνυμο του Ρικάρδο Νεφταλί Ρέγιες Μπασοάλτο, γεννήθηκε το 1904 και πέθανε το 1973 στην Χιλή. Θεωρείται από τους σημαντικότερους ποιητές του 20^ου αι. Το 1971 του απονεμήθηκε το Νόμπελ Λογοτεχνίας, γεγονός που προκάλεσε αντιδράσεις λόγω της πολιτικής του δραστηριότητας και των κομμουνιστικών του πεποιθήσεων.^] Εξέδωσε πληθώρα ποιητικών συλλογών ποικίλου ύφους, από ερωτικά ποιήματα και έργα που διέπονται από τις αρχές του σουρεαλισμού, μέχρι πολιτικά μανιφέστα. 

Ωδή στους Αριθμούς

 Ω η δίψα να γνωρίζουμε

πόσα!

Η πείνα

να γνωρίζουμε

πόσα

αστέρια στον ουρανό!

 

Περάσαμε

την παιδική μας ηλικία μετρώντας

πέτρες, φυτά, δάχτυλα,

κόκκους άμμου και δόντια,

τη νιότη μας περάσαμε μετρώντας

πέταλα και ουρές κομητών.

Μετρήσαμε

χρώματα, χρόνια,

ζωές και φιλιά.

Στην εξοχή βόδια,

στη θάλασσα

κύματα.

Τα πλοία γίνανε πληθώρα μηνυμάτων.

 

Οι αριθμοί πολλαπλασιάστηκαν.

Οι πόλεις

χιλιάδες, εκατομμύρια,

το στάρι εκατοντάδες

μονάδες, που κράταγαν

μέσα τους

μικρότερους αριθμούς,

μικρότερους και από έναν και μόνο σπόρο.

Ο χρόνος έγινε αριθμός.

Το φως αριθμήθηκε

και όσο και αν αγωνίστηκε με τον ήχο

η ταχύτητά του ήταν 37.

Οι αριθμοί μας περικύκλωσαν.

Όταν κλείναμε την πόρτα

τη νύχτα, εξαντλημένοι,

ένα 800 γλίστραγε

κάτω από την πόρτα

και ξάπλωνε μαζί μας στο  κρεβάτι

και στα όνειρά μας

τα 4000 και τα 77

μας χτυπούσαν στο μέτωπο με σφυριά και μασιές.

Τα 5άρια

αθροίζονταν με 5άρια

μέχρι να βυθιστούν στη θάλασσα ή στην τρέλα

μέχρι που ο ήλιος μας υποδέχτηκε με το μηδέν του

και πήγαμε τρέχοντας

στο γραφείο

το εργαστήριο

το εργοστάσιο,

για να αρχίσουμε ξανά το άπειρο

Εγώ της κάθε νέας μέρας.

 

Είχαμε χρόνο, ως άνθρωποι,

ώστε η δίψα μας

να χορτάσει αργά,

η αρχέγονη επιθυμία

να δώσει έναν αριθμό στα πράγματα,

να τα προσθέσει,

να τα ελαττώσει

έως τη σκόνη,

έρημοι φτιαγμένοι από αριθμούς.

Εμείς

καλύψαμε τον κόσμο

με αριθμούς και ονόματα,

αλλά

τα πράγματα επέζησαν,

δραπέτευσαν

από τους αριθμούς

τρελάθηκαν στις ποσότητές τους,

εξατμίστηκαν

αφήνοντας

μια μυρωδιά ή μιαν ανάμνηση

αφήνοντας τους αριθμούς άδειους.

 

Να γιατί

για σένα

θέλω πράγματα.

Άσε τους αριθμούς

να πάνε φυλακή,

άσε τους να παρελάσουν

σε τέλειες στήλες

τεκνοποιώντας

μέχρι να δώσουν ολικό άθροισμα

του απείρου.

Για σένα θέλω μόνο

οι αριθμοί

σε όλη τη διαδρομή

να σε προστατέψουν

κι εσύ να τους προστατέψεις.

Μακάρι το εβδομαδιαίο  νούμερο στον μισθό σου

να μεγαλώσει μέχρι που να ανοίξει το στήθος σου.

Και από τους 2 σας, αγκαλιασμένους,

το σώμα σου και αυτό της αγαπημένης σου,

μακάρι να γεννηθούν ζεύγη παιδικών ματιών

που θα μετρήσουν ξανά

τα αρχαία αστέρια

και τα αμέτρητα στάχυα

που θα καλύψουν μια μετασχηματισμένη γη.

Wallace Stevens 

Ο Γουάλας Στήβενς γεννήθηκε το 1879 στο Ρέντινγκ της Πενσυλβανίας και πέθανε το 1955. Σπούδασε στο Χάρβαρντ και στη Νομική Σχολή της Νέας Υόρκης. Έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του (1916-1955) στο Χάρτφορντ του Κοννέκτικατ, όπου ήταν νομικός σύμβουλος σε ασφαλιστική εταιρεία. Τιμήθηκε με τα βραβεία Bollinge (1950) και Pulitzer (1955).

Έξι Αξιόλογα Τοπία: Τοπίο VI

 

Ορθολογιστές με τετράγωνα καπέλα

σκέφτονται σε τετράγωνες κάμαρες

κοιτάζουν το πάτωμα

κοιτάζουν το ταβάνι.

Κλείνονται μέσα

σε ορθογώνια τρίγωνα.

Αν δοκίμαζαν ρομβοειδή

κώνους, κυματοειδείς γραμμές, ελλείψεις-

όπως για παράδειγμα την έλλειψη του μισοφέγγαρου-

οι ορθολογιστές θα φορούσαν σομπρέρο.

Wislawa Szymborska

Πι

Ο αξιοθαύμαστος αριθμός πι:

τρία κόμμα ένα τέσσερα ένα.

Όλα τα επόμενα ψηφία είναι επίσης αρχικά

-πέντε εννιά δύο- γιατί δεν τελειώνει ποτέ.

Δεν μπορεί να κατανοηθεί -έξι πέντε τρία πέντε- με μια ματιά

-οχτώ εννιά- με υπολογισμό

-εφτά εννιά- ή φαντασία

ούτε ακόμα -τρία δύο τρία οχτώ- με ευστροφία, δηλαδή σε σύγκριση

-τέσσερα έξι- με οτιδήποτε άλλο

-δύο έξι τέσσερα τρία- στον κόσμο.

Το μακρύτερο φίδι στη γη φτάνει περίπου στα σαράντα πόδια.

Όμοια, φίδια μύθων και θρύλων, αν και κείνα μπορεί να

είναι λίγο μακρύτερα.

Η αναπαράσταση των ψηφίων του αριθμού πι

δεν σταματάει στο τέλος της σελίδας.

Συνεχίζεται κατά μήκος του τραπεζιού, στον αέρα, στον τοίχο,

σ’ ένα φύλλο, τη φωλιά ενός πουλιού, τα σύννεφα, κατευθείαν στο διάστημα

μέσα από όλους τους άβυθους φουσκωμένους ουρανούς.

Πόσο μικρή -μια ποντικοουρά, μια γουρουνοουρά- είναι η ουρά ενός κομήτη!

Πόσο αδύναμη η αχτίνα ενός αστεριού που λυγίζει πέφτοντας στο χώρο!

Ενώ εδώ έχουμε -δύο τρία δεκαπέντε τρία εκατό δεκαεννιά-

το νούμερο του τηλεφώνου μου το νούμερο του πουκαμίσου σου

το έτος 1973 τον έκτο όροφο

τον αριθμό των κατοίκων εξήντα πέντε σεντς

την περιφέρεια των γοφών δυο δάχτυλα κοροϊδία ένα κώδικα

στον οποίο βρίσκουμε δοξασμένο το όνομά σου ***

δίπλα σε

κυρίες και κύριοι δεν υπάρχει λόγος να ανησυχείτε

όπως και ο ουρανός και η γη θα καταστραφούν

αλλά όχι ο αριθμός πι, όχι, μην κάνοντας τίποτα

παραμένει με το μάλλον αξιοσημείωτο πέντε του

το ασυνήθιστα φίνο οχτώ του

το πολύ απομακρυσμένο από το τέλος εφτά του

σκουντώντας, πάντα σκουντώντας μια καθαρή αιωνιότητα

να συνεχίσει.