Οι Jung – Pauli διατυπώνουν την Υπόθεση των Αρχετύπων προς το τέλος της ζωής τους. Κανένας από τους δυο δεν μπορεί να ερευνήσει σε βάθος τη φύση των πρωταρχικών αρχετύπων που δρουν ως δυναμικές αρχές οργάνωσης στον ενιαίο ψυχο-φυσικό κόσμο. Ο Pauli εκφράζει ενδιαφέρον για την αρχετυπική φύση της σειράς των φυσικών αριθμών και για το συνεχές: Αν λοιπόν χρησιμοποιείται σήμερα μια πιο γενική έννοια για το αρχέτυπο, τότε πρέπει να γίνει κατανοητή με τέτοιο τρόπο, ώστε να περιλαμβάνει την «πρωταρχική μαθηματική διαίσθηση» η οποία εκφράζεται μεταξύ άλλων στην Αριθμητική με την ιδέα της άπειρης σειράς αριθμών και στη Γεωμετρία με την ιδέα του συνεχούς. Έχει ενδιαφέρον να επεξεργαστούμε πιο ειδικά τις συγκεκριμένες ιδιότητες των αρχετυπικών ιδεών που δημιουργούν τη βάση των Μαθηματικών σε σχέση με πιο γενικές αρχετυπικές έννοιες.

Ο Jung, ωστόσο, ασχολείται με  την αρχετυπική φύση των φυσικών αριθμών μέσα από την εργασία του για τη συγχρονότητα. Σε αυτή τη σύνδεση φτάνει μπροστά στο αίνιγμα των φυσικών αριθμών. Έχει το ξεκάθαρο αίσθημα ότι ο αριθμός είναι το κλειδί για το μυστήριο, εφόσον έχει τόσο ανακαλυφθεί όσο και επινοηθεί. Είναι ποσότητα όσο και νόημα. Υποστηρίζει ότι ο αριθμός μπορεί να είναι το πιο πρωταρχικό στοιχείο τάξης στον ανθρώπινο νου, έτσι μπορούμε να ορίσουμε τον αριθμό ψυχολογικά ως το ‘αρχέτυπο τάξης που έχει γίνει συνειδητό’.

Εξαιτίας της προχωρημένης του ηλικίας, ο Jung δεν μπορεί να ερευνήσει το αρχέτυπο του αριθμού, έτσι δίνει τις σημειώσεις του στη στενή του συνεργάτιδα την Marie- Louise von Franz. Το αποτέλεσμα της εργασίας της von Franz είναι το βιβλίο Number and Time (Αριθμός και Χρόνος), στο οποίο αναπτύσσει και ξεκαθαρίζει την Υπόθεση των Αρχετύπων των Jung – Pauli. Στο Αριθμός και Χρόνος η von Franz  διερευνά τις εκφάνσεις του αρχέτυπου του αριθμού ως δυναμικούς παράγοντες τάξης ενεργούς τόσο στην ψυχή όσο και στην ύλη, παρέχοντας έναν ποιοτικό χαρακτηρισμό για το αρχέτυπο του αριθμού, εξετάζοντας απόψεις του αριθμού και της αρίθμησης από μια μεγάλη ποικιλία πολιτισμών τόσο αρχαίων όσο και σύγχρονων, πρωτόγονων και τεχνολογικά προηγμένων. Επί πλέον, ερευνά τις δυναμικές απόψεις του αρχέτυπου του αριθμού και τη σχέση τους με τη φυσική και την ψυχική ενέργεια, και συζητάει ιστορικά και μαθηματικά μοντέλα του unus mundus και τον ρόλο του αρχέτυπου του αριθμού σε συγχρονιστικά φαινόμενα. Από την έρευνά της για το αρχέτυπο του αριθμού, η von Franz συμπεραίνει ότι οι πρωταρχικές, συλλογικές, ποσοτικές απόψεις του αριθμού που απασχολούν τη Δυτική Αριθμοθεωρία, συμπληρώνονται από ατομικές, ποιοτικές απόψεις. Όπως συμβαίνει με όλα τα αρχέτυπα, οι αριθμοί-αρχέτυπα έχουν μίαν έμφυτη δυναμική ποιότητα, δηλαδή αναπαριστούν αφηρημένα πρότυπα ρυθμικής συμπεριφοράς. Σύμφωνα με την von Franz: Τα αρχέτυπα αναπαριστούν πρωταρχικά δυναμικές μονάδες ψυχικής ενέργειας. Σε προ-συνειδητές διαδικασίες αφομοιώνουν αναπαραστασιακό υλικό που πηγάζει από τον φαινομενικό κόσμο σε συγκεκριμένες εικόνες και μοντέλα έτσι, ώστε να γίνονται ενδοσκοπικά αντιληπτές ως ψυχικά συμβάντα.

Στο Αριθμός και Χρόνος, η von Franz συζητάει με μεγάλη λεπτομέρεια τις ποσοτικές απόψεις τεσσάρων αρχετύπων που αποκαλούνται τετράδα (quaternio). Ενώ η τετράδα σχετίζεται με τους τέσσερις πρώτους φυσικούς αριθμούς, η αρχετυπική τους φύση τους δίνει ένα πολύ πιο κατανοητό ρόλο. Η von Franz κάνει την εξής δήλωση που συνοψίζει την αρχετυπική τους συμπεριφορά: Οι αριθμοί γίνονται τότε τυπικά ψυχολογικά μοντέλα κίνησης για τα οποία μπορούμε να πούμε τα εξής: Το ένα (1) συνιστά την ολότητα, το δύο (2) διαιρεί, επαναλαμβάνει και δημιουργεί συμμετρίες, το τρία (3) κεντράρει τις συμμετρίες και ξεκινάει τη γραμμική διαδοχή, το τέσσερα (4) δρα ως σταθεροποιητής γυρνώντας πίσω στο ένα, και φέρνει επίσης αξιοσημείωτα στοιχεία δημιουργώντας όρια κτλ.

Η von Franz θέτει αξιωματικά ότι οι αναπαραστάσεις της τετράδας των αρχετύπων παρέχουν τα δυναμικά πρότυπα που υπόκεινται σε όλες τις διαδικασίες αντίληψης και σχηματισμού συμβόλων στην ψυχή και εξηγούν τη δομή και τους μετασχηματισμούς της ύλης και της ενέργειας στον φυσικό κόσμο: Οι φυσικοί αριθμοί εμφανίζονται να αναπαριστούν τα τυπικά, καθολικά πρότυπα κίνησης τόσο της ψυχικής όσο και της φυσικής ενέργειας. Επειδή αυτά τα πρότυπα κίνησης (αριθμοί) είναι ταυτόσημα και για τις δυο μορφές ενέργειας, ο ανθρώπινος νους μπορεί στο σύνολό του να συλλάβει τα φαινόμενα του εξωτερικού κόσμου. Αυτό σημαίνει ότι τα πρότυπα κίνησης γεννούν «δομικά και νοητικά μοντέλα» στην ψυχή του ανθρώπου, τα οποία μπορούν να εφαρμοστούν στα φυσικά φαινόμενα και να επιτύχουν τη μεταξύ τους ταυτότητα. Η ύπαρξη τέτοιων αριθμητικής φύσης σταθερών στον εξωτερικό κόσμο από τη μια πλευρά, και στην προ-συνειδητή ψυχή από την άλλη, για παράδειγμα, οι τετραδικές δομές του ‘ψυχικού κέντρου’, η τριαδική δομή των δυναμικών διαδικασιών, η δυαδική δομή των φαινομένων κατωφλίου κτλ., είναι ίσως αυτό που κάνει όλη τη συνειδητή γνώση της φύσης δυνατή.

Η δυναμική συμπεριφορά των αρχετύπων του αριθμού, και συγκεκριμένα στην τετράδα, χαρακτηρίζει όλες τις φυσικές διαδικασίες και τις νοητικές πράξεις της αντίληψης και της συμβολικής αναπαράστασης. Οι αριθμοί-αρχέτυπα θεωρούνται καθολικές απόψεις του σχηματισμού συμβόλων, ή συμβολικά καθολικά (universalia), και ως τέτοια λειτουργούν εν μέρει ως γλωσσικά καθολικά σαν αυτά που έχει θέσει ο Chomsky. Συνεπώς, όπως δείχνει η von Franz, οι αριθμοί-αρχέτυπα πρέπει να παρέχουν τα μέσα για να σχηματίσουμε αυτό που ο Pauli αποκαλούσε γλώσσα ‘ουδέτερη’ σε σχέση με την ψυχο-φυσική διάκριση. Μια τέτοια γλώσσα προσφέρει μια αρχετυπικά σταθερή βάση πάνω στην οποία μπορούν να εγκατασταθούν όλες οι αναπαραστάσεις των φυσικών και νοητικών διαδικασιών. Η έρευνα της von Franz στους αριθμούς-αρχέτυπα διαλευκαίνει και επεκτείνει την Υπόθεση των Αρχετύπων των Jung – Pauli, η οποία μπορεί να επαναδιατυπωθεί ως Γενική Υπόθεση των Αρχετύπων: Όλα τα νοητικά και φυσικά φαινόμενα είναι συμπληρωματικές απόψεις της ίδιας ενιαίας, υπερβατικής πραγματικότητας. Στη βάση όλων των φυσικών και νοητικών φαινομένων υπάρχουν συγκεκριμένες δυναμικές μορφές ή πρότυπα συμπεριφοράς που ονομάζονται αριθμητικά αρχέτυπα. Οποιαδήποτε συγκεκριμένη διαδικασία, φυσική ή νοητική, είναι μια συγκεκριμένη αναπαράσταση κάποιων από αυτά τα αρχέτυπα. Ιδιαίτερα, τα αριθμητικά αρχέτυπα παρέχουν τη βάση για όλη τη δυνατή συμβολική έκφραση. Συνεπώς, είναι πιθανό ότι μια ουδέτερη γλώσσα σχηματισμένη από αφηρημένες συμβολικές αναπαραστάσεις των αριθμητικών αρχετύπων μπορεί να παρέχει ενοποιημένες, αν και όχι μοναδικές, περιγραφές όλων των νοητικών και φυσικών φαινομένων.

Πηγές Πληροφορίας

• Franz, M.- L. von (1974). Number and Time. Northwestern Univ. Press, Evanston.

• Franz, Μ.- von (1980). On Divination and Synchronicity: The Psychology of Meaningful Chance. (Originally Presented as Lectures at the C. G. Jung Institute). Zurich.

• Franz, M.-L. von (1992). Psyche and Matter. Shambhala, Boston & London.

• Pauli, W. (1964). Collected Scientific Papers of Wolfgang Pauli. Interscience, N.Y.

• Peat, F. D. (1987). Synchronicity: The Bridge Between Matter and Mind. Bantam, N.Y.

• Γαβαλάς, Δ. (2015). Αρχέτυπο. Εκδόσεις 345, Αθήνα.