Βρήκαμε τη στάχτη. Μένει να ξαναβρούμε τη ζωή μας, τώρα που δεν έχουμε πια τίποτα. Φαντάζομαι, εκείνος που θα ξαναβρεί τη ζωή, έξω από τόσα χαρτιά, τόσα συναισθήματα, τόσες διαμάχες και τόσες διδασκαλίες, θα είναι κάποιος σαν εμάς, μόνο λιγάκι πιο σκληρός στη μνήμη. Εμείς, δεν μπορεί, θυμόμαστε ακόμη τί δώσαμε. Εκείνος θα θυμάται μονάχα τί κέρδισε από την κάθε του προσφορά.  Γ. Σεφέρης 

Για να προτείνει κάποιος, μετά από όλα αυτά, ‘τι να κάνουμε’, οφείλει να καταστήσει σαφές ότι όχι μόνο γνωρίζει ποια τα δεδομένα της κατάστασης και ποια τα ζητούμενα και οι στόχοι, αλλά να διασφαλίσει ότι αυτά είναι επίσης γνωστά και αποδεκτά από όλους –δυστυχώς αυτό το τελευταίο δεν συμβαίνει και αυτό ακριβώς αποτελεί τη ρίζα των συγκρούσεων. Οι διαφωνίες των ανθρώπων σε πεδία προσωπικά, συλλογικά, ακόμη και επιστημονικά, διαφοροποιούν δεδομένα και ζητούμενα. Γιατί συμβαίνει αυτό; Οι πεποιθήσεις, και η αντίστοιχη προς αυτές δράση των ανθρώπων, προσδιορίζονται με βάση το κοσμοείδωλό τους, για τη δημιουργία του οποίου δεν γνωρίζουμε πολλά πράγματα, η προέλευσή του είναι ασαφής και δεν μας απασχολεί να το διερευνήσουμε και να το αλλάξουμε. Τα κοσμοείδωλα όμως αυτά είναι εγωκεντρικά, δηλαδή το πλαίσιο αναφοράς του κάθε ανθρώπου χτίζεται με βάση το εγώ του και αυτό θεωρείται φυσιολογικό και αυτονόητο, αφού, σύμφωνα με την αρχαϊκή αντίληψη, κέντρο του κόσμου είναι το αυτο-αναφορικό εγώ του καθενός. Επιπλέον, όσες αλλαγές συμβαίνουν στο άτομο κατά τη διάρκεια της ζωής του, συμβαίνουν τελικά μέσα στο ίδιο εγωκεντρικό πλαίσιο.

Χαρακτηριστικό της κατάστασης αυτής είναι ότι μέσα στο εγωκεντρικό πλαίσιο αναδύονται συνεχώς διάφορα αιτήματα με κυριότερα αυτά της ολοκλήρωσης, της πλήρωσης και της ευτυχίας. Τα αιτήματα αυτά, ανάμεσα σε άλλα δευτερότερα, κάνουν συνεχώς φανερή την παρουσία τους εξαιτίας της σύμφυτης στο εγωκεντρικό πλαίσιο ύπαρξης της έλλειψης, του κενού, της δυστυχίας, της ανασφάλειας και της χωριστικότητας. Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι ότι τα άτομα και τα σύνολα ζουν σε συνεχή κατάσταση ανικανοποίητου και έλλειψης νοήματος στη ζωή τους. Μαζί με αυτά υφίσταται και η έλλειψη συνειδητοποίησης του γεγονότος ότι τα προβλήματα των κοινωνιών και των ανθρώπων προέρχονται και συντηρούνται από το εγωκεντρικό πλαίσιο των κοσμοειδώλων και είναι αδύνατο να λυθούν μέσα σε αυτό το πλαίσιο. Οι άνθρωποι προσπαθούν να λύσουν τα προβλήματά τους στρεφόμενοι προς τα έξω και οδηγούνται έτσι σε διαρκή δράση μέσα στον κόσμο αναπαράγοντας στην ουσία μέσα από τις σχέσεις τους τα ίδια και τα ίδια πάντα προβλήματα.

Ποιες πεποιθήσεις όμως ισχύουν σε ένα τέτοιο πλαίσιο; Ότι καθένας είναι διακεκριμένος από τον άλλο, χωριστός, διακριτός όπως τα πεπερασμένα υλικά αντικείμενα, έχει ατομική συνείδηση και στόχους, στέκεται στα δικά του πόδια, είναι ανεξάρτητος, ενεργεί αυτόνομα, πετυχαίνει ή όχι ανάλογα με τις δικές του πράξεις, φροντίζει το δικό του συμφέρον ακόμα και σε βάρος των συνανθρώπων του. Αυτές οι απόψεις του εγωκεντρικού κοσμοειδώλου είναι τόσο βαθιά ριζωμένες που είναι αδύνατο πλέον να αλλάξουν αποτελεσματικά, απλώς οι άνθρωποι προσπαθούν να το βελτιώσουν αντί να το συνειδητοποιήσουν και αναθεωρήσουν. Και ακριβώς εδώ έγκειται η αποτυχία για το ‘πείραμα άνθρωπος’.

Στους αιώνες της ιστορίας, από τα αρχαιότατα χρόνια μέχρι σήμερα, υπάρχει η εμπειρική έννοια του φωτισμού, του ξυπνήματος, της μεταστροφής κτλ. (Satori),  δηλαδή, ενώ κάποιος είναι στο σκοτάδι ή κοιμάται ή πορεύεται ένα δρόμο ζωής συνήθη, άξαφνα βγαίνει από αυτή την κατάσταση και βρίσκεται σε μια άλλη κατάσταση συνειδητότητας όπου δεν υπάρχει πια άγνοια, πλάνη, ψευδαίσθηση. Αντιλαμβάνεται ότι το εγωκεντρικό πλαίσιο αναφοράς του είναι λανθασμένο, οι αντιλήψεις περί χωριστικότητας και ύπαρξης ξεχωριστού εγώ είναι συνυφασμένες με την αίσθηση ενός ψευδο-εαυτού και ότι η εγωική του συνειδητότητα δεν είναι παρά στοιχείο της ολιστικής συνείδησης ως ιδιότητας του Κόσμου. Τότε είναι που περνάει στην αντίληψη ενός αληθινού Εαυτού που μοιράζεται με τους πάντες, ενός πεπληθυσμένου Εν, μιας συνειδητότητας κοσμικού επιπέδου, αντιλαμβάνεται ότι είναι συμμέτοχος και συναγωνιστής σε ένα κοινό κοσμικό σύστημα, συμβιώνει σχετιζόμενος με όλους και όλα και έτσι περνάει από το εγωκεντρικό στο κοσμοκεντρικό πλαίσιο.

Αν και η εμπειρία αυτή, με τη διευρυμένη συνειδητότητα που την συνοδεύει, είναι γνωστή και τελευταία φαίνεται πως εμφανίζεται όλο και συχνότερα, εντούτοις οι σύγχρονοι άνθρωποι δεν της δίνουν τη σημασία που έχει και δεν οδηγούνται στην αλλαγή κοσμοειδώλου. Έτσι δεν δημιουργείται η απαραίτητη κρίσιμη μάζα για να πάρουν τα πράγματα διαφορετική πορεία από αυτή που έχουν και η οποία χαρακτηρίζεται ως αρνητική. Συνεπώς, είναι ζήτημα χρόνου να έχουμε μια καταστροφική έκβαση για το ‘πείραμα άνθρωπος’. Θα αυτο-καταστραφούμε ως ανθρωπότητα ή θα προλάβουμε την τελευταία στιγμή να αλλάξουμε το εγωκεντρικό με το κοσμοκεντρικό πλαίσιο και να σωθούμε; Όσο συνεχίζουμε να ζούμε στο πρώτο πλαίσιο ό,τι και να κάνουμε είναι μάταιο και αναποτελεσματικό, μόνο η βίωση του δεύτερου πλαισίου δίνει ελπίδες για το μέλλον.

Επομένως, αν επιστρέψουμε στο αρχικό ερώτημα, η απάντηση είναι ότι πρέπει να διευρύνουμε τη συνειδητότητά μας ώστε να αντιληφθούμε ότι μόνη λύση είναι το πέρασμα από το εγωκεντρικό στο κοσμοκεντρικό κοσμοείδωλο, το πέρασμα από τις αυτο-επιβεβαιωτικές στις αυτο-υπερβατικές τάσεις, δηλαδή, με απλά λόγια, το πέρασμα από το εγώ στο εμείς με όσα αυτό συνεπάγεται. Βέβαια όλα αυτά απαιτούν πολύ χρόνο και προσπάθεια εκ μέρους μεγάλου τμήματος της ανθρωπότητας, ποιος είπε όμως ότι τα πράγματα αλλάζουν εύκολα και από τη μια στιγμή στην άλλη; Σε διάφορα μέρη του κόσμου υπάρχουν ήδη κινήσεις και κατάλληλοι άνθρωποι που πορεύονται αυτό τον δρόμο και ακριβώς αυτό είναι που δίνει κάποιες ελπίδες –στον τόπο μας όλες αυτές οι υποθέσεις καθυστερούν επικίνδυνα γιατί λείπει η ουσιαστική παιδεία και ενημέρωση.