Κάλη Καββαθά η συγγραφέας· «εκδρομή με τον Φεδερίκο» ο τίτλος ενός ιδιαίτερου βιβλίου.  Πρόκειται για μια διδακτική προσέγγιση ποιημάτων του Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα από την Κάλη Καββαθά, νηπιαγωγό στο 46^ο Νηπιαγωγείο Αθήνας. Η Κάλη Καββαθά, μας πληροφορεί το σύντομο βιογραφικό της σημείωμα που περιλαμβάνεται στο βιβλίο, είναι νηπιαγωγός και εμψυχώτρια θεατρικού παιχνιδιού για παιδιά και ενήλικες. Μαθήτευσε στον Λάκη Κουρετζή, υπήρξε μέλος της Ομάδας Τέχνης Πάροδος και συνεργάζεται με τον Δημήτρη Παπαϊωάννου. Να προσθέσω ότι γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Σπάρτη κι άφησε την πόλη για τις σπουδές της.

Το βιβλίο της δεν έχει εμπορικούς σκοπούς· σχεδιάστηκε για τη χαρά της «εκδρομής», για να θυμούνται τα παιδιά μεγαλώνοντας και για να τεθούν υπό συζήτηση μέθοδοι προσέγγισης της ποίησης για την προσχολική ηλικία. Ένα βιβλίο άψογο αισθητικά, εικονογραφημένο από τα ίδια τα παιδιά.

Γιατί μια νηπιαγωγός υποχρεούται να διδάξει ποίηση; Γιατί στις σχολικές γιορτές καταφεύγει σε ποιήματα που αποστηθίζουν τα παιδιά· γιατί τα ποιήματα λειτουργούν ως «ασκήσεις» για να εμπλουτίσουν τα παιδιά τον λόγο τους· γιατί πολλές φορές ποιήματα συνθέτουν τα ίδια· γιατί τα παιδιά ακούνε μελοποιημένη ποίηση και γιατί τα ποιήματα γίνονται «γέφυρα» που συνδέει διάφορα γνωστικά αντικείμενα.

Αλλά ένα ποίημα -ο έντονος προβληματισμός της νηπιαγωγού- οδηγεί σε μια εντελώς προσωπική ανάγνωση με την οποία αναμοχλεύονται, ή δημιουργούνται, ιδιαίτερες σκέψεις και ίδια συναισθήματα· κάθε αναγνώστης κι άλλο ποίημα. Κάθε «αναγνώστης»! Αλλά το παιδί της προσχολικής ηλικίας δεν είναι ακόμη αναγνώστης. Πώς, λοιπόν, θα διαβάσει ποίηση με μια προσωπική ανάγνωση που θα «ξανα-γράφει» το ποίημα με τα δικά του συναισθηματικά αποθέματα;

Η Κάλη Καββαθά τολμά να αποτελέσει τον ενδιάμεσο πομπό ανάμεσα στο ποίημα και στα είκοσι «παιδιά» της. Να τα προσκαλέσει σε μιαν «εκδρομή», όπου θα συναντούσαν ένα ποίημα και που καθ’ όλη τη διαδρομή, η αρχηγός-νηπιαγωγός, θα προσπαθούσε να καταστήσει τον ρόλο της, όσο γίνεται, λιγότερο εμφανή· εάν ήταν δυνατόν, αυτός ο ενδιάμεσος πομπός να μην είναι καν ορατός.

Ήταν η συγκίνησή της, από την ερμηνεία του Θοδωρή Βουτσικάκη της μελοποιημένης από τον Δημήτρη Μαραμή «Νεράιδας» του Λόρκα στη μετάφραση του Σωτήρη Τριβιζά, που επέλεξε, αντί γι’ εκείνη, και το ποίημα και τον ποιητή. Το βιβλίο της Κάλη Καββαθά έλαβε τη μορφή «Ημερολογίου» με την καταγραφή τριών συνολικά «εκδρομών», αφού στην «Νεράιδα» προστέθηκαν δύο ακόμη ποιήματα των ίδιων δημιουργών: «Το μουγκό παιδί» και «Η νύχτα δίψασε για ίσκιους».

Κάθε «εκδρομή» διεξάγεται με τα δικά της μέσα υπαγορευμένα απ’ τα ξεχωριστά μονοπάτια που παίρνονται κάθε φορά για να προσεγγιστεί ο στόχος που παραμένει κοινός και στις τρεις «εκδρομές»: Τα παιδιά να «διαβάσουν» τα ποιήματα, το καθένα με τη δική του, την προσωπική του, ανάγνωση. Η τελευταία πράξη ανήκει στην μαέστρο-νηπιαγωγό που συνταιριάζει τις επί μέρους ανταποκρίσεις των παιδιών σ’ ένα όλο επιτυγχάνοντας τη σύνθεση.

Για τη «Νεράιδα» επιστρατεύεται το «μαγικό κουτί» που περιέχει αντικείμενα, μηνύματα, χρωματιστά χαρτιά, φωτογραφίες και άλλες εκπλήξεις που μέσα από ένα δημιουργικό παιχνίδι στοχεύουν στην προσέγγιση του ποιήματος. Προβάλλεται επίσης μια σειρά πινάκων με θέμα τις νεράιδες με μουσική υπόκρουση από τα «30 Νυχτερινά» του Μάνου Χατζιδάκι. Στον δρόμο τους τα παιδιά συναντούν τον ίδιο τον Λόρκα και, μέσα από ένα πλούσιο εικαστικό υλικό που υποστηρίζει η αφήγηση της νηπιαγωγού, αλληλοσυστήνονται και γίνονται φίλοι. Η πρώτη «εκδρομή» ολοκληρώνεται με το ποίημα και τις ζωγραφιές των παιδιών που μας χαρίζουν πολλά χαμόγελα με το ξάφνιασμα της ανατροπής: η δική τους νεράιδα είναι ολοζώντανη. Τα παιδιά δεν «Βρήκαν σήμερα στη λίμνη / μια νεράιδα πεθαμένη» όπως ο Λόρκα, αλλά «Βρήκαν σήμερα στη λίμνη / μια νεράιδα ευτυχισμένη».

Στη δεύτερη «εκδρομή» τα παιδιά αναχωρούν για να συναντήσουν «Το μουγκό παιδί». Η νηπιαγωγός επιστρατεύει το θεατρικό παιχνίδι και τον κατευθυνόμενο  αυτοσχεδιασμό με αφόρμηση τις φωνές των γρύλλων. Οι απαντήσεις των παιδιών στα ερωτήματα που τους υποβάλλονται είναι εξαιρετικά ποικίλες -καμιά ίδια με την άλλη- και επίσης εξαιρετικά ευφάνταστες. Σταχυολογώ δύο που απαντούν στο ερώτημα «Βρήκε κανείς τη φωνή του; Πού τη βρήκε;»: α) «Στρυμωγμένη σε δυο στοιχειωμένα δέντρα» και β) «Σε μια φωλιά μέλισσας». Και τώρα που βρήκαν τις φωνές τους -ρωτά η νηπιαγωγός- τι θα ‘θελαν να φτιάξουν μ’ αυτές; Ένα κοχύλι, μια χιονονιφάδα, μια προσευχή, τη σιωπή· είναι μερικές από τις ευρηματικές τους απαντήσεις.

Το μονοπάτι της τρίτης «εκδρομής» είναι «φεγγαροπαρμένο», αφού με τη δημιουργία της κατάλληλης ατμόσφαιρας τα παιδιά φθάνουν σε κείνη τη νύχτα που διψούσε για ίσκιους («Η νύχτα δίψασε για ίσκιους»). Και πάλι οι απαντήσεις των παιδιών διακρίνονται για την ποιητικότητά τους. «Νιώθω σαν να είμαι ένα λουλούδι και να έχω πάνω μια σταγόνα μέλι», θα πει ένα από τα παιδιά. Η τρίτη «εκδρομή» θα ολοκληρωθεί με το παραμύθι «Ο μαγικός κόσμος του Φεδερίκο» του Σωτήρη Τριβιζά, με εικονογράφηση της Ίριδας Σαμαρτζή, μουσική του Δημήτρη Μαραμή, ερμηνεία του Θοδωρή Βουτσικάκη κι αφήγηση του Πασχάλη Τσαρούχα  (Διάπλαση, 2019).

Με εικόνες, μουσικές, ήχους, τραγούδια, στίχους, θεατρικό παιχνίδι, μέσα δηλαδή από μια «πολυτροπική προσέγγιση» τα παιδιά μπόρεσαν να «διαβάσουν» τα ποιήματα του Λόρκα και μάλιστα με τέτοια επιτυχία που ήταν «σαν να απόκτησε η τάξη φτερά», όπως συμβαίνει κάθε φορά, όταν μια επιτυχημένη «εκδρομή» φθάνει στο τέλος της.