Ο Σπύρος Γ. Μπρίκος γεννήθηκε στην Πρέβεζα το 1979. Έχει καταγωγή από το Συρράκο. Σπούδασε Ιατρική στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Υπότροφος, κατόπιν διαγωνισμού, του Κληροδοτήματος Αντωνίου Παπαδάκη, για όλα τα έτη των σπουδών του. Ειδικεύθηκε στην Ιατρική Βιοπαθολογία-Μικροβιολογία στο Γ.Ν.Α «Ο Ευαγγελισμός». Έχει ειδικευθεί επίσης στον Ιατρικό Βελονισμό και την Παραδοσιακή Κινέζικη Ιατρική σε διετή μεταπτυχιακή εκπαίδευση που τελεί υπό την αιγίδα του Διεθνούς Συμβουλίου Ιατρικού Βελονισμού (ICMART). Είναι υποψήφιος Διδάκτορας της Σχολής Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων (Τμήμα Εικαστικών Τεχνών & Επιστημών της Τέχνης). Έχει συμμετάσχει σε επιστημονικές εργασίες που ανακοινώθηκαν και βραβεύθηκαν σε πανελλήνια ιατρικά συνέδρια, καθώς και δημοσιεύσεις σε ξενόγλωσσα ιατρικά περιοδικά Έχει εκδώσει την ποιητική συλλογή Ατιντάνων Πολιτεία (2011, συλλογικό έργο με τον Άρη Ψωμά), και δύο συλλογές διηγημάτων, το Ιατρικό παράδοξο (2015, εκδόσεις Μανδραγόρας), που παρουσιάσθηκε στο πλαίσιο της 13ης Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου Θεσσαλονίκης (ΔΕΒΘ) το 2016, και τη συλλογή Αγία παπαλίνα η καλλονή (2017, εκδόσεις Μανδραγόρας), που παρουσιάσθηκε στο πλαίσιο της 15ης Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου Θεσσαλονίκης (ΔΕΒΘ) το 2018. Τα πεζογραφικά του βιβλία έχουν παρουσιασθεί σε Εισήγηση από τον Νικηφόρο Κοντομίχη-Αφεντουλίδη στο ΣΤ΄ Ευρωπαϊκό Συνέδριο που έγινε στη Lund της Σουηδίας τον Οκτώβριο του 2018. Είναι τακτικός συνεργάτης του λογοτεχνικού περιοδικού Μανδραγόρας. Συνεργάτης και αρθρογράφος στον Ημεροδρόμο. Κείμενά του έχουν δημοσιευθεί στα λογοτεχνικά περιοδικά The Books’ Journal, Νησίδες, Culture Book, Μανδραγόρας, Νέα Εστία, Απόπλους, Πρεβεζάνικα Χρονικά, Καρυοθραύστις, άρθρα του στην εφημερίδα Ελευθεροτυπία, Τα Νέα, Δημοκρατική Φωνή, Βήμα της Πρέβεζας, καθώς και στον ηλεκτρονικό τύπο. Το μυθιστόρημα με τίτλο «Το κύκνειο άσμα του αβραάμ λεσπέρ» είναι το τέταρτο κατά σειρά βιβλίο του.
Η συνομιλία
Από πότε αρχίσατε να ασχολείστε με τη λογοτεχνική συγγραφή;
Πάντα μέσα μου λειτουργούσε ένας εσωτερικός μονόλογος, από τότε που αισθάνομαι να έχω συνείδηση του εαυτού μου και των πραγμάτων. Η συγγραφή είναι μία μεταφορά των σημειώσεων του μυαλού, μία μεταγραφή του κρυφού κωδικοποιημένου εσώτερου μονολόγου, με διορθώσεις και καθαρότερη ανάπτυξη των νοημάτων. Συστηματικά, σε επίπεδο δηλαδή έκδοσης, ξεκίνησα πριν δώδεκα περίπου χρόνια με την ποιητική συλλογή «Ατιντάνων Πολιτεία». Μία αρχή δηλαδή που αρθρώθηκε διαμέσου της ποίησης με κατάληξη την πεζογραφία. Άλλωστε ο πρώτος λόγος ιστορικά ήταν ο έμμετρος ποιητικός.
Ποιοι οι λογοτέχνες με τους οποίους θεωρείτε ότι αναπτύσσετε μια σχέση διακειμενικής συνομιλίας;
Δεν είναι πάντα ορθό να επιλέγεις, μιας και διακειμενική συνομιλία μπορεί να έχεις αναπτύξει υποσυνείδητα με όσους φαινομενικά δεν εντοπίζεις γέφυρες επικοινωνίας. Η μεγαλύτερη αξία βρίσκεται πολλές φορές στο να διαβάζεις αυτό που δεν διαβάζεται και να γράφεις αυτό που δεν γράφεται. Η διακειμενική συνομιλία μπορεί να είναι και κάτι που επινοείς εσύ ο ίδιος και που επιβάλεις στην τελική. Ας «καταδώσω» λοιπόν κάποιους αγαπημένους σημαντικούς γραφιάδες συνομιλητές ή αλλιώς συνενόχους: Καζαντζάκης, Ροϊδης, Χειμωνάς, Ευριπίδης, Γκαίτε, Μπρεχτ, Σαίξπηρ.
Σάς γοητεύει η λογοτεχνία με ιδεολογικό πεδίο αναφοράς; Μπορούμε να μιλάμε σήμερα για ένα πολιτικοποιημένο έργο;
Ένα έργο είναι σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό φορτισμένο ιδεολογικά ή πολιτικά σχεδόν πάντοτε. Η πολιτική στάση και οι ιδεολογικές αναφορές του συγγραφέα, ακόμα και αν εκείνος δεν παραδέχεται ότι αποτυπώνονται στο έργο του, εκείνες υπεισέρχονται -έστω και άθελά του- με λανθάνοντα δηλαδή τρόπο, διαμέσου κρυπτών, στο ψυχικό όργανο που δρα ενιαία όπως και η συνείδηση. Η γενικότερη κριτική στάση απέναντι στα πράγματα, είναι μία διευρυμένη πολιτική στάση, ανακατεμένη με ιδέες σε διάφορες αναλογίες, που μπορεί όμως να είναι και ιδεοληψίες ειδικά σε όσους πάσχουν από κοινωνική τύφλωση ή στρουθοκαμηλισμό. Η επαφή του συγγραφέα με το αντικείμενο, που είναι η ίδια η κοινωνική πραγματικότητα, τον προφυλάσσει από την εγγενή αυτοκαταστροφική του δύναμη και τον πρωτογενή -άλλοτε κακοήθη- ναρκισσισμό του. Η Πολιτεία του Πλάτωνα, έργο κατ’ εξοχήν στη σφαίρα του ιδεαλισμού, αντανακλά την εποχή που γράφτηκε και το γενικότερο κοινωνικό της πλαίσιο. Όλα αυτά ξεκαθαρίζονται στο σπουδαίο έργο «Αισθητική Θεωρία» του Αντόρνο.
Ποια η σχέση σας με τη ρωσική λογοτεχνία;
Θα αποκαλύψω πάλι μερικά ονόματα συνενόχων: Γκόρκι, Τουργκένιεφ, Τσέχωφ, Τολστόι, Μπουλγκάκοφ (λατρεύω την αισθητική της γραφής του, όχι το περιεχόμενο). Φυσικά από τη ρωσική πρωτοπορία δεν θα ξεχνούσα τον Μαγιακόφσκι. Η ποίηση και η πεζογραφία άλλωστε δεν είναι αντιμαχόμενα στρατόπεδα, και η σοβαρή πεζογραφία εμπεριέχει πάντα ποίηση εξεγερσιακή, για να μην πω εκστατική, δαντική.
Ποιες οι βασικές θεματικές των λογοτεχνικών σας έργων;
Τα έργα μου αναπνέουν στην κόψη μύθου και ιστορίας. Υπάρχει μία πλευρά της μικροϊστορίας του τόπου που δεν δικαιώθηκε, αφού οι άνθρωποί του υπήρξαν φιμωμένοι, και δεν μιλήσαν ποτέ. Η γλώσσα του συγγραφέα ή θα είναι πολυφωνική ή δεν θα υπάρξει ποτέ.
Μιλήστε μας ευσύνοπτα για τη διαδρομή σας από το Ιατρικό Παράδοξο ως το Κύκνειο άσμα του Αβραάμ Λεσπέρ.
Στο «Ιατρικό παράδοξο», το πρώτο μου πεζογραφικό έργο, συντελέστηκε η άρθρωση του πραγματικού εσωτερικού μου λόγου, ένας συντονισμός με την ανάσα της μέσα φωνής. Το πεζογράφημα αυτό αποκρυσταλλώθηκε τόσο στο ζήτημα της θεματικής του όσο και στην αισθητική (μορφικά χαρακτηριστικά). Διαρκώς θα επιστρέφω σε αυτό. Από το «Ιατρικό παράδοξο» ως «το κύκνειο άσμα του Αβραάμ Λεσπέρ» η διαδρομή ομοιάζει με εγκιβωτισμό, δηλαδή με ένταξη μιας νέας αφηγηματικής ακολουθίας μέσα σε μία βασική αφήγηση που θα συνεχίζεται στο μέλλον.
Ο Λεσπέρ είναι θετικός ήρωας. Ως χαρακτήρας-σύμβολο θα μπορούσε να επιβιώσει στην μετα-εποχή της πανδημικής κρίσης;
Στον «Λεσπέρ» προβάλλει κυρίαρχα το πρόσωπο του αντάρτη παππού μου, ο οποίος ήταν ένας ιδιοφυής μάστορας (χρησιμοποιούσε διαλεκτικά το μυαλό και τα χέρια του). Είχε κατασκευάσει -φιλοτεχνήσει- τις στέγες πολλών δημοσίων κτηρίων και σπιτιών στην Πρέβεζα. Βέβαια ο μυθιστορηματικός ήρωας «Λεσπέρ» είναι ένα κράμα προσώπων, ιδεών και αρχετύπων. Ο λόγος και η αφήγηση έχουν κατά βάση υλικούς όρους κατασκευής και ισορροπίας. Το πνεύμα αναφλέγεται υλικά μέσα σε ένα έργο τέχνης, γι’ αυτό και βλέπουμε μορφικά στοιχεία και δομές να αποτυπώνονται, κυρίως αισθητικά. Ο «Λεσπέρ» στη σύγχρονη εποχή μας δεν είναι απλά ένας χαρακτήρας-σύμβολο αλλά ένας τίτλος τιμής, όπως αυτός του αντάρτη, μέσα σε ένα περιβάλλον που θέλει να κονιορτοποιήσει, να εξαφανίσει τις αξίες από τον ανθρώπινο χάρτη.
Ως συγγραφέα προσδιορίζετε τον εαυτό σας μοναχική οντότητα ή αρκετά κοινωνικό σε σχέση με την ανατροφοδότηση της λογοτεχνικής σας δημιουργίας;
Η αναπαράσταση της πραγματικότητας από το ψυχικό όργανό τού συγγραφέα είναι το πρωτογενές υλικό της γραφής. Ο μετασχηματισμός του υλικού αυτού είναι το αποτέλεσμά της. Η εξατομίκευση που επιτυγχάνει ο συγγραφέας μέσω του γραπτού του λόγου προϋποθέτει την κοινωνική πραγματικότητα. Δεν μπορεί ποτέ να διαφύγει από αυτήν. Είναι αδύνατο.
Ποιες οι πέντε λέξεις που συνέχουν το συγγραφικό σας σύμπαν;
Ως αντιφρονούντας συγγραφέας και ιατρός βρίσκομαι στο στόχαστρο, έχοντας υποστεί τη λογοκρισία του μικροαστικού τρόπου σκέψης που αναπαράγεται κοινωνικά μέσω νευρώσεων, όπως διαμέσου του καταναγκασμού της επανάληψης, των πρωτοκόλλων σκέψης και μιας κάλπικης ηθικής που προτάσσει ο καθωσπρεπισμός. Αναπαράγονται όλα τα παραπάνω μέσα στον περιορισμένο χώρο της λογοτεχνίας, αφού αυτός αποτελεί μικρογραφία, είναι ένας μικρόκοσμος. Καταντάει ασφυκτικός. Ο συγγραφέας οφείλει να προτάσσει τα όπλα του, που είναι έννοιες-λέξεις όπως η ελευθερία, η ειλικρίνεια, η δικαιοσύνη, το όραμα μιας καλύτερης κοινωνίας. Είναι στρατευμένος. Εκπέμπει στη συχνότητα των ιδεών του ακόμα και όταν δεν υπάρχουν δέκτες τριγύρω του. Είναι ένας ρομαντικός ήρωας. Μου λείπει όμως μία λέξη ακόμα, που ίσως την ανασύρει κάποιος αιμάσσουσα, μα ολοζώντανη, μέσα από τα γραπτά μου κείμενα. Θα τη μαρτυρήσω και αυτή. Είναι η Ουτοπία.
Ποια τα μελλοντικά λογοτεχνικά σας σχέδια;
Θα συνεχίσω να συγγράφω -όπως έχει πει και ο εξαίρετος ποιητής, φίλος μου Γιώργος Βέης- το ένα και μοναδικό βιβλίο της ζωής μου. Σε επεισόδια.
