Όταν ο Ραϊμόν Κενώ δούλευε σαν αναγνώστης στον οίκο Γκαλιμάρ, διάβασε το πρώτο βιβλίο της Μαργκερίτ Ντυράς, το οποίο είχαν προηγουμένως απορρίψει πολλοί εκδότες. Τότε κάλεσε την Ντυράς, που ήταν τελείως άγνωστη, πολύ νέα και της είπε: «Κυρία μου είστε συγγραφέας»[1]. Η φράση αυτή μου ήρθε στο μυαλό διαβάζοντας το πρώτο βιβλίο της Ναταλίας Καλογεροπούλου με τον πρωτότυπο τίτλο, ήξερα μόνο ένα παιδί που περπατούσε με τα χέρια.
Έχει φρεσκάδα και αμεσότητα, ο λόγος ρέει χείμαρρος, ενώ οι λέξεις μοιάζουν να είναι ψυχή, νεύρα, σώμα και συναισθήματα σε επαφή με τον άνθρωπο. Πείθεται εξ αρχής ο αναγνώστης ότι αυτός που γράφει – μια πολύ νέα γυναίκα – μιλάει για την αλήθεια του την καυτή.
Ας μου επιτραπεί άλλη μια εισαγωγική αναφορά. Πριν ένα αιώνα περίπου, η Βιρτζίνια Γούλφ σχολιάζοντας τα βιβλία που εκδίδονταν από γυναίκες των ημερών της (1928), έγραφε: «Δώσε της [της γυναίκας] άλλα εκατό χρόνια, […] δώσε της ένα δωμάτιο κατάδικό της και πεντακόσιες λίρες το χρόνο, άφησέ την να πει αυτό που θέλει και να παραλείψει τα μισά απ’ αυτά που βάζει τώρα μέσα στο γραπτό της, και μία από αυτές τις μέρες θα γράψει ένα καλύτερο βιβλίο. Μέσα σε εκατό χρόνια, […] θα γίνει ποιήτρια» [2]. Συμβούλευε τις γυναίκες συγγραφείς να γράψουν αυτό που είναι οι ίδιες και αυτό που νιώθουν να είναι οι άλλοι. Επιτέλους είχαν την ευκαιρία να μείνουν στην πληγή, στον κόκκο της σκόνης που τινάζουν, στο πρωινό που ετοιμάζουν για τα παιδιά τους, στη γυναικεία τους καθημερινή ρουτίνα.
Πέρασε ο αιώνας που υπολόγιζε η εμβληματική Βρετανίδα και να: οι γυναίκες πλησιάζουν, αγγίζουν, φιλάνε, φεύγουν, διαλύονται και όλα αυτά που συμβαίνουν στη ζωή, τα κάνουν στίχους. Η Ναταλία Καλογεροπούλου είναι, νομίζω, ένα τέτοιο παράδειγμα. Μια νέα γυναίκα που ανασαίνει τα νιάτα, έτσι όπως βιώνονται στο εδώ και στο τώρα. Χωρίς στόμφο ή υπερβολές. Χωρίς σεμνοτυφίες αλλά με λίγη διπολικότητα, όπως δηλώνει, με σφαδάζουσα ζωή.
Το ποιητικό υποκείμενο είναι η νέα γυναίκα που περιβάλλεται από φίλες, τη μητέρα, τον πατέρα, διάφορες μορφές περαστικές και κυρίως τον αγαπημένο/ εραστή. Το σκηνικό, από όπου και οι δυνατές εικόνες, της Αθήνας αλλά και των ελληνικών νησιών, με αναφορές στις Κυκλάδες. Στα περισσότερα ποιήματα προσδιορίζεται η εποχή, άλλοτε χειμώνας, άλλοτε φθινόπωρο, άνοιξη, κυρίως όμως καλοκαίρι, ενώ ο χρόνος είναι το παρόν:
«Η Κυψέλη δεν αντέχει άλλα διαφημιστικά σποτάκια για την πανδημία και βγαίνει στους δρόμους να δικαιωθεί για τους δυο μήνες που μας φάγανε, να χαϊδευτεί να φιληθεί να γλειφτεί» («Διαιτητικός σπαραγμός», σελ. 43)
Γίνονται επίσης αναφορές σε στιγμές και εικόνες από το παρελθόν:
«Υπάρχει μια παραλία στην Αντίπαρο που λέγεται Σιφνέικος γιαλός Θέλω πολύ να σε πάω γιατί νομίζω πως θα σου αρέσει εκεί
Την ανακαλύψαμε ένα απόγευμα με τη Μυρτώ σε κείνη την κατά τ’ άλλα αποτυχημένη εκδρομή […]» («Σιφνέικος γιαλός», σελ. 61)
Ο Έρωτας κυριαρχεί σπαρακτικός:
«Δεν έχει σημασία ξέρεις που μετακομίζεις,
Θα σε αγαπούσα σε όλα τα δωμάτια του κόσμου
Αύριο θα πάμε να χορέψουμε και σε λίγο καιρό ίσως να πάμε στις Κυκλάδες
Να κοιτάζουμε τα ηλιοβασιλέματα ο ένας μέσα απ’ τα μάτια του άλλου.» («Σημείωση», σελ. 57)
Ή
«Μας βλέπω σε υπέροχα και φριχτά μέρη μαζί
Μας βλέπω να αγαπιόμαστε όπως αρμόζει να αγαπιέσαι σ’ έναν τόσο απαίσιο κόσμο, να ουρλιάζουμε ο ένας τον άλλο, σε ονειρεύομαι να κλαις, βουλιάζεις τα νύχια στο μπούτι μου: θέλω να με πονάς πού και πού
για να νιώθω»
(«Υποχόνδριος σπαραγμός», σελ. 64)
Ο στίχος είναι ελεύθερος, ο λόγος καθημερινός με χαρακτηριστικό, όπως νομίζω, την ακρίβεια και τη σαφήνεια ακόμη και όταν γίνεται υπερρεαλιστικός. Όλα αυτά τα μέσα συνεργάζονται στην έκφραση και απόδοση αυτού που πιέζει το ποιητικό υποκείμενο, μέσα και έξω. Εσωτερικές συνθήκες, συναισθήματα πρωτόγνωρα που ξεπερνούν τις δυνάμεις και τη φύση των ηρώων ή εξωτερικές, οικογενειακές και πολιτικές δυνάμεις, που συνθλίβουν τα πρόσωπα.
Ο αναγνώστης αν και συμμετέχει στον σπαραγμό που εκφράζουν οι στίχοι (Σε πέντε τίτλους χαρακτηρίζεται ο σπαραγμός από επίθετα: «Υποβρύχιος σπαραγμός», σελ 41, «Διαιτητικός σπαραγμός», σελ. 43, «Ισλανδικός σπαραγμός ή στη Μελίνα», σελ. 45, «Υπόγειος σπαραγμός μεταξύ Ανθούπολης- Ελληνικού». σελ 54, «Υποχόνδριος σπαραγμός», σελ. 64), όμως μένει με την αίσθηση – κατά τη γνώμη μου – όχι της απελπισίας και της απόγνωσης, αλλά μιας δύναμης υπόγειας, που αντιστέκεται στη συντριβή ενώ η ανθρώπινη ύπαρξη στο τέλος της περιπέτειας γίνεται σοφότερη.
«Αφήνεσαι στη στιγμή για ένα δευτερόλεπτο και είναι το ένα που μετράει,
δεν τις χρειάζεσαι τις ευχές πια, αρκεί για λίγο να αιωρείσαι
κι ας τα ‘χεις παρατήσει
Τρία κορίτσια κολυμπούν ανάμεσα στ’ αστέρια τον Αύγουστο
Αν ο κόσμος τελειώσει μετά από αυτό το καλοκαίρι,
Τουλάχιστον υπήρξαμε για μια στιγμή («Νύχτα στη θάλασσα», σελ. 17)
Ή
«Αν οι χαρακτήρες μας επιζήσουν όλες τις καταστροφές που είναι γραμμένες για μας στο σενάριο, θα κάτσουμε κάποτε κουρασμένες σε μια σκοτεινή αίθουσα και θα δούμε την ταινία της ζωής μας να προβάλλεται πάνω σε λευκό πανί και θα ‘χει soundtrack από τα βράδια μας στο αυτοκίνητο στο νησί, εκείνο το πιάνο που σε έκανε πάντα να κλαις» («Στα σοκάκια στο νησί τον Δεκέμβρη ακούγονται μόνο τα βήματά μου», σελ. 73)
Έτοιμη από καιρό η φωνή της ποιήτριας ή μπορεί και κραυγή ανάγκης που φτάνει στην καρδιά. Μέρος μιας γενιάς που ξεπροβάλλει, όπως βλέπω, μέσα από τις συνεχείς ταλαιπωρίες της χώρας τα τελευταία χρόνια, ηλικιακά κάτω από τριάντα πέντε και πάνω από είκοσι. Αν θα συνεχίσει η Ναταλία δεν ξέρουμε. Έχει το ταλέντο της έκφρασης, της επαφής και το βλέμμα. Εμπιστεύτηκε επίσης, μάλλον με οξυδέρκεια, τις εκδόσεις «ενύπνιο» που έδωσαν το βιβλίο με το εμπνευσμένο εξώφυλλο. Προσωπικά, τη χαίρομαι αυτή τη γενιά και μου γεννά αισιοδοξία. Αναμένουμε τη συνέχεια.
