«Κι αν ένα χαμόγελο δεν μπορείς να μου δώσεις

να το ξέρεις καλά

πως θ’ ανοίξω γι’ αλλού τα πανιά μου

και σ’ άλλες ακτές θα γυρέψω να το βρω.

Μα κι αν κι εκεί δεν το βρω,

θα μου φτάνει που τ’ άνοιξα

και θα πλέω πια

μ’ ανοιχτά τα πανιά μου

στ’ ανοιχτά πέλαγά μου»

(Μέρες, σελ.23)

Με την πέμπτη κατά σειρά ποιητική συλλογή (και το δέκατο τρίτο βιβλίο του) με τίτλο «στ’ ανοιχτότερα τ’ ουρανού», (πρώτη έκδοση το μήνα Νοέμβριο 2020 από τις εκδόσεις «Άπειρος Χώρα»), ο συγγραφέας και ποιητής Δημήτρης Χρ. Βλαχοπάνος, προσφέρει ένα από ωραιότερα δώρα στη διανόηση και την τέχνη. Η πρώτη ανάγνωση του τίτλου ξεκλειδώνει το δρόμο και το σκοπό της ποιητικής συλλογής, ο οποίος δεν είναι άλλος από την ελευθερία και την ανέκκλητη λύτρωση που η απόλαυσή της προσφέρει.

Η φωτογραφία στο εξώφυλλο, δίχως κάποια ανθρώπινη υπόμνηση, απεικονίζει το απέραντο της θάλασσας -θυμίζοντας τους στίχους του Αισχύλου: «Ἔστιν θάλασσα τίς δέ νιν κατασβέσει;» και του Σεφέρη: «Τὴ θάλασσα τὴ θάλασσα, ποιὸς θὰ μπορέσει νὰ τὴν ἐξαντλήσει;»- και το μεγαλείο της φύσης, του ουρανού που δύει, αφήνοντας πίσω του τη γαλήνη στην ύπαρξη. Την ίδια γαλήνη που αφήνει το έργο τού ποιητή στον αναγνώστη.

Σε όλα τα ποιήματα της συλλογής, πενήντα τρία στον αριθμό, υπάρχει μια φλόγα που θερμαίνει το ενδιαφέρον της ανάγνωσης. Η φλόγα για την ύπαρξη και τη απελευθέρωσή της, η οποία αφήνει το αποτύπωμά της σε κόσμους υλικούς και άυλους. Ο στίχος, ελεύθερος και λυρικός, γίνεται σπίθα που οδηγεί στη λύτρωση, μα τη λύτρωση δε φέρνει. Όχι γιατί δεν υπάρχει, αλλά γιατί είναι ανεξάντλητη. Γιατί η επιθυμία για την απόλαυσή της είναι ατέρμονη, δεν ανιχνεύεται, δεν ορίζεται, αλλά απαντάται σε χώρες απομακρυσμένες από τα βαθιά ριζωμένα πάθη και τις κοινωνικές υποδείξεις.

Σε κάθε λέξη των ποιημάτων είναι ευδιάκριτο το πνευματικό εκτόπισμα, ο στοχασμός που συγκλονίζει την ανθρώπινη διανόηση, αφού καθιστά τον εαυτό αντιμέτωπο με τις μεγαλύτερες και βαθύτερες αλήθειες. Την πρωτοτυπία της εν λόγω ποιητικής συλλογής επισφραγίζει η μελωδία που ο ποιητής με έντεχνο τρόπο ενεργοποιεί στη φαντασία του αναγνώστη, συνοδεύοντας κάθε ποίημα με στίχους διάσημων τραγουδιών της αινιγματικής, ξένης ροκ μουσικής και προσφέροντας την πλέον κατάλληλη μουσική συντροφιά για την απόλαυση των πνευματικών αποσταγμάτων του.

Σε όλο το έργο διακρίνουμε αβίαστα τα βαθιά υπαρξιακά, αλλά και κοινωνικά νοήματα που ελλοχεύουν, τις αλληγορίες που αφυπνίζουν την κρίση, φωτίζουν τη μνήμη και τρέφουν τη φαντασία εκάστου σκεπτόμενου ανθρώπου. Τα εντονότερα πάθη της ανθρώπινης φύσης, οι αιχμηρότερες αλήθειες συναποτελούν το διάχυτο στην ποιητική συλλογή ανήσυχο πνεύμα, προσφέροντάς του σάρκα και οστά, για να το καταστήσουν πιο ζωντανό, πιο τολμηρό, πιο ευθύ από ποτέ. Κάθε πνευματικό δημιούργημα της συλλογής μπορεί να αφιερώνεται σε κάποιο πρόσωπο οικείο, αλλά ουσιαστικά αφιερώνεται σε κάθε αναγνώστη. Πίσω από το συγκεκριμένο πρόσωπο, πλανάται ένας ολόκληρος κόσμος. Οι λέξεις του είναι απευθυνόμενες, γαλήνιες και οικείες, αιχμηρές και συγχωρητικές. Και, καθώς ο αναγνώστης ολοκληρώνει το πανέμορφο ανά τις σελίδες ταξίδι, στο τέλος αισθάνεται τον ποιητή συνοδοιπόρο του στο συναίσθημα και στη σκέψη του.

Η αξιομνημόνευτη, αναγεννησιακή ποιητική συλλογή του Δημήτρη Βλαχοπάνου αποτελεί ένα κόσμημα για κάθε καλλιεργημένο αναγνώστη, για κάθε ανήσυχο πνεύμα που αναζητά μικρές δόσεις αυθεντικής, κλιμακωτής λύτρωσης. Με κάθε του δημιούργημα ο συγγραφέας και ποιητής αποκρυσταλλώνει την πνευματική ύπαρξή του, χαράζοντάς την αιωνίως στο νου και στην καρδιά των αναγνωστών του. Πολύ περισσότερο, μεταλαμπαδεύει τη ζέση για εκείνο το πέταγμα «στ’ ανοιχτότερα τ’ ουρανού», του μοναδικού κι απέραντου που θα ξεκλειδώσει της ανθρώπινης φύσης την καλύτερη και ευτυχέστερη πτυχή.

«Μα αν έχει πρόσωπο η ανθρωπιά,

η ανθρωπιά θα ξαναψάξει το πρόσωπό σου»

(Απόγευμα Ιουνίου, σελ. 33)

Βιογραφικό σημείωμα

Ο Δημήτρης Χρ. Βλαχοπάνος συγκαταλέγεται στους λίγους αξιόλογους συγγραφείς που με τη δυναμική της πένας τους ανέδειξαν τη δραματική ιστορία των μαρτυρικών μικρών πατρίδων της Ελλάδας, γνωστοποιώντας τη στην ελληνική και διεθνή ιστοριογραφία, μα και στη δημόσια μνήμη και θεωρητική οπλοθήκη τόσο για την παρούσα, όσο και για τις επόμενες γενεές.

Απόφοιτος της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, ανήγαγε την ιδιότητα του φιλολόγου σε λειτούργημα μεταλαμπαδεύοντας τη γνώση και την αρετή επί 33 συναπτά έτη. Η επιστημονική και πνευματική δράση του επεκτείνεται στους πολιτιστικούς και ιστορικούς πυρήνες του έθνους. Υπήρξε ιδρυτικό μέλος ποικίλων φορέων του πολιτισμού, διετέλεσε πρόεδρος των ΕΛΜΕ Εορδαίας Κοζάνης και Άρτας, πρόεδρος του Συνδέσμου Φιλολόγων Ν. Άρτας, πρόεδρος του Συλλόγου «Πολιτών παρέμβαση» Άρτας, πρόεδρος του Μορφωτικού Συλλόγου Κομμένου Άρτας και είναι πρόεδρος του Ομίλου Μελέτης Ολοκαυτώματος Κομμένου (ΟΜΟΚ). Έλαβε μέρος σε λογοτεχνικά συνέδρια, ποιητικά συμπόσια, ημερίδες, ενώ το συγγραφικό του έργο έχει συμπεριληφθεί σε συλλογικές εκδόσεις και ανθολογίες.

Αξιομνημόνευτη και πολυσήμαντη είναι η ποικιλότροπη συμβολή του στην ανάδειξη του ολοκαυτώματος του μαρτυρικού χωριού Κομμένου της Άρτας -τόπου γέννησής του, όπου πέρασε τα παιδικά του χρόνια- και της ειδεχθούς σφαγής 317 κατοίκων του από τους στρατιώτες της 1ης γερμανικής μεραρχίας εντελβάις τα ξημερώματα της 16ης Αυγούστου 1943. Συνέβαλε καθοριστικά στη διάδοση των τραγικών γεγονότων μέσα από τηλεοπτικά και διαδικτυακά ντοκιμαντέρ, συνεντεύξεις σε τηλεοπτικούς σταθμούς και ραδιόφωνα, δημοσιεύσεις και αφιερώματα στον τύπο κ.α.

Το πεζογραφικό του έργο αποτελούν τα μυθιστορήματα «ΚΟΜΜΕΝΟ ΠΟΤΑΜΙ», «Λίγο πριν τα σύννεφα», «Αγαπημένη μου αδερφή Άλεξ…», «Ισαάκ Μιζάν, Αριθμός βραχίονα 182641» και «Κώστας Αναστασίου – της Μουσιωτίτσας των πυρών και των κυμάτων», η συλλογή διηγημάτων «Πηγάδια και πήγασοι – αφηγήματα της δραχμούλας», τα χρονικά «Άι Κομμένο – της άσβεστης μνήμης», και «Πάμε μια βόλτα στο θηλέων».  

Τα ποιητικά του περιλαμβάνονται στις συλλογές «εν κινήσει», «γράμματα ιάματα», «Του έρωτα και του μύθου», «Τ’ ουρανού και της θάλασσας» και «στ’ ανοιχτότερα τ’ ουρανού».

• Η Ελένη Χρυσουλάκη είναι Δικηγόρος ΔΣΑ και κάνει κριτική λογοτεχνίας.