Η πρώτη ποιητική συλλογή της Μάνιας Μεζίτη κυκλοφορεί υπό τον ευρηματικό και μάλλον ανοικειωτικό τίτλο, Η μαύρη ανάμεσα, που ελκύει και θέλγει τον αναγνώστη με την παρήχηση του «α» που τεχνουργεί, αλλά και με την παραδοξότητα της σύναψης δύο λέξεων οι οποίες, από πρώτη τουλάχιστον άποψη, μοιάζουν αταίριαστες και ξένες μεταξύ τους. Η συλλογή χωρίζεται σε τέσσερις επιμέρους ποιητικές ενότητες που τιτλοφορούνται λατινικά, με φράσεις που περιέχουν τη λέξη «terra» («γη»), πλαισιωμένη από διαφορετικά κάθε φορά επίθετα: «firma» («σταθερή»), «nova» («νέα»), «nullius» («του κανενός») και «incognita» («άγνωστη»). Η έννοια της γης, λοιπόν, είναι κεντρική στη συλλογή και προσλαμβάνει διάφορες διαστάσεις, προοπτικές και ερμηνείες με πιο χαρακτηριστική αυτήν της ζωής, νοούμενης ως του πεδίου εκείνου μέσα στο οποίο ενυπάρχει, πορεύεται και διαμορφώνεται η ανθρώπινη ύπαρξη.
Η πρώτη εντύπωση που αποκομίζει κανείς από την ανάγνωση των ποιημάτων – ελευθερόστιχα στο σύνολό τους – είναι ότι πρόκειται για μία ποίηση βαθιά προσωπική, εσωτερική, εξομολογητική, αποκαλυπτική στιγμών του βίου που δεν λιμνάζουν στο επίπεδο των γεγονότων ή των περιστατικών, αλλά αποκαλύπτουν τον εσωτερικό ψυχισμό και τον τρόπο με τον οποίο αυτός διαμορφώθηκε μέσα στον χωροχρόνο. Οι στιγμές ή, καλύτερα, τα στιγμιότυπα αυτά αποκτούν μία θεατρική διάσταση στο μέτρο και στο βαθμό που αποδίδουν σκηνές της καθημερινότητας, συνήθως οικογενειακές, μέσα από τις οποίες αποτυπώνεται το έθος και το ήθος των ανθρώπων που τις πλαισιώνουν: ο γιάννης με κολλαριστό πουκάμισο/ κάπνιζε πατημένες γόπες/ τα όπλα ησύχαζαν δίπλα στην πόρτα/ η γιαγιά ετοίμαζε τη μαγγανεία της/ ψωμί με ζάχαρη και λάδι/ ανάμεσα στα πόδια μας («Προγονικό»). Είναι, μάλιστα, ιδιαίτερα πρωτότυπος ο χειρισμός και η σύνθεση αυτών των ποιητικών στιγμιοτύπων καθώς, πολύ συχνά, κάθε στίχος ισοδυναμεί και αποδίδει μία εικόνα που διαδέχεται την προηγούμενη και προετοιμάζει την επόμενη με αποτέλεσμα να διαμορφώνεται μία ποιητική – κινηματογραφική διαδοχή και συνέχεια εικόνων – στίχων. Στα ποιήματα, δηλαδή, της Μεζίτη υπάρχει μία αυξημένη παρουσία και λειτουργία των τομών από στίχο σε στίχο, αυτού που παραδοσιακά ορίζεται ως διασκελισμός, ως ακολουθία, δηλαδή, συνέχιση και ολοκλήρωση του νοήματος από τον ένα στίχο στον άλλον. Στην συγκεκριμένη περίπτωση, όμως, δεν πρόκειται απλώς και μόνο για την δημιουργία ενός νήματος που συνέχει και συγκρατεί το ποίημα. Κάθε άλλο μάλιστα. Γιατί αυτό που προεξάρχει και τονίζεται με ιδιαίτερη ένταση είναι ακριβώς η «ρήξη» που περισσότερο χωρίζει παρά ενώνει τους στίχους. Πρόκειται για μία ιδιαίτερη τεχνική που αποκαλύπτει σε μεγάλο βαθμό την ιδιοτυπία και την ιδιαιτερότητα της ποιητικής γλώσσας της Μεζίτη και του τρόπου με τον οποίο αυτή συγκροτείται και λειτουργεί.
Η αποσπασματικότητα αυτή, που εντοπίζεται στο επίπεδο της δόμησης του ποιήματος, καθρεφτίζει και αποκαλύπτει την αποσπασματικότητα που η ποιήτρια, ίσως, θεωρεί πως διέπει τις ανθρώπινες σχέσεις και τη συμπεριφορά, την ίδια, εν τέλει, την ζωή: ως κόρην οφθαλμού τα φυλάω/ -εξαιρετικά/ -μπράβο/ -το αξίζεις/ λόγια αερόστατο/ πέταγα δίχως τέλος («Στον ουρανό»). Στενά συνυφασμένο με την αποσπασματικότητα αυτή είναι και το αίσθημα μίας ματαίωσης, μίας διάψευσης ως αποτέλεσμα της αδυναμίας που αισθάνεται η ποιήτρια να αναμετρηθεί με ό, τι την ξεπερνά. Είναι, ίσως, από τις λίγες φορές στη σύγχρονη ελληνική ποίηση που η παραδοχή της αδυναμίας γίνεται τόσο ευθέως και ευθαρσώς, με μια απόλυτη, πικρή, ταυτόχρονα όμως ψύχραιμη, συνειδητοποίηση των ορίων και των δυνάμεων του ποιητικού υποκειμένου: με ήπια οδύνη/ και τη βοήθεια πολλών/ έκοψα μόνο την κορφή («Κλάδεμα»). Στο πλαίσιο αυτό η Μεζίτη επιχειρεί και ένα είδος αυτοελέγχου και αυτοκριτικής ή, καλύτερα, αυτοέκθεσής της στα μάτια του αναγνώστη ο οποίος καλείται να εισδύσει μέσα στον προσωπικό χώρο της ποιήτριας, μέσα στις σκέψεις, τις αναμνήσεις, τα βιώματά για να αντλήσει από εκεί τη γνώση του άλλου η οποία είναι και η μόνη προϋπόθεση για τη γνώση του εαυτού. Γιατί αυτή ακριβώς είναι και η προσφορά του συγκεκριμένου βιβλίου, αλλά και της εν γένει αυτοβιογραφικής ποίησης, η αυτογνωσία ως αποτέλεσμα της αναζήτησης και του εντοπισμού των διαφοροποιητικών και των ενοποιητικών στοιχείων με τον άλλο. Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά αυτά ενοποιητικά στοιχεία είναι η ερωτική διάθεση που άλλοτε συνοδεύεται άλλοτε από την πλήρωση και άλλοτε από την ματαίωση: πάντα ο ένας/ περισσότερο/ απ’ τον άλλον/ αχ, να ’μουν/ ο άλλος («Ορισμένη ποσότητα»)
Θα ήταν, ίσως, εύκολο και εύλογο, έπειτα και από όλα όσα αναφέρθηκαν, να οδηγηθεί κανείς στο συμπέρασμα ότι η ποιητική κατάθεση που επιχειρεί εδώ η Μεζίτη δεν είναι παρά μια προσωπική κατάθεση, μία ποιητική μετάπλαση του τρόπου με τον οποίο διερευνά τον εαυτό της και τον κόσμο για να καταλήξει στη σύνθεση της βιοθεωρίας και της κοσμοαντίληψής της. Από αυτή την άποψη έχει κανείς την αίσθηση ότι «παραβρίσκεται» σε ένα είδος εξομολόγησης ή μονολογικής έκθεσης – χαρακτηριστική, άλλωστε, προς αυτήν την κατεύθυνση είναι η εκτεταμένη, σχεδόν αποκλειστική, χρήση του α΄ ενικού προσώπου – του περιεχομένου μιας ζωής. Στην πραγματικότητα, όμως, αυτή η υπόθεση ή η εντύπωση είναι μάλλον βεβιασμένη και απλουστευτική. Γιατί, αν υπεισέλθει κανείς βαθύτερα στο νόημα και την ουσία των ποιημάτων, θα διαπιστώσει ότι όλο αυτό το οικοδόμημα δεν είναι παρά τεχνουργημένο, είναι μία λογο-τεχνική κατασκευή και, ως εκ τούτου, η ποιήτρια περισσότερο υποδύεται παρά αποκαλύπτει, περισσότερο τεχνουργεί παρά αναπαράγει, αναγνωρίζοντας έτσι στον καλλιτέχνη τον ρόλο και την ευθύνη όχι να αντιγράφει και να αποτυπώνει, αλλά χαράζει ένα νέο περίγραμμα του ανθρώπου και του κόσμου. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι ο ποιητικός λόγος της Μεζίτη στερείται αλήθειας. Ίσα ίσα που αυτή αναδεικνύεται ευκρινέστερα λόγω ακριβώς της πλαστότητας των ποιητικών της μικροϊστοριών από τη στιγμή που αυτές λειτουργούν ενδεικτικά, αντιπροσωπευτικά, παραδειγματικά, άρα αποκαλυπτικά της βαθύτερης ουσίας της ζωής και του ανθρώπου.
