Εφτά καραντινάτες ιστορίες: διαδικτυακή θεατρική παράσταση ζωντανά από τη Βίλα Ζωγράφου
Υπάρχουν πολλοί τρόποι διαδικτυακής επικοινωνίας, όσο κι αν φωνάζουν οι Κασσάνδρες για τεχνολογική αλλοτρίωση. Δεν υπάρχει τίποτα το τραγικό σε αυτή τη μετάβαση σε καινούργιους τρόπους έκφρασης. Όσο κι αν χάνεται η ζωντανή, σωματική επαφή λόγω καραντίνας, το αίτημα πάντα της Τέχνης και της Λογοτεχνίας ήταν πρωτίστως η κοινωνικοποιημένη έντεχνη έκφραση αισθημάτων, συναισθημάτων, απόψεων και ιδεών. Φυσικά, το θέατρο νομίζουμε πως διαφέρει ως προς την διαδραστικότητα, αλλά και η δημόσια απαγγελία της αρχαίας ελληνικής ποίησης ήταν παρουσία κοινού και όχι μία κατ’ ιδίαν και κατά μόνας πνευματική ασχολία. Το ότι περάσαμε από τον δημοσιοποιημένο τεχνουργημένο λόγο σε ναρκισσιστικές εκφάνσεις αυτοψυχαναλυτικού τύπου είναι ήδη γεγονός (από τη δεκαετία του 1980 και μετά, τουλάχιστον), επομένως δεν έχουμε κανένα λόγο να μεμψιμοιρούμε όψιμα για τον “χαμένο παράδεισο της ζωντανής επαφής”. Από την Πρώτη Βιομηχανική Επανάσταση μέχρι και την πρόσφατη Τέταρτη Τεχνολογική το διαζύγιό μας με την Φύση και η διαφοροποίησή μας από τον λεγόμενο “φυσικό άνθρωπο” (κατά Ρουσώ) έχει προ πολλού ολοκληρωθεί. Χάρη στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ο κάθε ένας και η κάθε μία ύπαρξη μπορεί να αφηγηθεί μία ή πολλές ξεχωριστές ιστορίες, που – όπως κάθε είδος αφήγησης – είναι κατά το μάλλον ή ήττον προϊόν μυθοπλασίας, όσο κι αν “βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα”, ειδικά τότε (όσοι έχουμε κληρωθεί ένορκοι στο κακουργιοδικείο το κατέχουμε εμπειρικά).
Το Διαδίκτυο όμως, πέρα από τις χύδην εξομολογήσεις και ατομοκεντρικές υπερβολές, μας δίνει τη δυνατότητα να παρακολουθήσουμε χωρίς χωρικούς ή και χρονικούς περιορισμούς την έντεχνη έκφραση καλλιτεχνών και λογοτεχνών. Από αυτή την άποψη η όποια “αισιοδοξία της ανάμνησης” δεν δικαιολογεί μελοδραματικές κορώνες για δήθεν αλλοτρίωση ή ακόμα και απώλεια του καλού γούστου, εξαιτίας του διογκωμένου ρεύματος ελεύθερης έκφρασης που προσφέρει η σύγχρονη Τεχνολογία.
Η διαφορά έγκειται στην ποιότητα του παραγόμενου αποτελέσματος κι αυτό είναι αντικείμενο της κριτικής, όταν Κριτική (με κάπα κεφαλαίο) είναι.
Η ατμοσφαιρική Βίλλα Ζωγράφου, που παραπέμπει σε άλλες εποχές, διόλου ειδυλλιακές ή γαλήνιες όμως σε σύγκριση με τους δικούς μας μεταβατικούς και τρικυμιώδεις καιρούς, έγινε το φυσικό ντεκόρ για την κινηματογράφηση μονολόγων βασισμένων σε δραματικά κείμενα σχετικά με τον εγκλεισμό, επίκαιρα λόγω καραντίνας.
Πρόκειται για επτά διαδοχικούς δραματικούς μονολόγους σκηνοθετημένους πολύ προσεκτικά, με γνώση κι εμμονή στην λεπτομέρεια, από τη βραβευμένη Ρουμπίνη Μοσχοχωρίτου. Επτά άνθρωποι μονολογούν απευθυνόμενοι στον υποθετικό θεατή που είναι πίσω από την κάμερα. Δεν παραληρούν. Πρόκειται για δομημένο λόγο, σε πρώτο πρόσωπο, αυτοαναφορικό μεν αλλά διόλου εγωκεντρικό ή εγωπαθή και σε καμία περίπτωση δεν θα τον χαρακτήριζες ναρκισσιστικό αντικατοπτρισμό στα ακίνητα νερά μιας λίμνης ιδανικής για αυτόχειρες. Τα δραματικά αυτά πρόσωπα καίγονται να επικοινωνήσουν, να εκφραστούν, να εκδηλώσουν τα συναισθήματά τους, που δεν είναι όμως “ατομικά”, αλλά απόρροια μιας κοινής κατάστασης που βιώνουμε όλοι, εκόντες-άκοντες. Κι ο όπως είπε ο Αύγουστος Στρίντμπεργκ στο νεκροκρέβατό του “δεν υπάρχει τίποτα το προσωπικό”, στο βαθμό που όλα τα προβλήματά μας προκύπτουν από την αλληλεπίδραση με άλλα έλλογα όντα στα πλαίσια μιας συλλογικότητας λίγο ή πολύ παγκοσμιοποιημένης. Και είναι αργά πια για δάκρυα κροκοδείλια. Ο Homo Sapiens έδωσε (ή δίνει) τη θέση του στον Διαδικτυακό Παγκόσμιο Άνθρωπο, που ετοιμάζεται να εποικήσει τον Άρη, όπως άλλοι κάποτε ανακάλυψαν την Αμερική. Κι είτε το θέλουμε είτε όχι, είτε μας αρέσει είτε όχι, η Ρομποτική και η κβαντικοί ηλεκτρονικοί υπολογιστές θα είναι η επόμενη πρόκληση που θα κληθούμε να διαχειριστούμε όπως-όπως. Για την ώρα παρακολουθούμε έκθαμβοι αυτή την πλημμυρίδα προσωπικών εξομολογήσεων, μαρτυριών στο Δικαστήριο του διαδικτυακού διευρυμένου Χρόνου.
Στην συγκεκριμένη παραγωγή οι καλοί και έμπειροι ερμηνευτές με ρεαλιστικό τρόπο αποδίδουν κείμενα συνυφασμένα με την τεχνική του ψηφιδωτού. Λειτουργούν περισσότερο συμπληρωματικά παρά διαλογικά, ερωτοτροπούν με την ποιητικότητα, με την ειρωνεία, με τον σαρκασμό, ακόμα και με το τραγελαφικό στοιχείο. Πρόκειται για ψήγματα, απεικονίσεις εσωτερικών τοπίων, επεξεργασμένες “φέτες ζωής”, απόπειρες αναδίφησης, κατάδυσης στον μικρόκοσμο αντιπροσωπευτικών δειγμάτων της σύγχρονης αστικής ασφυξίας.
Θεατρικότητα και κινηματογραφικότητα ισοζυγιασμένες υπέρ της αληθοφάνειας των ομιλούντων προσώπων.
Αξιομνημόνευτοι όλοι οι συντελεστές. Σκηνοθετική επιμέλεια: Ρουμπίνη Μοσχοχωρίτη. Επιμέλεια κειμένων-Οργάνωση παραγωγής: Σοφία Αδαμίδου. Πρωτότυπη Μουσική: Θεόδωρος Λεμπέσης. Επιμέλεια σκηνογραφίας-κοστουμιών: Μαρία Παπαδοπούλου. Επιμέλεια παραγωγής: Νίκος Μπλέκας. Σκηνοθεσία βίντεο: Στέφανος Κοσμίδης. Διεύθυνση Φωτογραφίας: Κωνσταντίνος Οικονόμου. Ηχοληψία: Αλέξανδρος Κανέλος.
Διάρκεια παράστασης: 75 λεπτά.
Σπανίως επιτυγχάνεται σε διαδικτυακές θεατρικές παραγωγές η πολυπόθητη ισορροπία μεταξύ της θεατρικής υπερβολής και της κινηματογραφικής εγγύτητας που επιτρέπει στον ηθοποιό να χρησιμοποιήσει ακόμα και τα μάτια ή λεπταίσθητες κινήσεις των μιμικών του μυών. Συνήθως το όλον θέαμα-ακρόαμα ρέπει είτε προς την βιντεοσκοπημένη παράσταση είτε προς την κινηματογραφημένη αφήγηση ενός μονολόγου σε πρώτο πρόσωπο. Στη συγκεκριμένη περίπτωση αποφεύγεται το γκρο-πλαν και η κάμερα στέκει κατά το μάλλον ή ήττον ακίνητη απέναντι στον ερμηνευτή. Σε κάποιες περιπτώσεις είναι φανερό το μοντάζ, σε άλλες υποδηλώνεται μία συνεχής καταγραφή σε “πραγματικό χρόνο”. Όπως και να έχει, η σκηνοθεσία βίντεο που υπογράφει ο Στέφανος Κοσμίδης και η σκηνοθετική επιμέλεια της Ρουμπίνης Μοσχοχωρίτη συντείνουν σε μια εύστοχη χρήση και αξιοποίηση των σύγχρονων τεχνολογικών μέσων.
Ο Δρ Κωνσταντίνος Μπούρας είναι Επισκέπτης Καθηγητής Θεατρικής Κριτικής στο ΕΚΠΑ και ποιητής
www.konstantinosbouras.gr
