Νίκη Τριανταφυλλίδη – Ρούλα Πατεράκη: δύο μύθοι συναντιούνται διακειμενικώς και δραματουργικώς στο «Θέατρο Φούρνος».
Το θέατρο τού μέλλοντος θα είναι αδιανόητο χωρίς το απαραίτητο / τα απαραίτητα video art που υποκαθιστούν τα πάλαι ποτέ βαρύγδουπα σκηνικά, όχι όμως και τα requisites ή τα κοστούμια.
Στο θέατρο «Φούρνος» και στο ανανεωμένο Αλφαβίλ τής Ρομποτικής Τέταρτης Βιομηχανικής Επανάστασης παρακολουθούμε μια πολυετή παράδοση μετανεωτερικότητας, ταυτόχρονη σχεδόν με την ελαφρώς καθυστερημένη εισαγωγή τού λεγόμενου «μεταμοντέρνου» στα θεατρικά μας πράγματα.
Πρωτοπόρος φυσικά, πάντα, η Ρούλα Πατεράκη, η πλέον μελετημένη και περισπούδαστη θεατράνθρωπος στην Ελλάδα σήμερα, που επιμένει να ερευνά, να επιμορφώνεται και να ΕΞΕΛΙΣΣΕΤΑΙ ως έφηβος, διαρκώς επαναστατημένος, που δεν πρόκειται ποτέ να «ωριμάσει», να συμβιβαστεί, να κατασταλάξει. Ίσως γι’ αυτό μένει ζωντανά ίσαμε τώρα και δημιουργεί σκηνικά θαύματα, σαν κι ετούτο που παρακολουθήσαμε σχεδόν περιδεείς (για να μην πω «έντρομοι») αφού η μεγάλη καλλιτέχνις ηθοποιός επέτυχε να ξαναζωντανέψει το πνεύμα τής αλησμόνητης Νίκης Τριανταφυλλίδη επί σκηνής με τρόπο πλάγιο, μετα-ψυχαναλυτικό κι ανορθόδοξο, ακριβώς όπως οι μεγάλοι δημιουργοί τολμούν.
Συνδημιουργία λοιπόν, από τις ξεχωριστές, που αξίζει να αναπλαστεί, να μεταπλαστεί, να μεταμορφώνεται διαρκώς, αφού η ίδια η συναυτουργός του το θεωρεί – κατά τον προσφιλή της όρο – «έργο εν εξελίξει».
Θα ήταν ακόμα περαιτέρω μέσα στο πνεύμα του καιρού μας η Ρούλα Πατεράκη εάν τολμούσε την συνδέσμευση, κινητοποίηση, συνδημιουργία τού κοινού (ή έστω ενός μέρους του κάθε φορά – τού πλέον επαρκούς, κατ’ επιλογήν).
Όμως κάτι τέτοιο θα υπερέβαινε τον «σκηνοθέτη-θεό» που κρυφίως λατρεύει και υπηρετεί η παλαίμαχος και χαλκέντερος σκηνοθέτις. Παρά την ανοικτότητα κι ευρυχωρία τής σκηνικής της έκφρασης, στο βάθος κάτω υπάρχει ένα απόλυτο όραμα, μία απαρέγκλιτη μελωδία, μία σκηνοθετική γραμμή, την οποία οφείλουν να υπηρετήσουν οι ερμηνευτές ως κούκλες (τις κούκλες που τόσο αγαπάει να συλλέγει η δραματουργός-σκηνοθέτις).
Εδώ δεν υπάρχει περιθώριο για συναυτουργία. Το τελικό κείμενο είναι παρτιτούρα και ο σκηνοθέτης διδάσκει ως μαέστρος, ως αδιαφιλονίκητη αυθεντία και όχι ως ενορχηστρωτής-εμψυχωτής.
Αυτή η ειδοποιός διαφορά είναι λεπτή, θα καταστεί όμως σαφέστερη συν τω χρόνω.
Η ηρωϊκή ηθοποιός Νανά Παπαδάκη έπλασε κάτι παραπάνω από ένα κινούμενο ομοίωμα τής ανυπέρβλητης Νίκης Τριανταφυλλίδη. Εκείνη η γυναίκα ήταν ποιητική, μυθική, φευγαλέα… Εδώ επιχειρείται απλώς μία αναπαράσταση ενός πανάρχαιου εγκλήματος: να σκοτώνουμε, να περιθωριοποιούμε, να παραγνωρίζουμε, να παραχώνουμε ό,τι δεν καταλαβαίνουμε και ξεπερνάει τα εσκαμμένα/εσκεμμένα τής συνήθως ανυποχώρητης επίχρυσης μετριοκρατίας.
Η Νίκη Τριανταφυλλίδη ήταν η πιο cult ηθοποιός τής γενιάς της, γιατί έτυχε να είναι φορέας μίας μανίας βακχικής, σωματοποιημένης. Ο διονυσιασμός τής μορφής της, η διαπεραστικότητα των ματιών της δημιουργούσε και κατέλυε σύμπαντα σε κλάσματα δευτερολέπτου. Ήταν η πρώτη και η τελευταία «Κβαντική» ερμηνεύτρια τού εικοστού αιώνα. Η πτώσις ήτο βεβαία…
Σήμερα την θυμόμαστε σαν επιταγή λησμονημένη σε χρηματοκιβώτιο, σαν χαρτονόμισμα που δεν ισχύει πια, μετακυλίει όμως την αξία του σε καινούργια χρεόγραφα.
Παρακολούθησα αυτή την παράσταση με ιδιαίτερο σκεπτικισμό.
Παραήτανε φορτωμένη σε εικόνες και το ηχοτοπίο υστερούσε.
Θα προτιμούσα να άκουγα αποσπάσματα από την ηχογραφημένη φωνή τής μεγάλης Ηθοποιού, πιασμένης μέσα στον ιστό τού αδάμαστου Χωροχρόνου, σαν πεταλούδα-ψυχάρα που η ζωή της κράτησε περισσότερο από μια γήινη μέρα, τείνουσα προς τον Μεγάλο Ενιαυτό.
Μετά φιλοσοφικού λυγμού κι υπαρξιακής αναστατώσεως,
Δρ Κωνσταντίνος Μπούρας, Επισκέπτης Καθηγητής Θεατρικής Κριτικής στο ΕΚΠΑ
Info:
«Νίκη, απόψε στο πάρτι»
Δραματουργική μεταγραφή
βασισμένη στο θεατρικό κείμενο της Νίκης Τριανταφυλλίδη
«Πάρτι στο σπίτι της Ελισάβετ Π»
Διασκευή – Σκηνοθεσία:
Ρούλα Πατεράκη
Ερμηνεύει η Νάνα Παπαδάκη
Θέατρο Φούρνος
(Μαυρομιχάλη 168, Αθήνα)
Πρεμιέρα:
Σάββατο 14 Μαΐου στις 21.00
Παραστάσεις: Σάββατο και Κυριακή στις 21.00
Η Ρούλα Πατεράκη παρουσιάζει μια μεγάλη θεατρική έκπληξη αφιερωμένη σε μια σπουδαία γυναίκα του ελληνικού θεάτρου και της σκηνής, τη Νίκη Τριανταφυλλίδη. Υπογράφει τη σκηνοθεσία και τη δραματουργική μεταγραφή του θεατρικού κειμένου που έγραψε η ίδια η Τριανταφυλλίδη, με τη Νάνα Παπαδάκη να ενσαρκώνει τον ρόλο της κεντρική ηρωίδας.
Από το Σάββατο 14 Μαΐου και κάθε Σάββατο και Κυριακή, στο Θέατρο «Φούρνος», για λίγες μόνο παραστάσεις, θα παρουσιάζεται η παράσταση «Νίκη, απόψε στο πάρτι».
Πρόκειται για το πρώτο ανέβασμα του θεατρικού έργου της Τριανταφυλλίδη (το οποίο έχει βραβευτεί απ’ την Εταιρεία Ελλήνων Θεατρικών Συγγραφέων) ύστερα φυσικά απ’ το 1994, όπου έπαιξε η ίδια, στο θέατρο που διατηρούσε εκείνη την εποχή, το νυν «Προσκήνιο». Η παράσταση είχε ανέβει σε παραγωγή της καλλιτεχνικής εταιρίας της, «Γκραγκάντα».
Το έργο «Νίκη, απόψε στο πάρτι» αποτελεί τη δραματουργική μεταγραφή του έργου της Νίκης Τριανταφυλλίδη «Πάρτι στο σπίτι της Ελισάβετ Π». Το αρχικό κείμενο αποτελεί μια πολυπρόσωπη αντανάκλαση του ασυνειδήτου της. Η δραματουργική μεταγραφή της Ρούλας Πατεράκη αναλαμβάνει το δύσκολο έργο της προσαρμογής του για ένα μόνο πρόσωπο επί σκηνής.
Πρόκειται για μια επίπονη ανασκαφή σε έναν καλλιτεχνικό ψυχισμό, ο οποίος, με συνοδοιπόρο το σύμπαν του οπτικοακουστικού περιβάλλοντος που ζωντανεύει ο σκηνοθέτης και εικαστικός Αβραάμ Παπαβραμόπουλος, ταξιδεύει μες στο συλλογικό ασυνείδητο, τις μεταμορφώσεις της φύσης και καθρεφτίζει τη διαχρονική περιπέτεια του ανθρώπινου πνεύματος.
Η Ρούλα Πατεράκη επιστρέφει στο θέατρο «Φούρνος» μετά από τρεις πρωτοποριακές σκηνοθεσίες της εκεί. Το 1998 είχε ανεβάσει την «Καταιγίδα» του Αύγουστου Στρίντμπεργκ και το 1999 τον «Πελεκάνο». Το 2008 είχε σκηνοθετήσει, επίσης, τη «Μελωδία της Φάλαινας» του Άντονι Μιγκέλα. Με τη Νάνα Παπαδάκη έχουν συνεργαστεί, μεταξύ άλλων, σε σκηνοθεσίες της ίδιας της Πατεράκη, στο «Μανιφέστο του Πολέμου» του Θουκυδίδη, στη Μικρή Επίδαυρο, και το «Πεθαίνω σα χώρα» του Δημήτρη Δημητριάδη, στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά.
Σκηνοθετικό Σημείωμα
Είθισται να λέμε τις μεγάλες γυναίκες ηθοποιούς «κυρίες», κάτι που δεν συμβαίνει με τους μεγάλους άντρες ηθοποιούς. Αισθάνομαι ότι αν αποκαλέσω «κυρία» τη Νίκη Τριανταφυλλίδη την αδικώ, διότι η Νίκη Τριανταφυλλίδη όπως και άλλες γυναίκες ηθοποιοί του ελληνικού και του ξένου θεάτρου, με τον τίτλο της dame, είναι απλώς «μεγάλοι ηθοποιοί». Χρησιμοποιώ το αρσενικό γένος και δε λέω μεγάλες ηθοποιοί, γιατί, νομίζω, ότι για αρκετό χρονικό διάστημα, κακώς βέβαια, θα εντυπωθεί καλύτερα στο κεφάλι των συγχρόνων μου.
Η Τριανταφυλλίδη έγραψε ένα έργο το οποίο βραβεύτηκε. Το ανέβασε η ίδια και το ερμήνευσε η ίδια. Μετά το θάνατό της έχω την αίσθηση ότι όλοι σιώπησαν γύρω απ’ αυτήν. Ή καλύτερα τα πάντα σιώπησαν. Ήταν πολύ συγκινητικό για μένα όταν μια νέα ηθοποιός με ισχυρή προσωπικότητα και πολλαπλά προσόντα αναζήτησε το έργο της Τριανταφυλλίδη για να το ερμηνεύσει. Κατ’ επέκταση ζήτησε εμένα εάν μπορώ να τη βοηθήσω σ’ αυτή την ανασκαφή.
Το έργο παραχωρήθηκε με μεγάλη ευγένεια από την κόρη της Τριανταφυλλίδη, Ζωή Τριανταφυλλίδη, για να προσαρμοστεί και να παιχτεί από ένα πρόσωπο και κάποιος, δηλαδή εγώ, να προσπαθήσει να καταλάβει μέσα από το πολυσχιδές παραλήρημα μιας αληθινής ιδιοφυίας στοιχεία, τα οποία θα έφτιαχναν την πλοκή ενός ψυχικού μηχανισμού, ο οποίος θα καθρέφτιζε τη Νίκη Τριανταφυλλίδη. Μετά από τη δραματουργία του αρχικού κειμένου το όλο εγχείρημα παραδίδεται στην ηθοποιό Νάνα Παπαδάκη, η οποία έχει όλα τα σωματικά και ψυχικά εχέγγυα για να το αναδείξει.
Ρούλα Πατεράκη
Λίγα λόγια για το έργο
Μία γυναίκα, η Victory of the Rose (Νίκη Τριανταφυλλίδη), κάνει την ανασκόπηση της εσωτερικής της ζωής και μέσα από τρεις βασικές μεταμορφώσεις (Ελισάβετ, Μαξίμ, Αλίκη), καθώς και τις αρχετυπικές παρεμβάσεις της μητέρας και του πατέρα, φτάνει στα έγκατα της ύπαρξής της.
Λίγα λόγια για τη Νίκη Τριανταφυλλίδη
Η Νίκη Τριανταφυλλίδη υπήρξε σπουδαίο κεφάλαιο στην ιστορία του ελληνικού πολιτισμού. Μια σπάνια ηθοποιός του θεάτρου, του κινηματογράφου και της τηλεόρασης. Έπαιξε σχεδόν σε όλα τα είδη θεάτρου, σκηνοθέτησε την ταινία μικρού μήκους «Συνηθισμένο μου όνειρο», όπου έπαιξε μαζί με τον Παντελή Βούλγαρη και τον Θόδωρο Αγγελόπουλο, δίδαξε θέατρο, ερμήνευσε δεκάδες ρόλους στο θέατρο, τον κινηματογράφο και την τηλεόραση, με σημαντική επιτυχία και αποδοχή, ήταν ηθοποιός με μεγάλη ερμηνευτική γκάμα, πρωταγωνίστησε, συνεργάστηκε με σημαντικούς σκηνοθέτες, βραβεύτηκε με βραβείο Μαρίκας Κοτοπούλη, έστησε το δικό της θέατρο, έγραψε έργα, κείμενα, έκανε θεατρικές μεταφράσεις, σκηνοθέτησε η ίδια και έφυγε απ’ τη ζωή, παραγκωνισμένη απ’ την οργανωμένη πολιτεία, τον Μάιο του 2013.
Λίγα λόγια για την Αστική μη Κερδοσκοπική Εταιρία «Μαλντορόρ»
Η Αστική μη Κερδοσκοπική Εταιρία «Μαλντορόρ», λειτουργεί υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση της ηθοποιού, σκηνοθέτιδος και συγγραφέως Νάνας Παπαδάκη. Η ίδια και η ομάδα της έχουν ανεβάσει, σε δική της σκηνοθεσία, τον πλατωνικό διάλογο «Ίων» στο Φεστιβάλ Αισχύλεια, το «Κάτω απ’ τον ίσκιο του βουνού» του Γιάννη Ρίτσου στο Θέατρο Αργώ, στα Αισχύλεια και τις Βρυξέλλες, ύστερα από πρόσκληση του «Κύκλου», του ελληνικού πολιτιστικού συλλόγου Βρυξελλών. Επίσης, το «Αφιέρωμα στον Γιάννη Ρίτσο» για τα 110 χρόνια από τη γέννησή του, με τη συμμετοχή σημαντικών Ελλήνων ποιητών και ποιητριών, καθώς και τους «Θαλασσινούς Έρωτες» του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, στη σκηνοθεσία της Μίρκας Γεμεντζάκη, στις καθιερωμένες εκδηλώσεις θεσμού, μνήμης και τιμής του Δήμου Σκιάθου, στη γενέτειρα του συγγραφέα. Φέτος παρουσιάζει για μια ακόμη φορά ένα ελληνικό έργο και μια σπάνια καλλιτεχνική χειρονομία αφιερωμένη στη Νίκη Τριανταφυλλίδη, με την υπογραφή της κορυφαίας Ρούλας Πατεράκη.
Συντελεστές:
Κείμενο: Νίκη Τριανταφυλλίδη
Δραματουργική μεταγραφή – Σκηνοθεσία: Ρούλα Πατεράκη
Βοηθός σκηνοθέτη: Γιώργος Ζορμπάς
Οπτικοακουστικό περιβάλλον – Ψηφιακή επεξεργασία: Αβραάμ Παπαβραμόπουλος
Φωτισμοί: Ρούλα Πατεράκη
Διεύθυνση παραγωγής: Γιώργος Ζορμπάς
Κατασκευή σκηνικού: Θανάσης Θαλασσινός
Ραδιοφωνικό σποτ: Spyxad / advertising solutions
Υπεύθυνη θεάτρου: Μυρτώ Καμβύση
Τεχνικός θεάτρου: Αποστόλης Τσατσάκος
Φωτογραφίες: Θοδωρής Σταμπέλος
Βοηθός φωτογράφου: Γιώργος Τσιμπίδης
Υπεύθυνοι Επικοινωνίας: Μαριάννα Παπάκη, Νώντας Δουζίνας
Ερμηνεύει η Νάνα Παπαδάκη
Παραγωγή: Αστική μη Κερδοσκοπική Εταιρεία «Μαλντορόρ»
Ευχαριστούμε θερμά την κόρη της Νίκης Τριανταφυλλίδη, Ζωή Τριανταφυλλίδη, για την παραχώρηση των αποκλειστικών δικαιωμάτων του έργου.
