Η καλλιτεχνική διεύθυνση του Φεστιβάλ Αθηνών δεν έκανε δεκτή την πρόταση του Χρήστου Λεοντή, για μια συναυλία γιορτασμού των 60 χρόνων του στη μουσική, σημειώνοντας, μεταξύ άλλων, ότι «ο ευρύτερος σχεδιασμός και οι επιμέρους κατευθύνσεις του καλλιτεχνικού προγραμματισμού 2023 δεν επιτρέπουν την ένταξή της στο φετινό Φεστιβάλ».

 Ο Χρήστος Λεοντής, με επιστολή του, απάντησε στην καλλιτεχνική διεύθυνση του Φεστιβάλ Αθηνών σημειώνοντας, μεταξύ άλλων:

 «Αυτού του είδους η αντιμετώπιση είναι προσβλητική και συνάμα περιφρονητική. Βρείτε ένα λιγότερο γελοίο επιχείρημα, για τον αποκλεισμό μου αυτό. Αυτό είναι κοροϊδία…!!

ΠΟΙΟΣ είναι αυτός, τέλος πάντων, “ο ευρύτερος σχεδιασμός και οι επιμέρους κατευθύνσεις του καλλιτεχνικού προγραμματισμού”, τον οποίο επικαλείστε, “που δεν επιτρέπει την ένταξή μου στο Φεστιβάλ”;

Ξεχνάτε ή παρακάμπτετε την επί δεκαετίες συμβολή με τη μουσική μου στο θέατρο, στην Επίδαυρο, στο Ηρώδειο, στην Ευρώπη κ.λπ. μέσα από τις παραστάσεις της Αννας Συνοδινού, του Εθνικού Θεάτρου και, φυσικά, του Κουν με το Θέατρο Τέχνης; Και όχι μόνο στο θέατρο, αλλά και για εξήντα ολόκληρα χρόνια μουσικής…

 Μια τέτοια μακρόχρονη καλλιτεχνική πορεία δεν σας είναι αρκετή; Τι άλλο θα θέλατε, που να ανταποκρίνεται στις προσδοκίες σας;», λέει μεταξύ άλλων ο Λεοντής.

 Η απάντηση του φεστιβάλ, που -ως γλώσσα και ύφος- μοιάζει με κείμενο πολυεθνικής που απορρίπτει μετ’ επαίνων μια οικονομική πρόταση, είναι δυστυχώς ένα δείγμα τους ήθους της εχθρότητας προς τα όσια και τα ιερά του Πολιτισμού αυτής της χώρας.

 Άθλιοι υπαλληλίσκοι, που κάθισαν σε μια διευθυντική θέση και υπερίπτανται της πραγματικότητας, ταξιδεύοντας στα σύννεφα της κενότητάς τους με την παρεούλα τους και τις καλλιτεχνικές επιλογές τους, που υπαγορεύονται από αναίσθητους τεχνοκρατικούς εγκεφάλους.

 Αυτός «ο ευρύτερος σχεδιασμός» περιέχει ακριβώς την κενότητα του σχεδιασμού. Είναι πολύ εύκολο να κατασκευάζεις ιδεολογήματα και πιασάρικες φλυαρίες για να πουλήσεις ένα αμφιλεγόμενης ποιότητας προϊόν. Το βλέπουμε να γίνεται καθημερινά από τους διαφημιστές αχρείαστων προϊόντων. Ο «σχεδιασμός», που επικαλείται το Φεστιβάλ, ουδέποτε απεδείχθη από την κατανόηση του κοινού. Μόνο οι προσκείμενοι δημοσιογράφοι και θεατρικοί «κριτικοί», υπερακοντίζοντας αυτή την κενότητα, την παρουσιάζουν σαν την νέα καλλιτεχνική τάση και σαν κενοτόμο σχεδιασμό.

Όσο για αυτές τις «επί μέρους κατευθύνσεις», υπονοούν τις προς διάφορους ημετέρους εξυπηρετήσεις, που αποβλέπουν στην εξασφάλιση μελλοντικών συνεργασιών και αναθέσεων προς ανταπόδοση της υποχρέωσης. Συμπεριφορές, που έχουμε παρακολουθήσει -χρόνια τώρα- με πολλούς επικεφαλής κρατικών θεσμών, οι οποίοι κατά τη διάρκεια της θητείας των κάνουν ακατανόητες επιλογές, που έχουν σκοπό να τους εξασφαλίσουν αναθέσεις της επόμενης μέρας.

Απορούμε καμία φορά και λέμε από πού κι ως πού αυτή η παράσταση στο Ηρώδειο, αλλά μετά από λίγα χρόνια ο επιλέγων αρμόδιος βρίσκει δουλειά στο οργανισμό του φιλοξενηθέντος και όλα εξηγούνται εκ των υστέρων.

Αν πραγματικά υπήρχε αυτός ο «ευρύτερος σχεδιασμός», στην περίπτωση του Λεοντή, θα έπρεπε η διεύθυνση του Φεστιβάλ να τον έπαιρνε τηλέφωνο, να του αποκαλύψει αυτόν τον σχεδιασμό και να του ζητήσει να επιλέξει από την εξηντάχρονη πορεία του τραγούδια και μουσικές, που να σχετίζονται με αυτόν τον σχεδιασμό.

 Ο αποκλεισμός του Λεοντή από το φεστιβάλ, αν δεν οφείλεται στο ότι ο Λεοντής είχε αποδεχτεί μια προεδρική θέση από την προηγούμενη κυβέρνηση, ή στην εκφρασμένη του γνωστή κοινωνική τοποθέτηση, τότε ασφαλώς δεν αποκλείει το πρόσωπο, αλλά το Έργο. Δηλαδή αποκλείονται οι στίχοι του Ρίτσου και του Λόρκα, τα λόγια του Ρήγα και του Μακρυγιάννη, η μουσική από τις παραστάσεις του Καρόλου Κουν, οι ευαίσθητες κιθάρες του, η εμβληματική φισαρμόνικά του, οι μεταγραφές των παραδοσιακών ρυθμών, τα θρακιώτικα, τα κρητικά και τα γιαννιώτικα ηχοχρώματα, που ενσωμάτωσε ο Λεοντής στις θεατρικές μουσικές του και στα μοναδικά τραγούδια του.

Όλα αυτά που ενοχλούν τους φραγκομαϊμουδίζοντες, που αναπαράγουν την όψη των ευρωπαϊκών παραστάσεων, χωρίς συνέχεια, χωρίς παρελθόν και χωρίς μέλλον.

Όμως το κακό δεν είναι τωρινό. Ξεκίνησε προ εικοσαετίας ανεπαισθήτως, με τον αποκλεισμό του Αμφιθεάτρου και του Θεάτρου Τέχνης από την Επίδαυρο -και μάλιστα την εποχή που οι παραστάσεις αυτών των σχημάτων είχαν κατακτήσει τη λαϊκή αποδοχή-, για να έρθουν τα δήθεν πειραματικά, που ήσαν απλώς αντιγραφές, στην όψη μόνο, από τους πειραματισμούς των ευρωπαϊκών πρωτευουσών της προηγούμενης τριακονταετίας ή της αποδόμησης της Περεστρόικα.

 Και δυστυχώς συνεχίζουμε να εμφανίζουμε τα μοντέρνα της Ευρώπης τριάντα χρόνια μετά εν Ελλάδι, ως τη νέα λέξη της καλλιτεχνικής μόδας.

Ένα παράδειγμα: Η ελληνική επιθεώρηση του ’60 και του ’70 χρησιμοποιούσε λειτουργικά τα μικρόφωνα στο θέατρο κι εμείς τα βάλαμε στη Επίδαυρο πριν δέκα χρόνια, και μάλιστα εμφανίζοντάς τα σαν την νέα ανακάλυψη του μοντερνισμού. Πλήθος τα παρόμοια περιστατικά, τα οποία βεβαίως ανέκαθεν συνέβαιναν, αλλά στο περιθώριο, όχι όπως τώρα που παρουσιάζονται από δημοσιογραφούντες κριτικούς ως το Νέο Θέατρο.

 Μη λέτε λοιπόν «ευρύτερους σχεδιασμούς», «σύγχρονες αναζητήσεις» και λοιπές παπαρολογίες, εσείς, που τώρα ανακαλύψατε αυτά που το ελληνικό θέατρο ξεπέρασε ήδη από τη δεκαετία του ’60.

 Το τραγικό του πράγματος είναι ότι δεν ενδιαφέρει κανέναν ποιος μας έβαλε σ’ αυτό το Λούκι το 2005, αλλά και η απουσία οποιασδήποτε ανησυχίας για το μέλλον του Θεάτρου, μιας Τέχνης που έχει αδιάλειπτη συνέχεια, που συνεχώς ανανεώνεται και προχωρεί μπροστά, με βάση τις κατακτήσεις των προηγούμενων ανθρώπων της Τέχνης.

Πώς θα ξεφύγουμε από τις κακοτυπωμένες κόπιες, που κατακλύζουν τη σύγχρονη ελληνική σκηνή, αν οι υπεύθυνοι -υποτίθεται- κρατικοί φορείς (όπως το Φεστιβάλ Αθηνών) δεν εκπονήσουν ή έστω δεν υποστηρίξουν αυτή τη σκυταλοδρομία των μεγάλων καλλιτεχνών, που πέρασαν από αυτό τον τόπο.

Ακόμη βέβαια ετούτοι οι θύοντες στο θεό της Οικονομίας, δεν τολμούν να αποκαλύψουν τα οικονομικά στοιχεία των επιλογών τους (δηλαδή πόσα εισπράτουν και πού τα δίνουν) και βέβαια να μας πείσουν ότι «αυτά θέλει ο κόσμος».

 Ο κόσμος δεν θέλει αυτά. Ο κόσμος, που θέλουν να κρατούν στο περιθώριο της Τέχνης, έφτιαξε το δημοτικό τραγούδι, το ζεϊμπέκικο και τους καρσιλαμάδες, που αφομοίωσε και προβάλλει ο Λεοντής στη μουσική του πορεία και προκαλούν την απέχθεια της διεύθυνσης του Φεστιβάλ Αθηνών και των λοιπών νεο-αντιδραστικών ηγεμονίσκων.

Μόνο οι Ποιητές ακόμη αντιστέκονται σε αυτή τη λαίλαπα των «καλλιτεχνικών» επιλογών της χυδαίας Αγοράς.

ΚΖΚ, 2.12.2022

[Αναλογικές φωτογραφίες από το αρχείο μου σε φιλμ, στο Θέατρο Τέχνης.

Ο Λεοντής στην Επίδαυρο και σε πρόβες στην Φρυνίχου και στο στούντιο ηχογράφησης.

Μήδεια 1995. Σκηνοθεσία Γιώργου Λαζάνη.

Κι ένα πορτραίτο από την Άλκηστη, του 1996. ]