Κάποτε κάποιος έκλεψε το χαμόγελο της Τζοκόντα από το Λούβρο.
Όταν ο φύλακας ξεκλείδωσε την αίθουσα που βρισκόταν ο περίφημος πίνακας βρήκε μόνο το περίγραμμα που είχε αφήσει στον άδειο τοίχο.
Σήμανε συναγερμό. Κινητοποιήθηκε αμέσως το προσωπικό που ήταν επιφορτισμένο με την ασφάλεια των έργων του μουσείου. Η ασφάλεια κάλεσε και το ειδικό τμήμα του αστυνομικού τμήματος της περιοχής που θα αναλάμβαναν την υπόθεση και το Λούβρο έκλεισε τις πύλες του για το κοινό εκείνη την ημέρα.
Οι ουρές που είχαν σχηματιστεί διαλύθηκαν. Οι άνθρωποι που βρίσκονταν σ’ αυτές διαμαρτυρήθηκαν έντονα. Κάποιοι πλησίασαν την είσοδο και επιχείρησαν να την παραβιάσουν. Οι φύλακες απομάκρυναν τους φωνασκούντες και χειρονομούντες που συνόδευαν τις χειρονομίες τους και με απρεπείς εκφράσεις.
Οι φήμες, οι διαδόσεις, οι φαντασιώσεις
Αμέσως άρχισαν να κυκλοφορούν παντού στην πόλη του Παρισιού ψίθυροι, φήμες, διαδόσεις. Στα καφέ, στα μπαρ, στα βουλεβάρτα ο κόσμος δεν είχε άλλο θέμα συζήτησης παρά το πρωτοφανές αυτό γεγονός. Δεν χρειαζόταν και πολύ για να εξαφθεί η φαντασία των παριζιάνων: Άλλος έλεγε πως κάποιος είχε πετάξει μια χειροβομβίδα πάνω στην Αφροδίτη της Μήλου και της είχε σπάσει και το άλλο χέρι που δεν ήταν, άλλωστε, και ακέραιο. Άλλος πως είχε κλαπεί ένας Ματίς και μαζί μ’ αυτόν η Άπτερος Νίκη. Κάτι το οποίο ήταν βέβαια εξωφρενικό γιατί χρειαζόταν μια ολόκληρη ομάδα μπρατσαράδων για να τη σηκώσουν, πόσο μάλλον να τη μεταφέρουν χωρίς να πάρει κανείς χαμπάρι. Ένας τρίτος διέδιδε πως ο φύλακας που άνοιξε την αίθουσα με τα κάτοπτρα είχε συναντήσει μόνο γυμνούς τοίχους. Τέτοια αίθουσα όμως δεν υπήρχε στο Λούβρο, αλλά στις Βερσαλλίες, ε και ο ανθρωπάκος είχε μπερδευτεί.
Κάποια παράξενη γυναίκα που τη συναντούσες συχνά τις νύχτες στα καμπαρέ να παρακολουθεί τα τολμηρά θεάματα, ήταν βέβαιη πως είχαν βρει το πτώμα του νεαρού ανδρός με τον οποίο η εν λόγω κυρία είχε συνάψει ερωτική σχέση. Φαίνεται πως ο νεαρός την είχε εγκαταλείψει και είχε εξαφανιστεί και ‘κείνη σκεφτόταν τον τρόπο με τον οποίο θα τον εκδικιόταν – έστω και στην φαντασία της. Αλλά πάλι τι δουλειά είχε στο Λούβρο, ένας ζιγκολό, χωρίς κανένα ενδιαφέρον για την Τέχνη;
Η Le Figaro στο έκτακτο παράρτημα που κυκλοφόρησε το ίδιο βράδυ έβαλε τέλος στην εξωφρενική φημολογία. Δεν ήταν περίεργο που κανείς δεν είχε φανταστεί ότι κάποιος είχε κλέψει ένα πίνακα και μάλιστα μικρών διαστάσεων; Αλλά οι άνθρωποι αποστρέφονται τη λογική. Προτιμούν το ταξίδι της φαντασίας. Όταν πληροφορήθηκαν το τρομερό γεγονός της εξαφάνισης του διασημότερου ίσως πίνακα στην ιστορίας της Τέχνης, έλεγαν ότι πρέπει πολύ γρήγορα να βρεθεί και να επιστραφεί το χαμόγελο στη θέση του. Ήταν θέμα τιμής για το μουσείο, το Παρίσι, τη χώρα ολόκληρη.
Οι σουρεαλιστές και το σκάνδαλο
Εκείνο το βράδυ λοιπόν μια ομάδα φιλότεχνων σε κατάσταση έξαψης είχαν συγκεντρωθεί απέναντι από το αστυνομικό τμήμα της περιοχής του μουσείου και συζητούσαν έντονα μεταξύ τους. Η αστυνομία τους απομάκρυνε αλλά αυτοί στρατοπέδεψαν λίγο παρακάτω από την είσοδο του τμήματος. Οι μισοί αριστερά της εισόδου και οι άλλοι μισοί δεξιά. Πάντα απέναντι για να εποπτεύουν την κίνηση στην είσοδο. Περίμεναν προφανώς να γίνουν κάποιες προσαγωγές. Το κράτος έπρεπε να δείξει ότι κινητοποιήθηκε εγκαίρως και άρχισε να ψάχνει για υπόπτους. Αυτές οι υποψίες του πλήθους επιβεβαιώθηκαν. Γύρω στις 10 το βράδυ είδαν να καταφθάνει από την αριστερή πλευρά του τμήματος, ένας καλοφτιαγμένος άντρας με δεμένο το κεφάλι του μ’ έναν λευκό επίδεσμο. Ένας κοντούλης που δεν θα τον έπιανε το μάτι σου, αν δεν κούτσαινε, τρύπωσε ανάμεσα στους συγκεντρωμένους που είχαν ξεθαρρέψει και πλησίαζαν το τμήμα, άνοιξε δρόμο και στάθηκε μπροστά στον άντρα με το μπανταρισμένο κεφάλι που τον πλαισίωναν δύο αστυνομικοί. Η τριάδα αναγκάστηκε να κοντοσταθεί και ο κοντούλης, αφού ζήτησε την άδεια των αστυνομικών, μίλησε για λίγο με τον ύποπτο και ύστερα χώθηκε στο πλήθος της αριστερής πλευράς της εισόδου που στο μεταξύ είχε διπλασιαστεί γιατί οι ευρισκόμενοι δεξιά της εισόδου ενώθηκαν με αυτούς της αριστερής πλευράς, που είχαν σταθεί τυχεροί αφού είχαν δει από πολύ κοντά το πρόσωπο του συλληφθέντος. Ο κοντούλης, κουτσαίνοντας λίγο περισσότερο, τους ανακοίνωσε πως εργαζόταν στη Le Figaro. Ήταν αυτός που είχε υπογράψει την τρομερή είδηση της κλοπής του ‘’Χαμόγελου’’. Λεγόταν Ζουλιέν, Ζαν Ζουλιέν. Και τους αποκάλυψε πως ο συλληφθείς ήταν ο Γκυγιώμ Απολλιναίρ, νονός του σουρεαλισμού, διακεκριμένος ποιητής και πεζογράφος, διαπρεπής θεωρητικός της τέχνης, πολωνικής καταγωγής και συμπολεμιστής του Ζουλιέν στον πρόσφατο πόλεμο όπου είχαν και οι δυο τους τραυματιστεί: ο ένας στο κεφάλι κι άλλος στο πόδι. Τους είπε ακόμη πως ο μεσιέ Απολλιναίρ, μέντορας των κυβιστών ζωγράφων, αλλά και συγγραφέας θεωρητικών έργων για το σουρεαλισμό, θεωρούσε ξεπερασμένο το ”Χαμόγελο”. Κλασικό αλλά ξεπερασμένο. Κάτι σαν την Ακρόπολη των Αθηνών ή τις Αιγυπτιακές Πυραμίδες. Πιθανολόγησε μάλιστα πως είχε κλέψει τον τόσο διάσημο πίνακα για να δημιουργήσει σκάνδαλο – ίδιον, άλλωστε, των σουρεαλιστών – που είχαν ”ξεθάψει” το πτώμα του Ανατόλ Φρανς γιατί κι αυτός ήταν κλασικός, άρα ξεπερασμένος. Είχαν δικάσει τον Μωρίς Μπαρές επειδή ήταν πολιτικά αντιδραστικός αν και είχε προ πολλού αποδημήσει εις Κύριον.
Οι σουρεαλιστές είχαν ανεβάσει παραστάσεις με μοναδικό σκοπό να δημιουργήσουν σκάνδαλο. Σε κάποιες απ’ αυτές περιφερόταν στη σκηνή ένας κάποιος Ζακ Βασέ κρατώντας ρεβόλβερ και απειλούσε μ’ αυτό τους αστούς θεατές που μαζοχιστικά παρακολουθούσαν το εκφοβιστικό θέαμα. Όσοι βρίσκονταν επί σκηνής μονολογούσαν αντί να κάνουν διάλογο και ο καθένας έκανε τη δική του παλαβομάρα. Άλλος φύσαγε χρυσόσκονη πάνω σε κάποιον κουστουμαρισμένο, άλλος έκανε κωλοτούμπες, άλλος έβγαζε φωτιά απ’ το στόμα, όπως οι ζογκλέρ… Στο τέλος της παράστασης ο Ζακ Βασέ, επιστήθιος φίλος του Μπρετόν, έκανε πως αυτοκτονούσε, στα ψέματα βέβαια όπως γίνονται όλα στο θέατρο, μόνο που αυτοκτόνησε στ’ αλήθεια λίγο καιρό αργότερα – εκτός σκηνής φυσικά. Γι’ αυτό ο Μπρετόν απαγόρευσε τις αυτοκτονίες στους σουρεαλιστές και το εμπόριο πινάκων διαφόρων παλαβών που έφτιαχναν τα πιο ακατανόητα έργα που μπορούσες να φανταστείς. Ξέχασε μόνο να απαγορεύσει τις κλοπές. Αν και μάλλον είχε σκεφτεί ότι σε κάποιον σουρεαλιστή θα κατέβαινε η ιδέα να κλέψει ένα κλασικό πίνακα όπως το ”Χαμόγελο” ή ένα αγγείο ή κάτι τέλος πάντων κλασικό και ξεπερασμένο, οπότε με γειά του με χαρά του. Όταν ο Μαρσέλ Ντυσάν δραπέτευσε στην Αμερική ζωγράφισε πάνω από το αινιγματικό χαμόγελο της Τζοκόντα ένα ευδιάκριτο μουστάκι.
Η ανατίναξη της Ακρόπολης δεν έγινε
Στην Αθήνα ένας διαταραγμένος, σίγουρα, ποιητής, ο Γιώργος Μακρής υπέγραψε ένα μανιφέστο που προμηνούσε την ανατίναξη της Ακρόπολης, η οποία δεν πραγματοποιήθηκε επειδή ο Μακρής, μια ωραία μέρα, ανέβηκε στην ταράτσα της πολυκατοικίας που έμενε, αφού προηγουμένως είπε στο θυρωρό: ”Κατεβαίνω αμέσως”, και αυτοκτόνησε πέφτοντας.
Ο πόλεμος της Τροίας… έγινε
Ένας διακεκριμένος Γάλλος συγγραφέας και διπλωμάτης, ο Ζαν Ζιρωντού, έγραψε ένα θεατρικό έργο με τίτλο: ”Ο Πόλεμος στην Τροία δε θα γίνει”. Ήταν κι αυτός συμπολεμιστής των Απολλιναίρ και Ζουλιέν αλλά είχε μεταστραφεί σε φιλειρηνιστή αλλά και υβριστή του Ομήρου, ο οποίος έγραψε τα έπη του βασιζόμενος στον Πόλεμο της Τροίας. Ο Σλήμαν εντόπισε τον τόπο που βρισκόταν η Τροία, ενώ ο Οδυσσέας είχε γυρίσει στην Ιθάκη όπου βρήκε το στερνοπαίδι του τον Τηλέμαχο που αγνοούσε την ύπαρξή του, επειδή του είχαν κρύψει την γέννησή του για να τον πείσουν να πάει κι αυτός στην εκστρατεία εναντίον της Τροίας. Το πλήθος άκουσε με προσοχή τον Ζουλιέν, κάποιοι μάλιστα τον χειροκρότησαν, άλλοι δεν ήταν καθόλου σίγουροι πια ότι η Τζοκόντα θα επέστρεφε στη θέση της.
Η νύχτα είχε προχωρήσει και έτσι αποφάσισαν, οι περισσότεροι απ’ αυτούς, να πάνε στον Μονπαρνάς όπου εμφανιζόταν η Κίκι.
Εκείνο το βράδυ όλη η χώρα κοιμήθηκε χωρίς το ”Χαμόγελο”.
Το άλλο πρωί το μουσείο άνοιξε τις πύλες του αλλά η αίθουσα που βρισκόταν η ”Τζοκόντα” παρέμεινε κλειστή γιατί οι υπεύθυνοι που συνέχιζαν τις έρευνές τους δεν ήθελαν να δει το κοινό τον άδειο τοίχο όπου μέχρι χθες ήταν κρεμασμένο το αριστούργημα του Ντα Βίντσι.
Ο Απολλιναίρ κι ο Πικάσο
Τρεις μέρες μετά τη σύλληψη του Απολλιναίρ, παρά το γεγονός πως του έβγαλαν τρίχα τρίχα το μουστάκι, του έλυσαν το κεφαλομάντηλο και αποκαλύφθηκε η πληγή, δεν κατάφεραν και πολλά, αφού ο ποιητής κατέδωσε τους πάντες, έτσι ώστε αν τον πίστευαν θα έπρεπε να συλλάβουν όλους τους καλλιτέχνες και διανοούμενους του Παρισιού ανεξαιρέτως. Τον κράτησαν πάντως και συνέλαβαν τον Πικάσο που ήταν και κομμουνιστής, πράγμα που δεν άρεσε στις Αρχές και τους έφεραν κατ’ αντιπαράσταση και ο Πικάσο θύμωσε και άρχισε να βρίζει τον Απολλιναίρ με ακατανόμαστες φράσεις επειδή τον κατέδωσε χωρίς λόγο. Οι αστυνομικοί δικαιολογήσουν την κράτησή του κατηγορώντας τον για τους ακατανόητους κυβιστικούς πίνακές του που αδυνατούσαν να κατανοήσουν. Εκείνος τους αμόλησε διάφορες εξυπνάδες, ώσπου ήρθε το πρωί της επομένης και τον άφησαν ελεύθερο, αφού έβγαλαν το άχτι τους, όχι όμως και άκρη.
Η αρπαγή της Ντόρα Μάαρ
Αρκετά χρόνια αργότερα ένας θαυμαστής του Πικάσο έκλεψε, χωρίς να πάρει κανείς μυρωδιά, το πορτραίτο της Ντόρα Μάαρ που είχε δωρίσει ο καλλιτέχνης στην ημεδαπή Πινακοθήκη. Όταν ανακάλυψαν την εξαφάνισή του την απέδωσαν σε οπτικό τρικ και σε ένα σωρό άλλες, άσχετες αιτίες, της κλοπής αποκλειόμενης. Τώρα βέβαια ολόκληρο ”Χαμόγελο” έκλεψαν από κοτζάμ Λούβρο, η κυβιστική απόδοση μιας κυρίας από τον μεγάλο καλλιτέχνη δεν θα μπορούσε να κλαπεί;
Ωστόσο, μερικά χρόνια αργότερα, ο πίνακας βρέθηκε ένα καυτό καλοκαίρι σε μια δροσερή σπηλιά από έναν ελαιοχρωματιστή που ισχυρίστηκε πως αυτός τον είχε κλέψει, γιατί είχε εμμονή με το συγκεκριμένο πίνακα, αλλά κυρίως με την Ντόρα Μάαρ που απεικόνιζε. Κάποια στιγμή όμως σκέφτηκε πως ήταν πολύ εγωιστικό να τον βλέπει μόνος του, όταν τον έβγαζε από την κρυψώνα του, και αποφάσισε να τον δώσει πίσω για να τον βλέπουν και οι επισκέπτες της ημεδαπής Πινακοθήκης.
Αλλά όταν είδε με τα ίδια του τα μάτια τον πίνακα να πέφτει από το βάθρο επειδή δεν είχαν φροντίσει να τον στηρίξουν σωστά και ύστερα για να τον σηκώνουν πιάνοντάς τον με γυμνά χέρια, ξέφυγε από την αστυνομική επιτήρηση, άρπαξε τον πίνακα, τον έβαλε παραμάσχαλα και εξαφανίστηκε.
Υ.Γ.1. Τελικά το ‘’Χαμόγελο’’ βρέθηκε στην περίφημη Πινακοθήκη Ουφίτσι. Με την άδεια του Λούβρου και του γαλλικού κράτους πήρε λίγο τον αέρα της σ’ ένα τουρ στην Ιταλία, την πατρίδα της άλλωστε και επέστρεψε ασφαλής στο Λούβρο στη γνωστή της θέση από την οποία δεν το ξανακούνησε…
Υ. Γ.2. Όσο για τη Ντόρα επέστρεψε κι αυτή στη θέση της, αφού ο ελαιοχρωματιστής δεν πρόλαβε να πάει και πολύ μακριά μαζί της…
