«Η Τέχνη επιβεβαιώνει ό,τι καλό υπάρχει στον άνθρωπο, ελπίδα, πίστη, ευσέβεια, αγάπη, ομορφιά.»
Αντρέι Ταρκόφσκι
Αυτά πρέσβευε ο γεννημένος στις 4 Απριλίου του 1932 μεγάλος Ρώσος σκηνοθέτης, ο οποίος και έμελλε να είναι ένας από τους σημαντικότερους καλλιτέχνες στην ιστορία του παγκόσμιου κινηματογράφου. Ο θάνατός του στις 28 Δεκεμβρίου 1986 σταμάτησε τον δημιουργό ο οποίος πρόλαβε να μας χαρίσει μόνο οκτώ ταινίες μεγάλου μήκους, κάθε μια απ’ τις οποίες αποτελεί σημείο αναφοράς στον παγκόσμιο κινηματογράφο.
Οι εκδόσεις “Το Μέλλον” κυκλοφόρησαν το 2019 ένα βιβλίο που αξίζει να υπάρχει στη βιβλιοθήκη όσων αγαπούν τόσο τον μεγάλο “ποιητή της Έβδομης Τέχνης”, όσο και τον κινηματογράφο.
“Ποιητή” τον είπαν, τον λέμε. Αναζητούν σύμβολα και συμβολισμούς στις ταινίες του, αλλά ο ίδιος αρνιόταν με πείσμα τον οποιονδήποτε κρυμμένο συμβολισμό στις ταινίες του. «Είμαι εχθρός των συμβόλων. Είναι μια πολύ στενή έννοια από την άποψη ότι ένα σύμβολο υπάρχει με σκοπό την αποκρυπτογράφησή του. Από την άλλη πλευρά, μια καλλιτεχνική εικόνα δεν χρειάζεται αποκρυπτογράφηση, είναι ένα ισοδύναμο του κόσμου που μας περιβάλλει…», ανέφερε σε μια συνέντευξή του.
Ο Ταρκόφσκι ήταν “υπηρέτης” μεγάλων αξιών. Αναζητούσε την αλήθεια μέσα από τη σιωπή την ίδια στιγμή που άλλοι συνάδελφοί του, μεγάλοι σκηνοθέτες, αναλώνονταν σε ατέρμονους διαλόγους. Ο Ταρκόφσκι κατορθώνει να πει με τη σιωπή όσα αυτοί δε μπορούν και κυρίως να αποκαλύψει την αλήθεια.
«Δεν υπάρχει κρυμμένο, κρυπτογραφημένο νόημα στις ταινίες μου. Δεν υπάρχει τίποτα πέρα από την επιθυμία μου να πω την αλήθεια» – Αντρέι Ταρκόφσκι.
Δεν γίνεται “έμπορος” της τέχνης του. Στοχεύει στον βαθύτερο εαυτό, στη σχέση με τον Θεό, στο προσωπικό βίωμα.
Το έργο του Ταρκόφσκι χαρακτηρίζεται από έντονα προσωπικά και μεταφυσικά στοιχεία, με επιρροές από τη λογοτεχνία και τη ζωγραφική. Αργοί ρυθμοί, εικόνες εξαιρετικής αισθητικής και σταθερά απόμακρα και μακράς διάρκειας πλάνα είναι μερικά από τα κύρια χαρακτηριστικά των ταινιών του. Παράλληλα όμως ο Ρώσος σκηνοθέτης συνθέτει μία απολύτως προσωπική κινηματογραφική γραφή που κατατάσσει δικαίως τον δημιουργό, ανάμεσα στους κορυφαίους όλων των εποχών.
Κυρίαρχα θέματα στο φιλμικό του σύμπαν ήταν η θνητή φύση του ανθρώπου,το νόημα της ανθρώπινης ύπαρξης μέσα στο πέρασμα του χρόνου, οι ατέρμονες ανθρώπινες σχέσεις, η πολυσήμαντη φύση της καλλιτεχνικής δημιουργίας, η φύση, ο Θεός, ζητήματα πίστης και θυσίας, η προσωπική αρμονία, η μοναξιά και ο θάνατος. Διακρίνεται για την αισθητική ολοκλήρωση των ταινιών του, την εικαστικότητα των πλάνων του, την αρμονία εικόνας και περιεχομένου και το υπαρξιακό βάθος των ταινιών του.
Τα θέματα αυτά καθόρισαν τη διαρκή και εναγώνια προσπάθειά του να συνθέσει την απόλυτη κινηματογραφική εικόνα, μαχόμενος την εξοντωτική ρωσική γραφειοκρατία.
«Ο Ταρκόφσκι είναι ο μεγαλύτερος σκηνοθέτης, αυτός που εφηύρε μια καινούρια γλώσσα, πιστή στη φύση του κινηματογραφικού μέσου, καθώς καταγράφει τη ζωή σαν μια αντανάκλαση, τη ζωή σαν ένα όνειρο.» – Ίνγκμαρ Μπέργκμαν
Ο κορυφαίος σκηνοθέτης, άλλαξε για πάντα την κινηματογραφική εμπειρία σμιλεύοντας τον χρόνο- ο ίδιος μιλάει για τη γλυπτική του χρόνου- και διευρύνοντας την εικόνα με ταινίες για την πίστη, την εξορία, αλλά και τη μνήμη. Το έργο του Ταρκόφσκι είναι ανεξίτηλα επηρεασμένο από την παράδοση του σοβιετικού κινηματογράφου, και ιδιαίτερα των κορυφαίων εκφραστών του: Ρομ, Ντοβζένκο και Αϊζενστάιν.
Την εισαγωγή υπογράφει ο Γιώργος Ρούσσος (κριτικός κινηματογράφου ). Ακολουθούν κείμενα για το έργο του Ρώσου σκηνοθέτη από τον Θοδωρή Κουτσογιαννόπουλο και τον Μαρσέλ Μαρτέν (μτφρ. Λένα Κωνσταντέλλου). Κριτικές για τις ταινίες του γράφουν οι Αχιλλέας Κυριακίδης, Τάσος Γουδέλης, Θόδωρος Σούμας, Τάσος Ρέτζιος, Σταύρος Γανωτής και Γιώργος Ρούσσος. Αρχισυνταξία: Νέστορας Πουλάκος. Σύμβουλος Έκδοσης: Γιώργος Ρούσσος.
