Την αφορμή γι’ αυτό το κείμενο της στήλης μου την έδωσε ο ποιητής και εκδότης της Θράκας (περιοδικό και εκδόσεις) Θάνος Γώγος όταν με ανάρτησή του ανέδειξε ένα μεγάλο ζήτημα που αφορά στους Έλληνες λογοτέχνες και καλλιτέχνες.
Μεγάλη εφημερίδα ευρύτατης κυκλοφορίας έκανε αφιέρωμα σε νέους λογοτέχνες και καλλιτέχνες και, “όπως είναι φυσικό στη χώρα μας” γιατί μόνο εδώ συμβαίνουν αυτά, κανείς δεν πήρε ούτε ένα ευρώ έστω συμβολικά για την παρουσίαση του έργου του.
Έχουμε μάθει να γράφουμε και να δημοσιεύουμε όπου μας ζητάνε και να νιώθουμε «μεγάλη τιμή» για την φιλοξενία! Σίγουρα κανένας λογοτέχνης δεν έχει μάθει να πληρώνεται, όχι γιατί το απαιτεί, αλλά γιατί αυτός είναι ο λογικός κανόνας! Κανένας δεν έχει μάθει να υπογράφει συμβόλαιο πριν συμμετάσχει σε κάποια δουλειά στο οποίο να περιλαμβάνεται και η αμοιβή του.

Είμαι σίγουρη ότι ακούγονται παράξενα αυτά στους περισσότερους που γράφουν καθώς όλοι έχουμε το σύνδρομο της «μεγάλης τιμής» και την πεποίθηση πως η δημοσίευση αποτελεί σίγουρα έναν τρόπο αναγνώρισης του πνευματικού κόπου, του σωματικού κόπου που καταβάλλεται προκειμένου να γραφτεί κάτι ή να ακολουθηθεί κι από κάτι άλλο και να αποτελέσει ένα project. Αυτό συμβαίνει και με τους καλλιτέχνες…
Ξαφνικά κάποιος σου λέει “έλα να σε δημοσιεύσω”, εσύ χαίρεσαι, αλλά δεν αντιλαμβάνεσαι αφενός πως θέλει να κερδοσκοπήσει σε βάρος σου εφόσον πρόκειται για φορέα που βγάζει χρήματα και αφετέρου πως δεν σε παίρνει στα σοβαρά, αλλά σε βλέπει ως “χομπίστα” που δεν έχεις κάτι καλύτερο να κάνεις και μουτζουρώνεις χαρτιά ή χτυπάς πλήκτρα γιατί το γκολφ είναι ακριβό!
Ποιος να σκεφτεί ότι η σχέση του λογοτέχνη ή του καλλιτέχνη με το κάθε έντυπο είναι ή οφείλει να είναι επαγγελματική; Όχι ότι δεν το γνωρίζουν δηλαδή, αλλά δεν πρόκειται να μπουν στον κόπο να ασχοληθούν με ζητήματα συμβολαίων ή συμβολικών ποσών. Γιατί έτσι είναι τα πράγματα εδώ και γιατί αυτό συμφέρει! Γιατί εδώ δεν είναι εξωτερικό…
Τα πράγματα στην Ελλάδα σε σχέση με το εξωτερικό διαφέρουν όπως η μέρα με τη νύχτα. Εδώ η συζήτηση αφορά σε συμβολικό ποσό και στο εξωτερικό οι πληρωμές είναι ζήτημα επαγγελματισμού.
Το γεγονός και μόνο ότι εδώ πληρώνεις για να βγάλεις βιβλίο αρκεί από μόνο του να μας κάνει να καταλάβουμε πόσο σοβαρά βλέπουν τους λογοτέχνες στην Ελλάδα… και τους μεγάλους!!!
Το ζήτημα των πληρωμών βέβαια είναι πολύπλοκο σε ό,τι αφορά στο μεγαλύτερο μέρος των περιοδικών, έντυπων και ηλεκτρονικών.
Δυστυχώς τα έσοδα είναι από ελάχιστα έως ανύπαρκτα. Γιατί για να αποκτήσεις έσοδα πρέπει να τρέξεις, να βρεις επιχορηγήσεις, να αποκτήσεις δωρεές, να βρεις διαφημίσεις ( να διαφημίζεις βιβλία, αλλά και το σουβλατζίδικο της γειτονιάς;;;;), γενικώς να κάνεις τα πάντα για να εξασφαλίσεις εκείνα τα χρήματα που θα σου δώσουν τη δυνατότητα να είσαι αξιοπρεπής και να δίνεις έστω ένα συμβολικό αντίτιμο σε κάθε συνεργάτη, δείχνοντας έτσι πως σέβεσαι και με το παραπάνω τον πρωτότυπο πνευματικό κόπο του.
Κι αυτά αν τα καταφέρεις γιατί δεν είναι εύκολο.
Στο εξωτερικό, πάντα το εξωτερικό, υπάρχουν επιχορηγήσεις. Εκεί ο πολιτισμός είναι ζήτημα ουσίας.
Όμως πρέπει ο καθένας να κάνει τη μικρή ή μεγάλη προσπάθειά του. Από το να ακουστεί μια φωνή διαμαρτυρίας μέχρι να γίνει μια προσπάθεια σε ένα έντυπο περιοδικό να πληρώνονται οι συνεργάτες!
Μπορεί να γράφεις για την ψυχούλα σου, να καταθέτεις την ψυχούλα σου, αλλά ακριβώς γι’ αυτόν τον λόγο οι άλλοι πρέπει να σε σέβονται. Δεν είναι χόμπυ η λογοτεχνία. Δεν τολμάς να δηλώσεις συγγραφέας ή ποιητής γιατί ο άλλος που δεν έχει την παιδεία, το περιβάλλον γενικά, δεν καταλαβαίνει τι δουλειά είναι αυτή για την οποία πρέπει και να πληρώνεσαι.
Δεν είναι θέμα «ψώνιου», για να προλάβω τους κακεντρεχείς. Όταν ο άλλος μεταφράζει ένα έργο για παράδειγμα ή γράφει ένα διήγημα ή γράφει ένα δοκίμιο καταβάλλει πνευματικό κόπο κι αυτό μόνο αν το έχεις κάνει μπορείς να το κατανοήσεις.
Το ίδιο συμβαίνει και με την ποίηση.
Ναι, είναι τιμή για έναν λογοτέχνη ή έναν καλλιτέχνη να συμπεριλαμβάνεται έργο του σε ένα αφιέρωμα, αλλά αυτό δεν είναι ή δεν μπορεί να είναι κάτι θεωρητικό. Οφείλει να έχει και πραγματικό αντίκρισμα.
Οφείλω εδώ να αναφέρω αυτό που με έκανε να γράψω αυτό το άρθρο.
Η ανακοίνωση του εκδότη της έντυπης Θράκας, Θάνου Γώγου, ότι θα καταβάλλεται συμβολικό αντίτιμο στους συνεργάτες του περιοδικού “Όσο στηριχθεί, όσο κρατήσει”.
Μακάρι να τους μιμηθούν κι άλλοι και γρήγορα κι εμείς…
Κι είναι εδώ που ταιριάζουν τα λόγια του Σεφέρη «…κι είναι καιρός να πούμε τα λιγοστά μας λόγια γιατί η ψυχή μας αύριο κάνει πανιά».