«Ἀπηλλοτριωμένος ἦλθον τοῖς ἀδελφοῖς μου καὶ ξένος τοῖς υἱοῖς τῆς
μητρός μου»(Ψαλμ. 68)
…αιώνες πριν την γέννηση του Χριστού ο προφήτης Δαβίδ μιλά για το πιο συγκλονιστικό γεγονός που χαρακτηρίζει τον Υιό του Θεού από τη στιγμή της Γέννησής Του, της εισόδου Του στην ιστορία.
Ο Θεός γίνεται άνθρωπος για να αποκαταστήσει την χαμένη σχέση με τον άνθρωπο κι αυτός Τον αντιμετωπίζει ως ξένο. Ως κάποιον που όχι μόνο δεν γνωρίζει, αλλά θεωρεί τουλάχιστον εχθρό.
Ως ξένο τον αντιμετωπίζουν οι συμπατριώτες Του από τη στιγμή που ο Ιωσήφ και η Παρθένος ζητούν ένα μέρος για να γεννηθεί… Η Βηθλεέμ δεν ανοίγει τις πόρτες της και μόνο ένας στάβλος προσφέρεται για να γεννηθεί ο Βασιλεύς των βασιλέων. Από τους ταπεινούς ταπεινότερος ο Θεός.
Πρόσφυγας μετά τη γέννησή Του καθώς ο Ηρώδης θα Τον αναζητήσει για να Τον σκοτώσει και μέσα στην μανία του θα δολοφονήσει 14.000 νήπια.
Δεν υπάρχει ίσως πιο παράδοξο από τον διωγμό του σαρκωμένου Θεού Λόγου που έρχεται για να φέρει Αγάπη και Ειρήνη στους ανθρώπους και να αποκαταστήσει τη σχέση τους με τον Θεό μετά το Προπατορικό αμάρτημα. Έρχεται ο Θεός να αγκαλιάσει τον άνθρωπο κι αυτός τον διώχνει, τον εμπαίζει, δεν Τον αποδέχεται ούτε Τον αναγνωρίζει όχι ως οικείο, ούτε καν ως συμπατριώτη!
Ξένος για τους Ιουδαίους θα μείνει σε όλη τη διάρκεια του κηρύγματός Του μέχρι τον σταυρικό θάνατό Του. Αυτό σημαίνει ο στίχος του Δαβίδ. Ξένος, παντάξενος για τους Ιουδαίους, αυτούς που γνώριζαν τις Γραφές, που διάβαζαν τις προφητείες! Που ευεργετήθηκαν από τον Θεό στην Έρημο. Αποξενωμένος από τον “περιούσιο” λαό του Θεού που ήταν βέβαιος ότι θα αναγνωρίσει τον Μεσσία όταν έρθει. Αντί γι’ αυτό του προσφέρει χολή και ξύδι κι ένα Σταυρό για να ολοκληρωθεί ο διωγμός που ξεκινά ήδη από την Γέννησή Του.
Στην ομιλία του αγίου Επιφανίου Κύπρου με τίτλο «Εἰς τὴν θεόσωμον ταφὴν τοῦ Κυρίου καὶ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ», (αν σκεφτούμε πως το έργο της σωτηρίας του ανθρώπου ολοκληρώνεται με την σταυρική θυσία του Χριστού και τη νίκη πάνω στον θάνατο, μπορούμε να καταλάβουμε γιατί σε μια ομιλία «ταφής» διαβάζουμε αναφορές στη Γέννηση) διαβάζουμε τα παρακάτω: «Δώσε μου αυτόν τον ξένο, που ήλθε από μακρινή χώρα, για να σώσει τον ξένο (δηλ. τον άνθρωπο που αποξενώθηκε από τον Θεό). Δώσε μου αυτόν τον ξένο, γιατί αυτός μόνο είναι ξένος. Δώσε μου αυτόν τον ξένο, του οποίου τη χώρα αγνοούμε εμείς οι ξένοι (δηλ. οι ζώντες μακράν του Θεού άνθρωποι). Δώσε μου αυτόν τον ξένο, του οποίου τον Θεό Πατέρα αγνοούμε εμείς οι ξένοι. Δώσε μου αυτόν τον ξένο, του οποίου τον τόπο και το θαύμα της γέννησης και τον τρόπο αγνοούμε οι ξένοι. Δώσε μου αυτόν τον ξένο, που έζησε παράδοξη ζωή στον ξένο τόπο. Δώσε μου αυτόν τον ξένο, που σαν ξένος δίχως σπίτι, σε ξένη χώρα γεννήθηκε στη φάτνη. Δώσε μου αυτόν τον ξένο, που μέσα από τη φάτνη έφυγε σαν ξένος, για να γλυτώσει από τον Ηρώδη. Δώσε μου αυτόν τον ξένο, που από τα σπάργανα ακόμη εξορίστηκε στην Αίγυπτο· τον ξένο που δεν είχε πόλη ούτε χωριό ούτε σπίτι ούτε τόπο διαμονής ούτε συγγενή, αλλά σε ξένη χώρα βρίσκεται ξένος» (43, 445 κ.ε.).
Ξένος, λοιπόν, ο Χριστός. Και όχι απλώς ξένος, αλλά ο ξένος των ξένων. Για το λόγο αυτό, ο Χριστός γνωρίζει τι θα πει να βρίσκεσαι ξένος σε ξένη χώρα, δίχως σπίτι, δίχως συγγενείς, δίχως δικούς σου ανθρώπους, δίχως την οικειότητα του τόπου και της γλώσσας σου. Δεν είναι, λοιπόν, παράδοξο που στην αφήγησή του για τη Δεύτερη Παρουσία ταυτίζει τον Εαυτό του με τους ξένους λέγοντας: «Ξένος ἤμην καὶ συνηγάγετέ με» και τονίζει ότι η περίθαλψη των ξένων θα είναι ένα από τα κριτήρια στην τελική κρίση. Έτσι κατανοούμε και γιατί στην ίδια αφήγηση λέει πως ό, τι πράξουμε απέναντι στον ξένο, θετικό ή αρνητικό, είναι σαν να το πράττουμε σ’ Αυτόν τον ίδιο. Μεταξύ των ομιλιών που έχει γράψει ο Ιωάννης Χρυσόστομος, ξεχωρίζει ένα απόσπασμα μιας ομιλίας (76η) στο κατά Ματθαίον ευαγγέλιο.
«Ἐγώ πατήρ, ἐγώ ἀδελφός, ἐγώ Νυμφίος, ἐγώ οἰκία, ἐγώ τροφεύς, ἐγώ ἱμάτιον, ἐγώ ῥίζα, ἐγώ θεμέλιος. Πᾶν ὅπερ ἂν θέλῃς ἐγώ. Μηδενός ἐν χρείᾳ καταστῇς. Ἐγώ δουλεύσω. Ἦλθον γάρ διακονῆσαι, οὐ διακονηθῆναι. Ἐγώ καί φίλος καί ξένος καί κεφαλή καί ἀδελφός καί μήτηρ. Πάντα ἐγώ· μόνον οἰκείως ἔχε πρός ἐμέ. Ἐγώ πένης διά σέ, και ἀλήτης διά σέ, ἐπί τοῦ Σταυροῦ διά σέ, ἐπί τάφου διά σέ, ἄνω ὑπέρ σοῦ ἐντυγχάνω τῷ Πατρί, κάτω ὑπέρ σοῦ πρεσβευτής παραγέγονα παρά τοῦ Πατρός. Πάντα μοι σύ καὶ ἀδελφός καί συγκληρονόμος καί φίλος καί μέλος. Τί πλέον θέλεις; τί τόν φιλοῦντα ἀποστρέφῃ; τί τῷ κόσμῳ κάμνεις; τί εἰς πίθον ἀντλεῖς τετρημένον; Τοῦτο γάρ ἐστιν εἰς τόν παρόντα βίον πονεῖσθαι. Τί εἰς πῦρ ξαίνεις; τί τῷ ἀέρι πυκτεύεις;».
Η αγάπη αυτή του Χριστού είναι ολότελα ξένη προς την αγάπη των ανθρώπων μεταξύ τους, καθώς οι άνθρωποι συχνά ζητάνε ανταλλάγματα.
Ο Χριστός με όλη Του τη δόξα κατέβηκε στη γη, ντύθηκε την ανθρώπινη σάρκα και έγινε για τον άνθρωπο, όσα ο άνθρωπος δεν μπορούσε να γίνει για τον Χριστό. Πραγματικά, η μελέτη του παραπάνω κειμένου μαρτυρεί την κατεξοχήν κατάφαση του Χριστού στο γένος των ανθρώπων, σ’ ολάκερη την κτίση.
Αξίζει περισσότερο αυτό το «ξένος» και «αλήτης» που λέει ο Χριστός, πως έγινε για τον άνθρωπο. Ξένος. Μία λέξη, η οποία κατανοείται ιδιαίτερα στις μέρες μας, μιας και οι ανακατατάξεις σε γεωγραφικό επίπεδο, μας οδήγησαν να μυηθούμε στην ομορφιά της λέξης αυτής. Είναι γνωστό εξάλλου, πως όλοι αυτοί οι πρόσφυγες που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους, είναι ξένοι στον δικό μας τόπο. Ένας τέτοιος ξένος ήταν και ο Χριστός.
Το ζήτημα αυτά τα Χριστούγεννα, και κάθε Χριστούγεννα, είναι να νιώσουμε πως αρχίζει μια πορεία που οδηγείται σε θυσία σταυρική κι από εκεί στην Ανάσταση για τον άνθρωπο. Για κάθε άνθρωπο. Για τον γηγενή και τον ξένο. Κι η αγάπη μας προς τον ξένο είναι αγάπη που αποδίδεται εντέλει προς Εκείνον, τον Μεγάλο Ξένο της ανθρωπότητας, τον Χριστό! Τον αποξενωμένο από όλους, πρώτα από τους ομοεθνείς του… Τα Χριστούγεννα δεν είναι τα φωτεινά λαμπιόνια, τα αμέτρητα φαγητά πάνω στα τραπέζια, ο υπερκαταναλωτισμός του σούπερ μάρκετ. Άλλωστε τον Χριστό δεν τον βρίσκουμε, δεν τον «αγοράζουμε» μέσα σε όλα αυτά, δεν είναι άλλωστε δυνατόν κάτι τέτοιο. Πρέπει να βρούμε τον Χριστό και να Τού δώσουμε στέγη, τροφή, βοήθεια… Για να μας πει χαρμόσυνα «Ξένος ἤμην καὶ συνηγάγετέ με»!
Καλά και ευλογημένα Χριστούγεννα!
