Παράθυρα χωρίς θέα
Ο Ελύτης, στον «Ήλιο τον ηλιάτορα», δεν αντέχει παράθυρα δίχως θέα. Θεωρεί πως τα παράθυρα βρίσκονται εκεί «για να ταξιδεύουν την ματιά, να ανακαλύπτουν ορίζοντες, να υπόσχονται το «παραπέρα», να λούζουν στο αληθινό φως τ’ άδεια δωμάτια. Να φτιάχνουν σκιές με χρώμα πάνω στους λευκούς τοίχους…»
Ήταν ένα μουντό απόγευμα στο νησί όταν διάβασα αυτούς τους στίχους. Ένα μολυβένιο σύννεφο πάσχιζε να ακουμπήσει τις κορφές των κυπαρισσιών. Τα παράθυρά μου ανάσαιναν βροχή και η θάλασσα, ανακατεμένη με ουρανό με τύλιγαν από παντού.
Οι στίχοι του Ελύτη με έκαναν να ανατρέξω σε στίχους και άλλων ποιητών για παράθυρα.
Ο Καβάφης τριγυρνούσε ποιητικά πάνω κάτω για να βρει παράθυρα και κατέληγε:
«… ίσως το φως θ’ άναι μια νέα τυραννία.
Ποιος ξέρει τι καινούργια πράγματα θα δείξει».
Ο Ρίτσος άνοιγε τα παράθυρα για να δει το ανθισμένο σύμπαν, μ’ όλες τις παπαρούνες του αίματός μας. Για να μάθει να χαμογελά.
Ο Άρης Αλεξάνδρου περίμενε το φως να μπει απ’ το παράθυρο, ίδιο φιλί γυναίκας μέσα απ’ το σχισμένο πουκάμισο.
Στα «Παράθυρα» του Γκιγιόμ Απολιναίρ, «Σαν ένα πορτοκάλι φαντάζει στο παράθυρο, ο ωραίος καρπός του φωτός».
Ο Νικηφόρος Βρεττάκος νιώθει παράξενα όταν ανοίγει ένα παράθυρο στον ήλιο. Σαν να άνοιξε μια τρύπα στη γη και φωτίζει τον Άδη.
Γεμάτη παράθυρα με θέα η ποίηση.
Από τα δικά μου παράθυρα έμπαινε η θάλασσα, η ομορφιά του ορίζοντα με έλουζε κι όμως εγώ ήμουν λυπημένη. Από παντού η θέα μου έφερνε λύπη. Η λύπη μου δεν είχε να κάνει με την εικόνα αυτή καθ’ εαυτή, αλλά με το γεγονός ότι δεν με ενέπνεε να γράψω κάτι πολύ όμορφο. Κάτι, που ίσως θα άνοιγε ορίζοντες σε άλλους, θα τους υποσχόταν το «παραπέρα», θα έλουζε τα δωμάτιά τους με φως.
Κάθισα στο γραφείο μου, εξουθενωμένη από σκέψεις. Είδα τον εαυτό μου, κλεισμένο μέσα στους τέσσερις τοίχους ενός ανήλιαγου δωματίου δίχως καθόλου παράθυρο ή με παράθυρο που κοιτούσε σε εσωτερικό χώρο. Μέσα σε κείνο το δωμάτιο, τα έπιπλα αιωρούνταν και άνοιγαν τρύπες στους τοίχους.
Συνέχισα να ανακαλύπτω τα παράθυρα στους ποιητές:
Ο Γιώργος Ιωάννου, έβλεπε αναπάντεχα απ’ ο παράθυρο το απέραντο θέαμα της ομίχλης και άλλαζε σχέδια και πορείες.
Κάποιοι άλλοι, καλούσαν την αγαπημένη τους να κλείσει τα παράθυρα και να παραδοθούν στην ηδονή.
Συνάντησα τον Μπωντλέρ. Εδώ, η ματιά στο παράθυρο ερχόταν απ’ έξω: Ισχυριζόταν πως αυτός που κοιτάζει μέσα σε ένα ανοιχτό παράθυρο, δεν βλέπει ποτέ τόσα πράγματα, όσα εκείνος που κοιτάζει ένα παράθυρο κλειστό.
Υπήρχαν ακόμη και παράθυρα, όπως αυτά του Τίτου Πατρίκιου, που τον κυνηγούσαν όπως τα μάτια των χαφιέδων.
Σταμάτησα τέλος στον Φερνάντο Πεσσόα: «Όταν ανοίγουμε ένα παράθυρο, δεν βλέπουμε ποτέ εκείνο το όνειρο που θα μπορούσαμε να δούμε αν άνοιγε το παράθυρο».
Αυτή η τελευταία εικόνα, με ακούμπησε με παρηγορητική τρυφεράδα. Με έκανε να κατανοήσω πως τα ωραιότερα ποιήματα γράφτηκαν μάλλον μέσα σε κλειστά, σκοτεινά δωμάτια ή τουλάχιστον δεν γράφτηκαν οπωσδήποτε μέσα σε δωμάτια με παράθυρα με θέα.
Ναι! Ο Ελύτης είχε απέραντο δίκιο όταν έλεγε πως δεν αντέχει τα παράθυρα χωρίς θέα. Τα παράθυρα βρίσκονται εκεί για να ταξιδεύουν τη ματιά. Να αποκαλύπτουν ορίζοντες, να υπόσχονται το «παραπέρα», να λούζουν στο αληθινό φως τα άδεια δωμάτια. Τέτοια παράθυρα, είναι τα παράθυρα της ψυχής. Αυτά, λούζουν στο αληθινό φως τις άδειες ψυχές !
…
