Ο Λεονίντ Νικολάγιεβιτς Αντρέγιεφ (1871-1919)υπήρξε εκπρόσωπος του Αργυρού αιώνα της ρωσικής λογοτεχνίας και του εξπρεσιονισμού. Σύμφωνα με τον Γκόρκι, διέθετε μια διορατικότητα που άγγιζε τις πιο βαθιές πτυχές της ζωής.

Στο διήγημά του «Λάζαρος», οι σκέψεις του για το άπειρο και τον θάνατο, την σοφία και την ανοησία, την γνώση και την άγνοια, την αλήθεια και το ψέμα συγκλονίζουν με τις ευθείες βολές του απέναντι στον αγώνα του ανθρώπου για επιβεβαίωση. Όσο και αν ο άνθρωπος προσπαθεί να καλύψει τον πόνο και την φρίκη κάτω από όμορφα στολίδια και ευγενικές συμπεριφορές, το ακατανόητο «εκεί» παραμένει ανεξήγητο. Σκέψεις μετέωρες στο κενό.

Όταν ο Λάζαρος σηκώθηκε από τον τάφο, μετά από τρεις μέρες και τρεις νύχτες στο επέκεινα του κόσμου τούτου και επέστρεψε ζωντανός στο σπίτι του, σημειώθηκαν εξαιρετικά παράξενες και τρομαχτικές συμπεριφορές απέναντι στην ζωή που του ξαναδόθηκε μετά το θαύμα.

Ο θάνατος που τον σκέπασε για τρεις μέρες τον είχε αλλάξει τόσο, που αν και αναστημένος από τους νεκρούς, αδιαφορούσε πλήρως για κάθε τι ζωντανό. Το πρόσωπό του προκαλούσε σε όλους καταθλιπτική εντύπωση. Όσο και αν τον περιποιήθηκαν οι δικοί του, ώστε η όψη του να γίνει ευχάριστη, τα μάτια του παρέμεναν σκοτεινά και απορημένα. Αυτή η διάθεση μεταδόθηκε στους γύρω του και άρχισε να τους μεταφέρει σε έναν αργό θάνατο αδιαφορίας. Κανείς δεν μπόρεσε να καταλάβει τι είχε δει όταν ήταν νεκρός και ένα σκοτάδι τύλιγε το σύμπαν. Σκοτάδι και άγρια ερημιά.

Κάποια απομεινάρια, μισοφαγωμένα από τον θάνατο, φέρνουν στον κόσμο στεναχώρια και αποστροφή για τη ζωή. Η συνάντησή του με τον αυτοκράτορα Αύγουστο στην Αιώνια πόλη, κατέληξε σε ερείπια. Η νέα πόλη που ανέβηκε στη θέση της, κατέληξε και αυτή στο κενό.

Στο τέλος, ο αυτοκράτορας, φοβισμένος από την συνάντηση με το παράξενο αυτό πλάσμα, που, ως εκ θαύματος είχε αναστηθεί από τους νεκρούς, έδωσε εντολή και του έκαψαν τα μάτια με πυρακτωμένο σίδερο. Μετά απ’ αυτό, εκείνο που απόμεινε από τον Λάζαρο, πέρα από την αδιαφορία του για όλα, ήταν δύο φρικτές μαύρες τρύπες, εκεί που κάποτε ήταν τα μάτια του. Αυτές οι τρύπες είχαν καταφέρει να μεταφέρουν την καταραμένη γνώση του, τη γνώση του θανάτου, βαθειά στον εγκέφαλό του. Κανείς πια δεν τολμούσε να κοιτάξει τον Λάζαρο…

Δεν ξέρω για σας, που διαβάσατε τις σκέψεις μου σχετικά με τον «Λάζαρο» του Αντρέγιεφ, αλλά εμένα, η βαθειά διορατικότητά του συγγραφέα έφερε ολοζώντανα μπροστά μου την τεράστια μαύρη τρύπα που απέμεινε μετά το τέλος των ιδεολογιών που μας κρατούσαν όρθιους αλλά μας απογοήτευσαν και μας τρόμαξαν τόσο, ώστε να αφεθούμε στο έλεος της. Έτσι, αργά, αλλά σταθερά, μας καταπίνει όλους.