Μαρκ Λοριέ, Στην άκρη της γέφυρας, Αρλ, 1952

XΙ. Αβέβαιοι

Ωραίοι που είναι οι βαθύτερα σοβαροί άνθρωποι, και πόσο λίγο παριστάνουν τον σοβαρό. Επειδή νιώθουν πολύ συχνά αβέβαιοι, αφού έχουν δει το βάθος και την περιπλοκότητα του κόσμου, το τυχαίο και το σχετικό, ξέρουν πολύ καλά τις αδυναμίες τους και τα όρια, δεν υποτιμούν κανέναν, όλοι τους φαίνονται σημαντικοί. Τα χέρια του Ντοστογιέφσκι ίδρωναν στο σαλόνι του Μπερντάγιεφ,  ντρεπόταν. Ο Μπωντλαίρ έδινε το έργο του σε δυο εκδότες φοβούμενος την απόρριψη, η Σάρα Μπερνάρ είχε τρακ λίγο πριν την παράσταση και ζητούσε ένα δαχτυλάκι κονιάκ για να βρει τα κουράγια και τα λόγια της. Φαντάζομαι πως και η Μάρτα μπορεί να παθαίνει τρακ. Όχι στη σκηνή, λίγο πριν. Παρά ταύτα στην ποίηση και στη λογοτεχνία, σ’ όλες τις τέχνες, υπάρχει μια κρυφή ιεραρχία, αυτή της αληθινής αξίας του καθενός, είναι δεν είναι ντροπαλός. Κανείς δεν την παραβιάζει ατιμωρητί, όποια ηλικία ή κοινωνική αναγνώριση κι αν έχει. Εκεί ένα νεαρούδι σαν τον Ρεμπώ βάζει κάτω έναν ακαδημαϊκό. Εκεί ο Βαν Γκογκ απλώνει τα κουρέλια του σαν τοπίο του ουρανού, ή πιάνει ο Γκόγκολ όλη την πλούσια γωνιά της Κωμωδίας, αγνοώντας, πιθανόν, τον Μολιέρο. Στην παράδοξη αυτή ιεραρχία ο Φιοντόρ και ο Σαρλ δεν έχουν πρόβλημα, τους κράτησαν τις καλύτερες θέσεις, μακριά πολύ μακριά από τον Μπερντιάγιεφ και τον Σαιντ Μπεβ. Κι ο Γιεσένιν γιορτάζει στις θημωνιές μακριά από θέατρα και μουσεία.
«Έτσι το ιδεώδες δεν είναι αυτό το αόριστο πράγμα, το βαρετό κι ανέγγιχτο όνειρο, που κολυμπάει στο ταβάνι των ακαδημιών,  ιδεώδες είναι το υποκείμενο ανορθωμένο από το υποκείμενο το ίδιο, αναδημιουργημένο και  δοσμένο ξανά από το πινέλο ή το ψαλίδι  στη λαμπρή αλήθεια της αρχικής αρμονίας του»,  έγραφε ο Σαρλ Μπωντλαίρ. Ώστε, με ένα άλμα στη σκέψη,  μπορώ να χαίρομαι a posteriori που η Γαλλική Ακαδημία δεν αποδέχτηκε την αίτηση του, μάλλον θα τη θεώρησε ένα χονδροειδές αστείο, μα και ο ίδιος γρήγορα την απέσυρε, προσφέροντας τη θέση στον ολότελα άγνωστο Ανρί Λακορνταίρ, Ρωμαιοκαθολικό ιερέα˙ ωραιότατη φάρσα, που νομίζω την έστησε ο ίδιος ο Θεός…
Όπως και να ‘χει, η αισθητική ενός προσώπου σχετίζεται σχεδόν πάντα με την ηθική του υπόσταση. Κραυγαλέα αισθητική, κραυγαλέα στάση ζωής, λεπταίσθητη αισθητική, το ίδιο και η συμπεριφορά. Λαϊκή, ζωντανή, άμεση, ψεύτικη, παραφορτωμένη, ανόητη, απλή, λιτή, κομψή, παιγνιώδης, πολυφωνική, κωμική, καρναβαλική, φωσφορίζουσα, μηδενιστική,  αλαζονική, πάντα συμβαδίζει. Γι αυτό και κανείς δεν μπορεί να κρυφτεί στην τέχνη του, το μάτι, το αυτί του κοινού, αν είναι ασκημένο, θα ξεχωρίσει την ήρα από το στάρι, την κάθε λεπτομέρεια, το παραμικρό φάλτσο, την  κάθε αρετή.

****
(από το ΒΟΡΤΜΕΕΡ, αποσπάσματα από 22 φανταστικά βιβλία)