Blanchard, Anne                                                                                           
ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ
40 επιστήμονες που άλλαξαν τον κόσμο
μετάφραση Κλαιρ Νεβέ
1η εκδ. Αθήνα,
Μίνωας, 2019
96σ. · 21×14εκ.
Γλώσσα πρωτοτύπου: γαλλικά
Τίτλος πρωτοτύπου: Sciences: 40 savants et chercheurs
ISBN 978-618-02-1298-3

Ο πρωτόγονος άνθρωπος μη έχοντας την γνώση και τον τρόπο να ερμηνεύσει τα φυσικά φαινόμενα απέδωσε σ’ αυτά υπερφυσικές ιδιότητες και τα θεοποίησε. Καθώς προχωρούσαν οι αιώνες και εξελισσόταν η σκέψη, το σαράκι της αμφιβολίας, όπως εκφραζόταν μέσα από τον φιλοσοφικό στοχασμό, οδηγούσε τον άνθρωπο στην αναζήτηση λογικών εξηγήσεων.
Έτσι, ακόμη και σήμερα διδασκόμαστε το θεώρημα του Μιλήσιου Θαλή ή το θεώρημα του μαθητή του, του Σάμιου Πυθαγόρα, γιατί με αυτά τα εργαλεία οι αρχαίοι Έλληνες έθεσαν τις βάσεις ενός μαθηματικού και λογικού συλλογισμού.
Η επιστήμη, βέβαια, δεν ήταν εύκολο να γίνει αποδεκτή όταν η ανθρωπότητα ταλανιζόταν από τη μαγεία, τις προλήψεις, ή και την εκμετάλλευση από την εξουσία των ιερατείων διαφόρων θρησκειών. Χρειάστηκαν αρκετοί αιώνες για την απελευθέρωση της επιστήμης από πολλά δεσμά- πιθανόν να χρειαστούν κι άλλοι για τα καινούργια που προκύπτουν…- αυτή προχώρησε και εξειδικεύτηκε. Καταλήξαμε, λοιπόν, στις “θετικές” επιστήμες και τις “ανθρωπιστικές” κι αυτό που μας οδηγεί στη διάκριση αυτή είναι το «πείραμα» μέσω του οποίου επαληθεύεται μια υπόθεση.
Την ιστορία αυτή της επιστήμης και των ανθρώπων της- τουλάχιστον κάποιων απ’ αυτούς- μας λέει με τρόπο που προκαλεί τους μεγαλύτερους να ψάξουν (σίγουρα θα φρεσκάρει τις “σχολικές” γνώσεις και θα γίνει η αρχή για καινούργιες) και δίνει τα κατάλληλα εφόδια στους μικρότερους για να αρχίσουν και να συνεχίσουν, το βιβλίο «ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ, 40 επιστήμονες που άλλαξαν τον κόσμο», το οποίο είναι το τέταρτο που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μίνωας για την Ελλάδα. Στη Γαλλία, η σειρά κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Gallimard Jeunesse, Paris.
Στο βιβλίο με εξαιρετικό τρόπο καταγράφονται οι σπουδαιότερες ιδέες ή στιγμές ενός φιλοσόφου-στοχαστή και επιστήμονα, (μην ξεχνάμε πως κάποτε αυτές οι έννοιες ταυτίζονταν, χωρίστηκαν με την εξειδίκευση και τώρα γυρεύουμε τον ορθό τρόπο επανασύνδεσης τους…)μέσα σε χρωματιστό πλαίσιο είναι τοποθετημένα σύντομα βιογραφικά στοιχεία, με έντονα γράμματα προτάσεις- σκέψεις που αναλύονται σύντομα και απλά, αυτά στη δεξιά σελίδα, ενώ στην αριστερή υπάρχει η εικόνα- σκίτσο χρωματιστό, απευθύνεται πρώτα σε παιδιά, με τις ανακαλύψεις συνήθως ή τις θεωρίες του βιογραφούμενου προσώπου που επίσης συνοδεύονται από σκιτσάκια χρωματιστά.
Η γλώσσα είναι απλή όχι όμως απλοϊκή και, μάλιστα, πιστεύω πως ένα βιβλίο όπως αυτό συντελεί στην εκμάθηση καλών ελληνικών και στον εμπλουτισμό της γνώσης σε όλα τα επίπεδα.

                                   Θαλής ο Μιλήσιος, ≈600 π. Χ … το πλέον εκπληκτικό; Οι ιστορικοί αναρωτιούνται αν υπήρξε πραγματικά!
Γιατί “Ξαναδιαβάζοντας αλλιώς”; Πολύ απλά διότι το ίδιο το βιβλίο, η συγγραφέας του, κάνει ένα ταξίδι στην ιστορία αρχίζοντας από τον Θαλή τον Μιλήσιο, έναν από τους “Επτά σοφούς” της αρχαιότητας, ο οποίος υπήρξε και αστρονόμος, φιλόσοφος, γεωμέτρης, φυσικός! Η προσπάθειά του να εξηγήσει, να ερμηνεύσει τον κόσμο και τα φαινόμενα του λογικά, σηματοδοτεί την έναρξη του “ταξιδιού” της επιστήμης και της επιστημονικής σκέψης. Η συγγραφέας συνεχίζει με τον μαθητή του Θαλή, τον Σάμιο Πυθαγόρα, που μεταφράζει το Σύμπαν σε αριθμούς. Μια σύλληψη που πήγασε κατά το άκουσμα μουσικής! Οι αριθμοί γίνονται για τον Πυθαγόρα, και κατόπιν για τους μαθητές του, τους “Πυθαγόρειους”, ένας μυστικός κόσμος, πολύτιμος, που κρύβει τις σχέσεις του Σύμπαντος. Διατυπώνει το “Πυθαγόρειο θεώρημα” που αφορά στο ορθογώνιο τρίγωνο και είναι από τους πρώτους που σκέφτεται πως τα μαθηματικά είναι επιστήμη.

                 Ο Πυθαγόρας, μαθητής του Θαλή, γεννήθηκε στη Σάμο περίπου το 580 π.Χ και πέθανε το 500 π.Χ στο Μεταπόντιο (σημ. Ιταλία)
Ακολουθεί ο εμπειριστής φιλόσοφος Αριστοτέλης, μαθητής του μεγάλου Πλάτωνα, που προτάσσει την μέθοδο της λογικής προκειμένου να αναδειχθούν μεγάλες, κατηγορηματικές αρχές. Στον Αριστοτέλη οφείλουμε την διάκριση των έμψυχων όντων από τα ανόργανα αντικείμενα, την αισθητή εμπειρία του κόσμου από την γνώση που βασίζεται στην πολυμάθεια. Συναντάμε τον Ευκλείδη με τα “Στοιχεία” του και την “Χρυσή τομή” καθώς και τα “πέντε αξιώματά” του που θεμελίωσαν τη γεωμετρία!

                                                                  Ο Πλάτωνας με τον μαθητή του, Αριστοτέλη. ( «Η Σχολή των Αθηνών», νωπογραφία του Ραφαήλ)
Τον Αρχιμήδη τον θυμόμαστε όλοι από το γνωστό “εύρηκα! εύρηκα!”- όχι καλέ το λευκαντικό! Αυτό που φώναξε όταν, παίρνοντας το μπάνιο του, βρήκε τη λύση στο πώς θα υπολογίσει κάποιος το ειδικό βάρος του υλικού ενός αντικειμένου! Θυμάστε την ιστορία με τον φίλο του, τον βασιλιά των Συρακουσών;;;- Όμως ο Αρχιμήδης ανακάλυψε κι άλλα, πολύ σπουδαία πράγματα! Ξέρετε τι είναι το “π”; Ε; Καιρός να μάθετε οι μικροί και να θυμηθείτε οι μεγάλοι!
Το βιβλίο βέβαια δεν ασχολείται μόνο με τον αρχαίο ελληνικό κόσμο!
Πότε και από ποιον κατασκευάστηκε ο πρώτος σεισμογράφος και πού, ξέρετε; Στην Κίνα! Από τον αστρονόμο Ζανγκ Χενγκ! Θεωρείται ιδρυτής της σεισμολογίας και υπήρξε κορυφαίος μετεωρολόγος!

                                                                                Κινέζικος σεισμογράφος!!! Το πρώτο όργανο καταγραφής σεισμών στον κόσμο.
Η πρώτη γυναίκα μαθηματικός και πανεπιστημιακός της Ιστορίας υπήρξε η αλεξανδρινή Υπατία, φιλόσοφος επίσης και συγγραφέας. Δυστυχώς, έπεσε θύμα θρησκευτικού φανατισμού και μίσους.

                                                                               Υπατία, η Αλεξανδρινή φιλόσοφος, μαθηματικός και πρώτη γυναίκα πανεπιστημιακός!
Θέλετε να μάθετε για τον Βραχμαγκούπτα που έκανε το μηδέν από απλό ψηφίο αριθμό και επινόησε τους αρνητικούς αριθμούς; Τού χρωστάμε κι άλλη μια μεγάλη ανακάλυψη!

(…τελικά τα μαθηματικά και οι αριθμοί, το Σύμπαν και οι νόμοι του, τα μυστικά της εξέλιξης του Κόσμου έχουν την ομορφιά τους, πέρα από το βιβλίο του σχολείου και την εξέταση του μαθήματος…! )
Η Ιατρική πάλι, χρωστάει πολλά στον “μπον βιβέρ”, γιατρό, φιλόσοφο και ψυχολόγο Αβικένα! Χάρη σ’ αυτόν – γεννήθηκε το 980 και πέθανε το 1037μ.Χ στην Περσία- η Ευρώπη θα ξαναβρεί την ελληνική κληρονομιά της, εμπλουτισμένη με τις γνώσεις του αραβομουσουλμανικού κόσμου.

                                                                         Ο γιατρός, φιλόσοφος και ψυχολόγος (περιγράφει την οδύνη της κατάθλιψης! ) Αβικένας.
Θα γνωρίσετε επίσης τον Ιρακινό ιμπν αλ- Χάιταμ ή, αλλιώς, Αλχαζέν, τον “σκανδαλώδη” μοναχό Ρότζερ Μπέικον που τόλμησε να χρησιμοποιήσει…τη λογική του και να ασχοληθεί με την επιστήμη! Τον Κοπέρνικο, τον συνετό επαναστάτη και μέλος του κλήρου που με τις γνώσεις και τους υπολογισμούς του …μας διορθώνει! Και όχι μόνο!

                                                                                  Νικόλαος Κοπέρνικος, ένας συνετός επαναστάτης!
Τον Γκαλιλέο Γκαλιλέι, τον Νεύτωνα, τον ευγενή Ντεκάρτ, τον Λαβουαζιέ, την πρώτη παλαιοντολόγο, Μαίρη Άνινγκ, τον Φαραντέι, τον Μάξγοελ, τον Δαρβίνο, τον Μέντελ, τον Παστέρ, τον Πουανκαρέ, τον Μεντελέγιεφ, αλλά και τους πιο σύγχρονους, όπως λ.χ τον Έρνεστ Ράδερφορντ, τον Νιλς Μπορ, τον στυλοβάτη της κβαντικής φυσικής.

                                                                                         Η ερασιτέχνης παλαιοντολόγος Μαίρη Άνινγκ

Ακόμα, την Μαρία Κιουρί, (ναι, ο πιο διάσημος Πολωνός μετανάστης είναι γυναίκα!), την πρώτη γυναίκα καθηγήτρια στη Σορβόννη, την πρώτη επιστήμονα που βραβεύτηκε με Νόμπελ, (δυο φορές), την πρώτη γυναίκα που ετάφη στο Πάνθεον .
Επίσης, την “κυρία του DNA”, Ροζαλίντ Φράνκλιν, η οποία πρώτη θα δημοσιεύσει μια φωτογραφία που αποκαλύπτει τη δομή του DNA, ένα μόριο με μορφή διπλής έλικας και θα μοιραστεί το Νόμπελ με τους Γουάτσον και Κρικ, ανταγωνιστές της, λόγω της έχθρας και του δόλου του πρώην αφεντικού της, κι αυτό μετά θάνατον…

      Η «κυρία» του DNA, όπως συνήθως την αποκαλούν, Ροζαλίντ Φράνκλιν. Από το 1951 στις σημειώσεις της καταγράφεται μια ελικοειδής δομή…

Και, βεβαίως, την αστροφυσικό Βέρα Ρούμπιν, που χάρη στα αποτελέσματα των ερευνών της αποκαλύφτηκε η ύπαρξη σκοτεινής ύλης στους γαλαξίες!

                                                                               Η αστροφυσικός Βέρα Ρούμπιν! Σε ηλικία 10 ετών κατασκευάζει ένα τηλεσκόπιο!
Τέλος, θα μάθουμε πως σε μια γυναίκα βιολόγο, την Φρανσουάζ Μπαρέ – Σινουσί, οφείλουμε την έγκαιρη ταυτοποίηση του πλέον θανατηφόρου ιού του AIDS ( HIV ) όταν ξεκινούσε η τρομερή επιδημία το 1983.

   Φρανσουάζ Μπαρέ- Σινουσί, βιολόγος με ειδίκευση στους ιούς από την απλή γρίπη μέχρι τον HIV. Νόμπελ για την έγκαιρη ταυτοποίηση του ιού!

Οι ιστορίες όλων των ανθρώπων αυτών είναι συναρπαστικές και το βιβλίο παρακινεί όλους μας να ψάξουμε είτε σε άλλα βιβλία είτε στο προσφιλές όλων μας Web, πατέρας του οποίου είναι ο Τιμ Μπέρνερς-Λι.

                                                                                      Τιμ Μπέρνερς – Λι, ο “πατέρας” του Παγκόσμιου Ιστού!

Για να βοηθήσει τους χιλιάδες ερευνητές του CERN ( Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Πυρηνικής Έρευνας ) να ανταλλάσσουν τα δεδομένα τους με μεγαλύτερη ευκολία, το 1989 ο Μπέρνερς- Λι προτείνει να συνδέσει τα αρχεία τους μεταξύ τους ώστε να μπορούν να “σερφάρουν”, να περιηγούνται από το ένα στο άλλο! Τα υπόλοιπα στη δική του βιογραφία! Και το βιβλίο τελειώνει με τι άλλο; Με μια “μαθηματική μορφή”, τον Σεντρικ Βιλανί, ο οποίος έχει βραβευτεί με την υψηλότερη διάκριση των μαθηματικών κι έγινε πρεσβευτής τους για το ευρύ κοινό…
(Παιδιά, κάτι τρέχει με τα μαθηματικά… Θα περιμένω να μου στείλει κάποιος που θα διαβάσει το βιβλίο τις σκέψεις του!)

Καλά να περνάτε!!!