Ως επιμελητής των εκδόσεων Νίκας, είχα την τύχη να επιμεληθώ την Aνθολογία ποίησης σύγχρονων και νέων γυναικών του αραβικού κόσμου που με ξεχωριστή αγάπη και γνώση δημούργησε και μετέφρασε από τα αραβικά η κυρία Πέρσα Κουμούτση, την οποία και ευχαριστώ που μου εμπιστεύθηκε την επιμέλεια του βιβλίου της, και με αυτόν τον τρόπο μου δόθηκε η δυνατότητα να έρθω σε επαφή με ποιήτριες προερχόμενες από 14 χώρες του αραβικού κόσμου, ενός κόσμου που δεν γνώριζα, αλλά από το πρώτο κιόλας ανάγνωσμα με γοήτευσαν και με συνεπήραν.

Είναι προφανώς λίγο οξύμωρο, ένας άντρας, και δη ένας άντρας του δυτικού κόσμου, όπως είμαι εγώ, να μιλάει για ποιήματα γυναικών του αραβικού κόσμου. Ίσως όμως αυτό να είναι κατά βάση και το νόημα της ανθολογίας αυτής. Να μην απευθυνθούν δηλαδή τα ποιήματα αυτά μόνο σε γυναίκες. Ίσως οι κύριοι αποδέκτες θα πρέπει να είμαστε εμείς που ανήκουμε στον ανδρικό πληθυσμό.

Θα μπορούσε βέβαια κάποιος εξετάζοντας το βιβλίο από μια πρώτη ματιά να χαρακτηρίσει την ανθολογία αυτή ως φεμινιστική ή αντιπατριαρχική. Εγώ θα πω όμως ότι είναι βαθιά ανθρώπινη. Όπως βαθιά ανθρώπινη είναι και η ανάγκη μας να γράφουμε ποιήματα, ακριβώς γιατί η ποίηση είναι το υπέρτατο και το πιο στοργικό καταφύγιο. Αυτή η ανάγκη διαφαίνεται σε όλες τις ποιήτριες. Μοιάζουν δηλαδή να γράφουν, όχι προσχηματικά, αλλά σαν να εξομολογούνται στα κρυφά όλα αυτά που δεν τους επιτρέπεται να πουν στην καθημερινή τους ζωή.

Αυτό επικαλείται και το προλογικό δίστιχο του βιβλίου: «Για να πούμε τα πράγματα απλά, δημιουργήθηκε η ποίηση». Αυτή η απλότητα και η ειλικρίνεια χαρακτηρίζει το ύφος όλων των ποιημάτων, και αυτό ακριβώς είναι που γοητεύει τον αναγνώστη. Μοιάζει λοιπόν αυτή η ανθολογία, για όλες αυτές τις γυναίκες, μία αχτίδα φωτός σε μια ζοφερή καθημερινότητα από την οποία δεν μπορούν ή είναι αρκετά δύσκολο να δραπετεύσουν.

Δεν είναι, λοιπόν, τυχαίο ότι σε πολλά ποιήματα εντοπίζουμε τη λέξη φτερά:

«Ήταν το αίμα που κύλησε απ’ τα κομμένα μου φτερά»

ή

«Παρά μόνο δύο φτερά πάνω στους ώμους»

ἠ

«Περιβάλλομαι ασφυκτικά από βουνά

αλλά δεν υπάρχουν πουθενά φτερά για να πετάξω»

ή

«Πυροβολούν τα χείλη μου… αλλά όποτε με στοχεύουν

εξαϋλώνομαι, βγάζω φτερά πάνω στους ώμους»

ή

«κι έπειτα έσπασαν τα πολύχρωμα φτερά της

και γέλασαν δυνατά».

Αυτά τα φτερά φαντάζουν σαν το μέσο που θα τους οδηγήσει σε μια άλλη ζωή, αλλά στις περισσότερες των περιπτώσεων είτε απλώς τους τα κόβουν είτε απλώς υπάρχουν μόνο στη φαντασία τους.

Όμως οι γυναίκες αυτές σε καμία περίπτωση δεν συμπεριφέρονται σαν θύματα. Μοιάζουν πολλές φορές να συμπονούν και τη θέση των ανδρών, εγκλωβισμένων και αυτών στην ίδια πραγματικότητα, που ενώ κάποτε μπορεί να κρύβουν λίγη ποίηση μέσα τους, αρνούνται πεισματικά να την εκφράσουν.

Κι αυτός είναι ο λόγος που πήρα το θάρρος να γράψω τα λιγοστά αυτά λόγια εγώ, ένας άντρας, για τα ποιήματα των νέων γυναικών του αραβικού κόσμου.

Κλείνω το μικρό σημείωμά μου με το ωραίο ποίημα της Ίσρα ελ Νεμρ από την Αίγυπτο:

ΤΟ ΧΡΩΜΑ ΤΟΥ ΗΤΑΝ ΜΑΛΛΟΝ ΛΕΥΚΟ

Το αίμα

που πότισε τα σεντόνια μου

δεν ήταν αυτό που

νομίζεις.

Ήταν το αίμα

που κύλησε απ’ τα κομμένα μου

φτερά.