Κ.Κ. : Τι σημαίνει για σάς ποίηση, από πότε αρχίσατε να γράφετε;

Μ.Π. :. Η ποίηση είναι ο τόπος όπου ευδοκιμούν οι αισθητικές – ψυχικές και πνευματικές συναντήσεις. Είναι η πιο συμπυκνωμένη μορφή λόγου, απόρροια των επεξεργασμένων βιωμάτων που προκύπτουν από αισθήματα και σκέψεις. Εργαλείο της ποίησης είναι η γλώσσα, ο αισθητικός υποδοχέας που αντιδρά σε ένα ερέθισμα – εσωτερικό ή εξωτερικό – ανιχνεύει τις ποιητικές ιδιότητες του περιβάλλοντος – και παράγει ποιητικό σήμα.

Έγραφα από παλιά αλλά συστηματικά πια εδώ και σχεδόν 20 χρόνια. Δημοσίευσα όμως την πρώτη ποιητική μου συλλογή πολύ αργότερα, το 2016, όταν ωρίμασε η ανάγκη επικοινωνίας μέσω της ποίησης (και οι τρεις ποιητικές συλλογές μου κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Μελάνι).

Κ.Κ. : Θυμάστε κάποιο δυνατό συμβάν που σάς ώθησε να γράψετε κάποιο ποίημα;

Μ.Π. : Συνήθως είναι τα μικρά καθημερινά συμβάντα που με ωθούν να γράψω, εφόσον εντοπίσω την ποίηση που κρύβουν μέσα τους και ευαισθητοποιηθεί ανάλογα.

 Υπάρχει πάντως ένα δυνατό συμβάν που με ώθησε να γράψω το ποίημα Αμάρ που περιλαμβάνεται στη δεύτερη ποιητική συλλογή μου “Ζυγός ψυχοστασίας”.  Επρόκειτο για την τραγική συνθήκη που βίωσε ένα κοριτσάκι με το ίδιο όνομα από το Χαλέπι κατά τη διάρκεια του πολέμου στη Συρία.

Κ.Κ. : Τι νόημα έχει για σας ο χρόνος που κυλά αμείλικτα και κατά πόσο επηρεάζει την ποιητική σας διάθεση;

Μ.Π. : Ο χρόνος είναι η συγγραφική μου εμμονή και το κύριο θέμα μου. Ο τίτλος της πρώτης μου ποιητικής συλλογής είναι “Βηματιστές του Χρόνου” αλλά το θέμα της  πρόσληψης του Χρόνου κυριαρχεί και στις άλλες δύο.  Εξάλλου, θεωρώ ότι η ποίηση  προσφέρεται κατεξοχήν να αποτυπώσει την υποκειμενικότητα της πρόσληψης του χρόνου και τη ροή του.

Επίσης το πέρασμα του χρόνου και οι εμπειρίες που συσσωρεύονται επηρεάζουν αναπόφευκτα και το ύφος και την οπτική στα ποιήματά μου.

Κ.Κ. : Ποιοι οι αγαπημένοι σας ποιητές και με ποιους νιώθετε ότι έχετε μια σχέση εκλεκτικής συγγένειας ή διακειμενικής συνομιλίας;

Μ.Π. : Πολλοί είναι οι αγαπημένοι μου ποιητές και δεν μπορώ να τους απαριθμήσω εξαντλητικά χωρίς το φόβο να παραλείψω κάποιον. Ο μεγάλος Καβάφης ήταν η πρώτη μου ποιητική  “ταραχή” και η αφορμή να ενδιαφερθώ για την ποίηση από τα σχολικά χρόνια. Η Κική Δημουλά στη συνέχεια ήταν η μεγαλύτερη επιρροή μου και με συγκινούν ιδιαίτερα ο Νίκος Καρούζος και ο Νίκος Αλέξης Ασλάνογλου. Εκτός από τους Έλληνες, ο T.S. Eliot, με τον χρόνο ως θέμα – κυριως στα “Τέσσερα Κουαρτέτα” και οι Γάλλοι “καταραμένοι” ποιητές Baudelaire, Verlaine, Rimbaud, Lautréamont.

 Όσο για τον διάλογο, γίνεται και αυτός αναπόφευκτα με συχνές αναφορές σε στίχους άλλων ποιητών στα ποιήματά μου αλλά και με ποιήματα à la manière de…όπως τό Je t’aime en fou  στην τελευταία μου συλλογή “Περί Έρωτος ως μόνου δαιμονίου”, που είναι ένας φόρος τιμής και διάλογος με την “Αντίστροφη αφιέρωση” της Μάτσης Χατζηλαζάρου.

Κ.Κ. : Η ποίηση είναι υπόθεση απεικόνισης προσωπικών συναισθημάτων ή άπτεται ζητημάτων που αφορούν την καθολικότητα του κοινωνικού γίγνεσθαι;

Μ.Π : Η ποίηση δεν γίνεται παρά να είναι καταρχήν απεικόνιση προσωπικών αισθημάτων, όποιο και αν είναι το ερέθισμα, γεγονός του εσωτερικού ή του εξωτερικού κόσμου. Το στοίχημα στην ποίηση είναι το προσωπικό να αναχθεί σε καθολικό – και αυτό ανεξάρτητα της θεματικής. Ο ποιητής είναι μέρος του κοινωνικού συνόλου και επηρεάζεται αναπόφευκτα από το κοινωνικό γίγνεσθαι το οποίο αποδίδει έστω έμμεσα, επεξεργασμένο από το ιδιαίτερο ποιητικό του φίλτρο.

Κ.Κ.: Ποιες οι βασικές θεματικές της ποίησής σας;

Μ. Π, : Οι βασικές θεματικές μου είναι ο Χρόνος, τα δίπολα/αντιθέσεις και ο Έρωτας. Σχετικοί με τα θέματα αυτά είναι εξ άλλου και οι τίτλοι των τριών ποιητικών συλλογών μου: Βηματιστές του Χρόνου, Ζυγός ψυχοστασίας και Περί Έρωτος ως μόνου δαιμονίου. Τελικά η κύρια ποιητική εμμονή μου είναι ο Χρόνος και διατρέχει και τις άλλες δύο ποιητικές συλλογές έστω και αν σε αυτές η έμφαση έχει δοθεί σε άλλα θέματα. Άλλωστε ο χρόνος είναι κύριο στοιχείο και στον έρωτα που  χαρακτηρίζεται, αντιφατικά αλλά και συμπληρωματικά, τόσο απι το εφήμερο όσο και από την εμπειρία της αιωνιότητας.

Χρόνος, αντιφάσεις και έρωτας, συνδέονται έτσι στενά στην αναζήτηση της απόλυτης εμπειρίας που αισθάνομαι την ανάγκη να αποδώσω ποιητικά.

Κ.Κ. : Πολλοί σύγχρονοι ποιητές, από την Γενιά του ’70 και εξής ασχολούνται φυγόκεντρα ή κεντρομόλα στο ποιητικό τους έργο με τον θάνατο. Ο θάνατος σάς τρομάζει; Σάς έχει απασχολήσει στην προσωπική σας ποιητική μυθολογία;

Μ.Π. : Ο θάνατος με απασχολεί και ποιητικά εφόσον συνδέεται στενά με τις θεματικές μου. Συνδέεται κατ’ αρχάς με τον Χρόνο εφόσον σημαίνει το τέλος του χρόνου του ανθρώπου.

Έχει στενή σχέση και με τον Έρωτα – στα γαλλικά μάλιστα η υπέρτατη ερωτική στιγμή χαρακτηρίζεται με την έκφραση “petite mort” δηλαδή “μικρός θάνατος”.

Και φυσικά είναι σε αντιθετική αλλά και συμπληρωματική σχέση με τη ζωή εφόσον την συμπληρώνει αλλά και σηματοδοτεί το τέλος της.  Αισθάνομαι λοιπόν ένα δέος απέναντι στον θάνατο, ο οποίος είναι παρών έμμεσα αλλά και άμεσα σε ποιήματά μου. Να αναφερθώ πιο συγκεκριμένα στον τίτλο της δεύτερης ποιητικής μου συλλογής “Ζυγός ψυχοστασίας” που ήταν το σύμβολο του ζυγίσματος της ψυχής μετά θάνατον στους Μυκηναϊκούς χρόνους. Ακόμη, στην ίδια συλλογή υπάρχει το ποίημα “Νεκρολογία” καθώς και δύο ποιήματα, εμπνευσμένα από την εμπειρία της πρόσφατης τότε απώλειας δύο πολύ στενών μου φιλενάδων.  

Κ.Κ. : Η περίοδος της πανδημίας που σηματοδότησε μια ζοφερή εποχή μεταιχμίου επηρέασε τους θεματικούς σας άξονες και προσανατολισμούς;

Μ. Π. : Η πανδημία, ως απρόσμενη και έντονη περίοδος κρίσης ήταν φυσικό να με επηρεάσει και ποιητικά. Δεν μπορώ να πω όμως πως μετατόπισε τους θεματικούς μου άξονες και προσανατολισμούς, το αντίθετο μάλιστα – μάλλον τους διεύρυνε και με κάλεσε σε μια εμβάθυνση των υπαρξιακών θεμάτων που με απασχολούσαν ήδη, εφόσον προκάλεσε μια διαφορετική πρόσληψη και χρήση του χρόνου, όξυνε κάποιες αντιφάσεις και έβαλε εμπόδια στον έρωτα. Είναι δυο μόνο τα ποιήματα που έγραψα στο μεταξύ και σχετίζονται άμεσα με την πανδημία, τα υπόλοιπα όμως φέρουν έμμεσα και έντονα τα ίχνη αυτής της εμπειρίας.

Κ.Κ. : Ποια η σχέση σας με το θέατρο και τον κινηματογράφο;

Μ. Π. :Το θέατρο και ο κινηματογράφος είναι παλιές και έντονες  αγάπες από τα πρώτα παιδικά μου χρόνια, χάρη στον πατέρα μου που, παρ’ ότι μαθηματικός, ήταν λάτρης αυτών των τεχνών στις οποίες με μύησε από πολύ μικρή. Η αγάπη αυτή με οδήγησε πολύ αργότερα και σε συστηματική συμμετοχή σε ερασιτεχνικές θεατρικές ομάδες καθώς και σε μια μικρή συμμετοχή στην τελευταία ταινία του Κώστα Γαβρά ,” Adults in the room”.  Έχω εξάλλου τη χαρά πλέον να βλέπω την κόρη μου – επαγγελματία ηθοποιό – στο θέατρο και στον κινηματογράφο.

Τέλος, πολλά ποιήματά μου – και κυρίως στην τελευταία μου συλλογή – αναφέρονται σε θεατρικά και κινηματογραφικά έργα ή έχουν αυτά ως πηγή έμπνευσης.

Κ.Κ. : Ποια τα μελλοντικά σας σχέδια;

Μ. Π. : Η περίοδος της πανδημίας ευνόησε τη συγγραφή διττά – και ως ένταση εμπειρίας που προσέφερε τροφή για σκέψη και όξυνση ευαισθησιών αλλά και ως διεσταλμένος χρόνος. Έ χω έτοιμο επομένως πολύ υλικό προς δημοσίευση. Έχω ξεκινήσει επίσης και συνεχίζω κάποιες μεταφράσεις δοκιμίων για την ποίηση και τη γλώσσα (η πρώτη μου μετάφραση δοκιμίων του Γάλλου ποιητή Pierre Reverdy έχει ήδη δημοσιευτεί στο έγκριτο περιοδικό “Ποιητική”)

Συμμετέχω επιπλέον σε ένα γαλλικό ομαδικό πρότζεκτ που αφορά και την ελληνική ποίηση και τέχνη, που λέγεται Art faber και έχει ως στόχο την συλλογή και ανάδειξη έργων λόγου και τέχνης που έχουν ως πηγή έμπνευσης ή/και αντικείμενο τον homo faber (τον άνθρωπο-κατασκευαστή), δηλαδή τον ευρύτερα νοούμενο τομέα της οικονομίας.

Κ.Κ. : Σας ευχαριστούμε πολύ, να είστε πάντα καλά και δημιουργική.

Η Μαρία Πατακιά γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, υπήρξε μέλος του Δ.Σ.Α. και στη συνέχεια ολοκλήρωσε μεταπτυχιακές σπουδές Ευρωπαϊκού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Paris 2 , στο Παρίσι.

Εργάστηκε στις Βρυξέλλες ως Νομική Σύμβουλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Υπήρξε πρόεδρος και είναι γραμματέας του ελληνικού πολιτιστικού συλλόγου στο Βέλγιο ‘ΚΥΚΛΟΣ’. Είναι επίσης μέλος του γαλλικού πολιτιστικού ομίλου Art Faber και μέλος ερασιτεχνικών θεατρικών ομάδων στις Βρυξέλλες.

Μοιράζει τον χρόνο και τα ενδιαφέροντά της μεταξύ Βρυξελλών, Παρισιού και Αθήνας.

Από τις εκδόσεις ΜΕΛΑΝΙ έχουν εκδοθεί οι ποιητικές συλλογές της

–         Βηματιστές του Χρόνου, 2016

–         Ζυγός Ψυχοστασίας, 2018

–         Περί Έρωτος ως μόνου δαιμονίου, 2020

Από τις εκδόσεις Le miel des Anges εκδόθηκε τον Απρίλιο του 2021 και το πρώτο προσωπικό βιβλίο με ποιήματά της μεταφρασμένα στα γαλλικά « Arpenteurs du temps – et autres recueils » σε μετάφραση Michel Volkovitch.

Ποιήματά της έχουν μεταφραστεί επίσης στα αγγλικά και αλβανικά και έχουν δημοσιευτεί σε σχετικά περιοδικά ποίησης.

Μετάφρασή της δοκιμίων για την ποίηση του Pierre Reverdy δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ΠΟΙΗΤΙΚΗ, τ. 28