Πόρτες κλειστές. Άδειες πλατείες. Εξώστες.
*
Στην έρημη πλατεία
οδηγεί ένας λαβύρινθος από σοκάκια.
Στη μια μεριά, ο παλιός σκυθρωπός τοίχος
μιας ερειπωμένης εκκλησιάς∙
στην άλλη, ο ασπρουλός φράχτης
ενός κηπάκου με κυπαρίσσια και φοινικιές∙
κι εμπρός μου, το σπίτι,
και στο σπίτι, κάγκελα∙
πίσω απ’ το παραθυρόφυλλο που ρίχνει ελαφριά σκιά
η μικρούλα φιγούρα της, χαρωπή και γελαστή.
Θα φύγω. Δε θέλω
να σε καλώ στο παραθύρι σου… Άνοιξη
έρχεται… λευκό το ιμάτιό της
ανεμίζει στον αγέρα της νεκρής πλατείας…∙
έρχεται τα ρόδα ν’ ανάψει
κόκκινα στις τριανταφυλλιές σου… Θα ’θελα να σε δω…
*
Ήχος αμυδρός από φορέματα
πάνω στην άγονη γη!
Και δάκρυα που φωνάζουνε
μέσ’ από παμπάλαιες καμπάνες.
Στον ορίζοντα πέρα καπνίζει
η χόβολη καθώς πεθαίνει…
Λευκοί φασματικοί Λάρητες
πάνε ν’ ανάψουνε τ’ άστρα.
―Άνοιξε το μπαλκόνι. Η ώρα
μιας ψευδαίσθησης πλησιάζει…
Αποκοιμήθηκε το σούρουπο
κι οι καμπάνες ονειρεύονται.
*
Η πλατεία, κι οι πορτοκαλιές ξαναμμένες
με τους καρπούς τους στρογγυλούς, χαρωπούς.
Οχλοβοή από παιδομάνι
καθώς άτακτα ξεπηδά μέσ’ απ’ το σχολειό
και γιομίζει τον αγέρα της πλατείας της σκιερής
με σαματά από νέες φωνές.
Κέφι παιδιάστικο στις γωνιές
των πεθαμένων πόλεων!
Και κάτι απ’ το δικό μας το χτες, κι όμως
το βλέπουμε να σεργιανά σε τούτους τους γέρικους δρόμους!
ΕΠΙΜΕΤΡΟ
Ο Αντόνιο Ματσάδο (Antonio Machado, 1875-1939) είναι μια από τις σημαντικότερες μορφές της ισπανικής ποίησης του 20ού αιώνα. Βασικός εκπρόσωπος του ισπανικού «μοντερνισμού», της «Γενιάς του 1898», καθιερώθηκε στο ποιητικό στερέωμα με την έκδοση της πρώτης του συλλογής, Μοναξιές. Εξώστες. Άλλα ποιήματα. (1907). Είναι αξιοσημείωτο ότι ορισμένα από αυτά (όπως και τα τρία που μεταφράζονται εδώ) είναι γραμμένα σε ελευθερωμένο στίχο. Και στη μετέπειτα ποιητική του πορεία, εξάλλου, ο Ματσάδο προσπαθούσε να συνδυάζει τις ντόπιες ποιητικές παραδόσεις με τα σύγχρονά του ευρωπαϊκά ρεύματα.
Ας είν’ αρκετό αυτό το σύντομο εργοβιογραφικό, για έναν μεγάλο ποιητή… Και ας έλθουμε στο προκείμενο: προς τι η επιλογή, να ανασυρθούν τα νεανικά αυτά ποιήματα του Ματσάδο από τη θλιβερή πατίνα της περίκλειστης τότε ισπανικής ενδοχώρας, όπου κι ο ίδιος ο νεαρός Σεβιλλιάνος ποιητής -ασφυκτιώντας μες στο κάμα του μεσημεριού και στο στενό του κολλάρο- μόνο να ονειροπολεί και να γράφει τους πόθους του μπορούσε, αντί να τους ζει;
Ίσως γιατί είναι μια εικόνα γνώριμη σε μας τους μεσογειακούς, και ειδικά στους πιο «νότιους»: ο Λόρκα αντλεί από τη Γρανάδα του, που αποπνέει «ντουέντε»∙ παραλλαγές της ίδιας εικόνας έζησαν, και απέδωσαν, ο Βέργκα κι ο Πιραντέλλο στα σικελικά τους διηγήματα∙ παρόμοια σε μας κι ο Βρεττάκος ή ο Ρίτσος, σε εμπνευσμένα από τη λακωνική γη ποιήματά τους, αλλά κι ο Σεφέρης, όταν μιλάει για κείνο το «αγγελικό και μαύρο, φως… δακρυσμένο γέλιο». Εικόνες γοητευτικές και νοσηρές, ζυμωμένες με το φως και το θάνατο, τη λαγνεία και τη σεμνοτυφία, τη λατρεία και τη δεισιδαιμονία, την αρχοντιά και τη φτώχεια, το τραγούδι, τον πόλεμο, την αρρώστια…
Ίσως πάλι, είναι γιατί τούτη η εικόνα της έρημης πλατείας, με τις φευγαλέες φιγούρες να περνούνε τη μυστική ζωή τους πίσω απ’ τα παραθυρόφυλλά τους, εικόνα που νομίζαμε θαμμένη σ’ ένα ρομαντικό και ζοφερό παρελθόν, ξαναζωντανεύει σήμερα -αναπάντεχα- μέσα στις εκκοσμικευμένες και «φιλελεύθερες» κοινωνίες μας.-
