Ένας βασιλιάς στο Μεσαίωνα έπρεπε, σύμφωνα με τα ήθη της εποχής του,  να είναι ευγενικός στους τρόπους, ιπποτικός προς τις κυρίες   (θυμηθείτε το παράσημο της περικνημίδος και την Ιωάννα του Κεντ), αυστηρός και δίκαιος στις αποφάσεις του και προπαντός θεοσεβούμενος. Ένας μεγάλος όμως ηγεμόνας της Αναγέννησης ήταν πολύ διαφορετικός: η ακολασία και η πνευματική καλλιέργεια ήταν οι βασικές αρετές του∙ η μεγαλοπρέπεια και η σκληρότητα στις αποφάσεις του συμπλήρωναν τις δύο πρώτες αρετές του και ολοκλήρωναν την προσωπικότητά του. Ο Ερρίκος ο 8^ος ήταν, αναμφισβήτητα, όλα αυτά, αλλά, θα έλεγα, κατά τον αγγλικό τρόπο: Η ακολασία του έχει να κάνει με τις έξι γυναίκες που παντρεύτηκε, η μόρφωσή του ήταν θεολογική και βιβλία ρομαντικής φιλολογίας, και η βασιλική του μεγαλοπρέπεια είχε πιστό σύμμαχο το αθλητικό του παράστημα. Όσο για τη σκληρότητά του, ήταν, όπως θα έλεγε και ο τελευταίος από τους υπηκόους του βασιλείου του, νομικώς άψογη. Με τη βασιλική  αυτή ‘’νομιμοφροσύνη’’ του κατάφερε ο αυταρχικός αυτός βασιλιάς, που ήταν φίλος τού Τόμας Μορ και τακτικός επισκέπτης  στο σπίτι του στο Τσέλσι, να είναι  αγαπητός όχι μόνο  στον αγγλικό λαό, αλλά και αργότερα στους Άγγλους ιστορικούς, που τον θεωρούσαν «δεσπότη υπό τον μανδύα του νόμου».

  Ο πρόωρος  θάνατος του αδελφού του Αρθούρου  άφησε χήρα την Αικατερίνη της Αραγωνίας και τον βασιλικό θρόνο της Αγγλίας χωρίς διάδοχο. Άνοιξε όμως διάπλατα τον δρόμο στον Ερρίκο να μπει στη δυναστεία των Τυδόρ.  Πάντως, η χήρα βασίλισσα – που ήταν κόρη του βασιλιά της Ισπανίας Φερδινάνδου και θεία του Καρόλου του 5^ου – δεν ήταν γυναίκα που  θα μπορούσες, εύκολα και απλά, να της αφαιρέσεις το βασιλικό στέμμα από το κεφάλι, αν όχι και να την κλείσεις στον Πύργο του Λονδίνου. Η Αγγλία δεν ήταν εκείνη την εποχή τόσο μεγάλη δύναμη, όσο η Ισπανία, και ο συγγενικός αυτός δεσμός αποτελούσε τιμή και εγγύηση για τη γηραιά Αλβιώνα. Τα είδαν αυτά και τα ζύγισαν καλά στην πολιτική πλάστιγγα οι σύμβουλοι του νεαρού βασιλιά, προτού τον παρακαλέσουν να κάνει πολιτικό γάμο με τη χήρα του αδελφού του. Ο Ερρίκος – που ήταν εξαίρετος καβαλάρης, δεινός αγωνιστής  σε αγώνες γκιόστρας, πρωταθλητής στο τένις, Ρομπέν των Δασών στο τόξο, συνέθετε ποιήματα, μελοποιούσε ύμνους που έγραφε, και έπαιζε λαγούτο σε ώρες ευθυμίας – δεν έφερε καμία αντίρρηση για τον γάμο, και το ανακτοβούλιο μπήκε σε δράση. Ωστόσο, δεν ήταν όλα εύκολα όπως τα φαντάστηκαν. Υπήρχε ένα εμπόδιο, σοβαρό μάλιστα εμπόδιο, όταν πρόκειται να λύσει κανείς θεολογικούς κόμπους. Μια περικοπή στο «Λευιτικό» έμπαινε στη μέση και τα χάλαγε όλα: « Δεν θα έλθεις σε συνάφεια με τη  γυναίκα  του αδελφού σου, τη νύφη σου∙ είναι σύζυγος του αδελφού σου» λέει η περικοπή XVIII, 16,σε μετάφραση Ι. Κολιτσάρα.  Έπρεπε, λοιπόν, ν’ αποδείξουν ότι ο πρώτος γάμος της Αικατερίνης δεν είχε ουσιαστικά συντελεστεί. Στην πολιτική, όμως, όλα γίνονται και θεοί και πάπες πείθονται. Βρήκαν ψευδομάρτυρες που το βεβαίωσαν με όρκο και το πράσινο φως για τον γάμο του Ερρίκου και της Αικατερίνης άναψε με την ευλογία και τη βούλα του Πάπα.

  Ήθελε ν’ αγιάσει ο Ερρίκος, αλλά οι αναποδιές της ζωής του δεν τον άφησαν. Για ν’ αποφύγει η χώρα έναν νέο πόλεμο των Δύο Ρόδων, έπρεπε ο νεαρός βασιλιάς ν’ αποκτήσει, πάση θυσία, διάδοχο. Η Αικατερίνη όμως, έπειτα από πολλές αποβολές που έκανε, δεν είχε αποκτήσει παρά μία κόρη, τη Μαρία, που είχε γεννηθεί το 1516, και η κατάσταση της υγείας της δεν της επέτρεπε να ελπίζει ότι μπορούσε να κάνει άλλα παιδιά. Ύστερα από τόσες προσπάθειες να κρατήσουν την Αικατερίνη στο θρόνο, τους ήταν τώρα αδύνατο να θεωρήσουν τη Μαρία διάδοχο του θρόνου. Για τη Μαρία, άλλωστε, είχαν κάνει άλλα σχέδια: την προόριζαν για σύζυγο του Κάρολου του 5^ου . Ο Κάρολος όμως, αν και είχε υποσχεθεί ότι θα την παντρευόταν, προτίμησε μια ινφάντη της Πορτογαλίας. Η ασυνέπεια του Καρόλου έκανε τον βασιλιά να πιστεύει ότι δεν υπήρχε λόγος να φοβάται ότι  θα τον  δυσαρεστούσε, αν προχωρούσε στο νέο σχέδιο με τους συμβούλους του. Πράγματι, είχαν καταλήξει στην απόφαση να παντρευτεί ο Ερρίκος μια νέα βασίλισσα που θα έδινε διάδοχο για τον βασιλικό θρόνο της Αγγλίας.

  Εκείνη την εποχή ο Ερρίκος ήταν ερωτευμένος με μία από τις κυρίες επί των τιμών της Αικατερίνης, την Άννα Μπόλεϊν, μια καλλονή αρκετά φιλάρεσκη και με μια επιτήδευση που η φυσική ομορφιά μπροστά της ωχριούσε.   Τα σκούρα της μάτια, μαθημένα καλά στο παιχνίδι του φλερτ, κοιτούσαν τον Ερρίκο σαν να ήταν ο μοναδικός άνδρας επάνω στη γη. Ήταν τότε   είκοσι έξι ετών και ο Ερρίκος τριάντα οκτώ, όταν ο βασιλιάς την είδε για πρώτη φορά και την πρόσεξε σε ένα χορό που έδωσε ο καρδινάλιος Γουόσλεϋ μέσα στην αρχιεπισκοπική κατοικία τού Battersea. Εκείνη ακριβώς την εποχή η Άννα Μπόλεϊν ήταν αρραβωνιασμένη με τον Τόμας Πέρσι, που ήταν γιος του κόμη του Northumberland, αλλά αυτός ο δεσμός δεν ήταν σοβαρό εμπόδιο για ένα βασιλικό ειδύλλιο. Πρέπει ακόμη να πούμε ότι ο Βασιλιάς είχε παλιότερα ερωτική σχέση και με άλλο μέλος της οικογένειας Μπόλεϊν: Η αδελφή της  Μαίρη , πριν παντρευτεί και φύγει στην επαρχία, ήταν για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα ερωμένη του βασιλιά. Τώρα η Άννα,  γοητευτική  και φιλόδοξη γυναίκα καθώς ήταν, είχε κάμποσο καιρό που είχε πάρει τη θέση της Μαίρης στο βασιλικό κρεβάτι του Ερρίκου, και έλπιζε, με τη νέα  τροπή που είχαν πάρει τα πράγματα, ότι θα είναι πιο τυχερή από την αδελφή της. Αυτή τη γυναίκα ήθελε τώρα ο Ερρίκος να παντρευτεί, για ν’ αποκτήσει μαζί της έναν νόμιμο διάδοχο, και αναζητούσε έναν τρόπο, θεμιτό ή αθέμιτο, ν’ απαλλαγεί από τη Ισπανίδα θεία του Καρόλου.

    Η υπόθεση του διαζυγίου φάνηκε από την αρχή πολύ δύσκολη, γιατί, αν και θυμήθηκε ο Ερρίκος τη βιβλική περικοπή που ακύρωνε τον γάμο του με τη γυναίκα του αδελφού του,  χρειαζόταν και η έγκριση του Πάπα, ο οποίος δεν ήταν διατεθειμένος να ακυρώσει έναν γάμο που  είχε θεωρηθεί νόμιμος με παπική βούλα. Επιπλέον έμπαινε στη μέση και κάτι που δεν περίμενε ο Ερρίκος: η θέληση του Αυτοκράτορα Κάρολου του 5^ου , κυρίαρχου τότε της Ρώμης και του Βατικανού, δεν επέτρεπε τον παραγκωνισμό  της θείας του Αικατερίνης και της εξαδέλφης του Μαρίας. Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά η Βασίλισσα της Αγγλίας  έκανε έκκληση στη Ρώμη  και πέτυχε από τον Πάπα να παραπεμφθεί η υπόθεση του διαζυγίου στο δικό του δικαστήριο.  Ο Τόμας Γουόσλεϋ, που είχε αναλάβει να φέρει εις πέρας την υπόθεση του διαζυγίου στη Ρώμη, πλήρωσε την οργή του Βασιλιά, για την αποτυχία του στις διαπραγματεύσεις, με την αντικατάστασή του στην Καγκελαρία από τον σερ Τόμας Μορ, στενό φίλο, όπως είπα, του Ερρίκου και συγγραφέα  της περίφημης Ουτοπίας. Πάντως, οι άνθρωποι που ασκούσαν τότε τη μεγαλύτερη επίδραση επάνω στον βασιλιά ήταν ο Στέφεν Γκόρντινερ, επίσκοπος του Γουίντσεστερ, και ο Τόμας Κράνμερ, αργότερα αρχιεπίσκοπος του Καντέρμπουρι, επειδή έδιναν στο βασιλιά ελπίδες στην υπόθεση του διαζυγίου. Ο τελευταίος , μάλιστα, πήγε ένα όμορφο πρωινό στο Γουάιτχολ και είπε στον Τόμας Κρόμγουελ, τον Γραμματέα του βασιλιά, ότι  δεν έχει καμία υποχρέωση ο μεγαλειότατος να περιμένει την απόφαση της Ρώμης∙ αρκεί μερικοί θεολόγοι να βεβαιώσουν την ακύρωση του γάμου του. Τότε μπορεί, χωρίς κανένα εμπόδιο, να αναλάβει  την ηθική ευθύνη να κάνει δεύτερο γάμο. Ο Βασιλιάς ενθουσιάστηκε και χωρίς να χάσει καιρό βάλθηκε να κάνει πράξη τη συμβουλή του Κράνμερ: Με λίγο εκφοβισμό και μερικές κολακείες έπεισε τα Πανεπιστήμια της Οξφόρδης και του Κέμπριτζ να γνωμοδοτήσουν σύμφωνα  με τη βασιλική επιθυμία. Το Πανεπιστήμιο του Παρισιού, που μισούσε τον Κάρολο τον 5^ο , έδωσε επίσης τη συγκατάθεσή του. Το ίδιο έκαναν και τα Πανεπιστήμια της Βόρειας Ιταλίας. Στη συνέχεια ο Βασιλιάς υπέβαλε στο Παρλαμέντο τη γνώμη οχτώ σοφών σωματείων, τα οποία βεβαίωναν ότι ο γάμος του βασιλιά με τη χήρα του νεκρού αδελφού του ήταν άκυρος και ότι  ο Πάπας δεν είχε καμία αρμοδιότητα να επιτρέψει έναν τέτοιο γάμο.           

   Η θρησκευτική αυτή ανταρσία του Ερρίκου δεν άνοιγε μόνο τον δρόμο για τον δεύτερο γάμο, είχε σαν συνέπεια και άλλα σημαντικά γεγονότα που ακολούθησαν αυτή την πράξη: Ο Πάπας αντέδρασε, όπως ήταν φυσικό, με τον αφορισμό του Ερρίκου και ο Βασιλιάς, από την άλλη πλευρά, αφού ετέθη επικεφαλής της αγγλικής εκκλησίας και πρόσθεσε, κοντά στην κοσμική εξουσία που είχε, τη θρησκευτική, κατάργησε τα μοναστήρια στην Αγγλία και δήμευσε τις περιουσίες τους. Στη σειρά αυτή των γεγονότων πρέπει να προσθέσουμε και τον αποκεφαλισμό του Τόμας Μορ, του μεγάλου αυτού ευρωπαϊστή, ο οποίος δεν συμφωνούσε με αυτό τον γάμο και καταδικάστηκε εις θάνατον  για προδοσία. Μένοντας όμως πιστός στη θρησκευτική ενότητα της Ευρώπης, υπέβαλε την παραίτησή του από το αξίωμα του Καγκελάριου και ,ως άλλος, θα λέγαμε, Σωκράτης, προτίμησε να μείνει πιστός στις θρησκευτικές του πεποιθήσεις και στους νόμους της πατρίδας του, παρά να αποδράσει με τη βοήθεια φίλων του από τη φυλακή και να συνεχίσει τη ζωή του σε άλλη ευρωπαϊκή  χώρα, όπως του πρότεινε η κόρη του.

  Η μεγάλη στιγμή για την Άννα Μπόλεϊν είχε πια  φτάσει και ο τρελά ερωτευμένος Ερρίκος τής έκανε πρόταση γάμου. Και η Άννα -δασκαλεμένη καλά για τέτοιες βασιλικές στιγμές – του απάντησε με τα ίδια ακριβώς λόγια που είπε κάποτε  η Ελίζαμπεθ Γκρέυ στον Εδουάρδο τον 4^ο: «Είμαι πάρα πολύ αξιοπρεπής για να είμαι η ερωτική σας σύντροφος, αλλά όχι αρκετά και για να είμαι η σύζυγός σας». Αυτή η επιτηδευμένη μετριοφροσύνη έκανε τον βασιλιά να τη θέλει ακόμα περισσότερο για βασίλισσα της χώρας του. Ήδη ήταν έγκυος , όταν ο Κράνμερ, που είχε, στο μεταξύ, διοριστεί Αρχιεπίσκοπος του Καντέρμπουρι, τους πάντρεψε κρυφά τον Ιανουάριο του 1533. Το Πάσχα της ίδιας χρονιάς ο γάμος τους ανακοινώθηκε και η Άννα Μπόλεϊν στέφθηκε επίσημα βασίλισσα της Αγγλίας. Οι ευτυχισμένες αυτές μέρες κύλησαν με την ιδέα ότι η Άννα κυοφορούσε τον τόσο επιθυμητό διάδοχο του θρόνου. Όταν ήρθε η ώρα του τοκετού και η Άννα έφερε στον κόσμο ένα υγιές κοριτσάκι, που θα άκουγε στο εξής στο όνομα Ελισάβετ, κανείς δεν  ήταν σε θέση να προβλέψει – και πιο πολύ ο ίδιος ο πατέρας της – ότι εκείνη τη στιγμή είχε γεννηθεί όχι μόνο ο άξιος διάδοχος του βασιλικού θρόνου που όλοι περίμεναν, αλλά και μία από τις σπουδαιότερες μορφές  στην ιστορία  της Αγγλίας.

   Η απογοήτευση ήταν μεγάλη και ακόμη μεγαλύτερη, όταν στη νέα προσπάθεια για διάδοχο το άρρεν τέκνο που γεννήθηκε ήταν νεκρό, όπως και τα τρία νεκρά αγόρια που είχε γεννήσει πρόωρα η πρώτη του σύζυγος , η Αικατερίνη. Οι άτυχες αυτές γέννες βεβαίωσαν την Άννα ότι με τον Ερρίκο δεν επρόκειτο να γεννήσει υγιές αρσενικό παιδί, και επειδή δεν ήθελε να τον απογοητεύσει όπως η Αικατερίνη, άρχισε να βλέπει τα πράγματα όχι με την αισιοδοξία που τα έβλεπε πριν, αλλά με σκέψεις που μόνο ένα γυναικείο μυαλό μπορεί να συλλάβει. Τεχνητή γονιμοποίηση δεν υπήρχε τότε και ο ‘’δότης σπέρματος’’ αναγκαστικά θα έπρεπε να είναι ένας άλλος άντρας στο κρεβάτι της Βασίλισσας. Και αυτό πάλι δεν ήταν αρκετό, γιατί δεν ήθελε να ξέρει ούτε η ίδια ποιος είναι ο πατέρας τους παιδιού της. Επομένως, το σχέδιο της Άννας απαιτούσε συνευρέσεις με τέσσερις ή πέντε διαφορετικούς ερωτικούς συντρόφους σε μικρό χρονικό διάστημα, ούτως ώστε η Βασίλισσα, όταν καταλάβει ότι είναι έγκυος, να μην μπορεί να ξέρει, υπολογίζοντας τις μέρες, ποιος είναι ο πατέρας του παιδιού. Δύσκολο σχέδιο βέβαια, αλλά τη γυναικεία τόλμη τη θαυμάζει και τη ζηλεύει  ακόμα και ο Εωσφόρος.

  Στο παλάτι κυκλοφορούσαν αρκετοί αξιόλογοι άνθρωποι, άλλοι για την αριστοκρατική τους καταγωγή και άλλοι για την αρρενωπή ομορφιά τους. Ο πρώτος, που επέλεξε η Βασίλισσα, ήταν ο Χάρι Νόρις, ο επικεφαλής στο ανακτοβούλιο, που ήταν πιο γνωστός ως ο « Ευγενής Νόρις». Μετά  είχε σειρά Φράνσις Γουέστον, ένας όμορφος νεαρός ευγενής, που ήταν απερίσκεπτος και σπάταλος συνάμα. Άλλος αριστοκράτης είναι ο Γουίλιαμ Μπρίαρτον, που αν και ήταν ηλικιωμένος, είπε κάποτε γι΄αυτόν η Βασίλισσα: « Αυτός είναι άντρας για μένα, ο Γουίλ!». Κλείνοντας τη σειρά της αριστοκρατίας , φτάνουμε και στον μουσικό του Παλατιού, τον Μαρκ Σμίτον, έναν κομψευόμενο νεαρό, που δεν ανήκε στην τάξη των ευγενών και τον οποίο ο Ερρίκος αποκαλούσε περιφρονητικά ‘’οργανοπαίκτη.’’ Δεν δίστασε να μεγαλώσει τον αριθμό των εραστών  με τον λόρδο   του Ρότσφορντ, τον αδελφό της Τζορτζ, με τον οποίο, σύμφωνα με τις μαρτυρίες της λαίδης Ρότσφορντ, φιλιόταν παθιασμένα στο στόμα και, όταν ήταν στο δωμάτιό της μαζί του, κλείδωνε πάντα την πόρτα.

 Αυτοί οι κύριοι, λίγο πριν από τη δίκη και καταδίκη εις θάνατον της Βασίλισσας, κρίθηκαν ένοχοι προδοσίας  από το δικαστήριο, ύστερα από καταθέσεις μαρτύρων, γιατί στου Ερρίκου την Αυλή δεν έλειπαν εκείνοι που σημείωναν, κατ’ εντολή του βασιλιά, κάθε κίνηση της συζύγου του. Οι τρεις πρώτοι και ο αδελφός, που θεωρήθηκαν ένοχοι προδοσίας, αποκεφαλίστηκαν, όπως ακριβώς ορίζει ο νόμος για την κοινωνική τους τάξη, ενώ τον νεαρό μουσικό (που ήταν ο μόνος από τους κατηγορούμενους που ομολόγησε την πράξη του), επειδή  δεν ανήκε στην τάξη των ευγενών, τον κρέμασαν στην πύλη του Πύργου του Λονδίνου. Μετά τον αποκεφαλισμό ο δήμιος και οι βοηθοί του πέταξαν τα κεφάλια σε ένα καλάθι και στη συνέχεια ξεγύμνωσαν τα ακέφαλα σώματα από τα ακριβά τους ρούχα – και, όπως λέει ο Ευαγγελιστής Ματθαίος, «διεμοιράσαντο τα ιμάτια» αυτών. Στο κοιμητήριο, όπου τ’ ακέφαλα πτώματα  μεταφέρθηκαν φύρδην μίγδην, είχαν ανοίξει τέσσερις λάκκους για να τα θάψουν. Στάθηκε, τότε, αδύνατο να τ’  αναγνωρίσουν καθώς ήταν ολόγυμνα. Ένας από τους νεκροθάφτες, που δεν είχε ιώβεια υπομονή για να περιμένει, τόλμησε και είπε με ασυγχώρητη ασέβεια :  «Φωνάξτε τη Βασίλισσα!… Αυτή ξέρει με κάθε λεπτομέρεια αυτά τα κουφάρια». «Ντροπή σου!» του φώναξαν οι άλλοι που τον άκουσαν – κι ας έβρισκε το πρόβλημα τη λύση του σε τούτη την ασέβεια.