Λίγοι είναι οι άνθρωποι, αν δεν είμαι μόνο εγώ, που θεωρούν το φθινόπωρο ωραιότερη εποχή από την άνοιξη και το καλοκαίρι. Δε θέλω βέβαια να πω με αυτό πως έχω δίκιο. Απλώς, από παιδί αισθανόμουν, όταν έμπαινε αυτή η εποχή, τη γλύκα μιας χειμωνιάτικης άνοιξης και λαχταρούσα, σαν την ηλιοκαμένη γη, τα πρωτοβρόχια της. Έφτανα μάλιστα σε τέτοιο σημείο παιδικής τρέλας, ώστε κάθε φορά που άρχιζε να βρέχει και τύχαινε να είμαι μέσα στο σπίτι, πεταγόμουν έξω στο δρόμο, για να δεχτώ το νερό της βροχής σαν αγιασμό εξ ουρανού.   Άλλωστε, το βλέπει κανείς και στην ποίηση. Δεν είναι λίγοι οι ποιητές μας που εμπνέονται από τη σκυθρωπή   ομορφιά του φθινοπώρου. Μαθητής στο σχολείο, θυμάμαι, αποστήθιζα στίχους παράξενους και μελαγχολικούς ή πένθιμους και αταίριαστους για ένα παιδί της ηλικίας μου, όπως αυτοί οι στίχοι του Ουράνη:

                              Στα δειλινά τα πένθιμα και φθινοπωρινά,

                              όταν στα τζάμια τους χτυπά θρηνητικά η βροχή

                              κι ενώ στην πόλη εσπερινούς βαρούν αργά οι καμπάνες,

                              παίρνουνε μια παράξενη οι κάμαρες ζωή.

                             Ο παγερός που απ’ τις κλειστές πόρτες γλιστράει αέρας

                             κούφιων βημάτων φέρνει αχούς και ψίθυρους 

                            σβησμένους,    που κάνουν όποιον νείρεται ν’     αναθυμάται ξάφνου   

                             αγάπες χρόνων παλαιών και φίλους πεθαμένους.    

Ή ακόμα, όπως αυτοί του Δροσίνη, που, αντίθετα από  τους στίχους του Ουράνη, μας ταξιδεύουν στο φθινόπωρο της επαρχίας :

                           Με τα πρωτοβρόχια θά ‘ρθουν τα μηνύματα

                            Του Χειμώνα: το ποτάμι θα θολώσει,

                            Θα τριζοβολούν ξερά τα πλατανόφυλλα,

                            Θα κρυώσει η νύχτα και θα μεγαλώσει∙

                           Θα δροσοσταλάζουν κόκκινα τα κούμαρα,

                           Κυκλαμιές θ’ ανθούν στο χώμα ταίρια- ταίρια,

                           Θα καπνίζουν σφαλιστά τα χωριατόσπιτα

                           Και θ’ αρχίσουν τα σπιτιάτικα νυχτέρια.

  Ένα γεμάτο παπαρούνες λιβάδι ή μια ανθισμένη δεντροστοιχία δεν τους συγκινούσε τόσο, όσο οι γκρίζοι ουρανοί, τα δέντρα που φυλλορροούν, οι ξαφνικές, δροσιστικές βροχούλες και οι γλυκές εκείνες φθινοπωρινές μέρες, που όσο πιο πολύ μικραίνουν, τόσο πιο κοντά μάς φέρνουν στο χειμώνα. Το συσχετίζουν βέβαια το φθινόπωρο και με τα γερατειά, ακόμη και με το θάνατο που στέκεται στο κατώφλι και περιμένει. Και όμως, ο ποιητής αυτή την εποχή αγάπα και  γι’ αυτή τραγουδάει

                               ό,τι  θροεί, φυλλορροεί, σπάζει, σπαράζει.

                                                            *

      Όταν, λοιπόν, έρχεται αυτή η εποχή που τα σχολεία ανοίγουν τις πόρτες τους για τους μαθητές και τα ουράνια τις πύλες τους για τα πρωτοβρόχια, με νοσταλγία, θυμάμαι εκείνη την καθηγήτρια των γαλλικών, με τα μυωπικά γυαλιά της, το γκρίζο αξιοπρεπές ταγεράκι της και τα επίσης γκρίζα μαλλιά της που την έκαναν πιο σεβαστή αλλά και πιο αριστοκρατική,  στο Β΄ Γυμνάσιον Αρρένων Αθηνών, Χέϋδεν και Αχαρνών γωνία, όπου φοιτούσα τότε ως μαθητής στη χρυσή δεκαετία του ’50. Ήταν Σεπτέμβρης, πρώτες μέρες των σχολικών μαθημάτων, και την ώρα των γαλλικών έτυχε να πιάσει βροχή, για την ακρίβεια η πρώτη βροχή του φθινοπώρου. Έγινε τότε κάτι που δεν έχει συμβεί ποτέ σε ώρα μαθήματος. Μόλις η βροχή άρχισε να πέφτει ραγδαία στην άσφαλτο και στα πεζοδρόμια της   οδού Χέϋδεν, η καθηγήτρια διέκοψε ξαφνικά το μάθημα, λέγοντας προς μεγάλη έκπληξη όλων μας: « Μια στιγμή, παιδιά, ν’ ακούσουμε τη βροχή», και έτρεξε αμέσως κοντά σε ένα από τα ανοιχτά παράθυρα της αίθουσας. Εκεί στάθηκε για δέκα περίπου δευτερόλεπτα και κοίταζε ρεμβαστικά έξω στο δρόμο τη φθινοπωρινή μπόρα που μόλις είχε ξεσπάσει, ενώ η τάξη την  κοίταζε άφωνη από την έκπληξη. Όπως έτρεξε ξαφνικά και πήγε στο παράθυρο, έτσι ξαφνικά γύρισε και πήγε στον πίνακα, όπου έγραψε βιαστικά αυτούς τους γαλλικούς στίχους:

                                            Ο bruit doux de la pluie

                                            Par terre et sur les toits !

                                                                                               Verlaine

Ήμασταν τόσο πολύ σαστισμένοι, ώστε αρχίσαμε ν’ αντιγράφουμε μηχανικά τους γαλλικούς αυτούς στίχους χωρίς καμία αντίδραση. Και αυτό όχι μόνο γιατί δεν καταλαβαίναμε το νόημά τους ( τα γαλλικά μας , πράγματι, δεν ήταν τόσο  προχωρημένα, για να μπορέσουμε να ερμηνεύσουμε  τους στίχους ), αλλά και γιατί δεν καταλαβαίναμε τι ήθελε να μας πει με τη βροχή έξω στο δρόμο και τους  στίχους του Γάλλου ποιητή, που πρώτη φορά ακούγαμε το όνομά του. Ήταν τέλος της ώρας και η καθηγήτρια δεν μας έδωσε επίτηδες καμία εξήγηση για όλα αυτά, για να κεντρίσει ακόμη περισσότερο την περιέργειά μας, ενώ μας έδωσε την υπόσχεση ότι το θέμα βροχή και Βερλαίν θα το συζητήσουμε στο επόμενο μάθημα.

     Όταν μέσα μας σιγοβράζει η περιέργεια της Εύας, το επόμενο μάθημα ήταν πολύ μακριά για να το περιμένουμε. Το μυστήριο διαλευκάνθηκε αμέσως στο διάλειμμα από παιδιά που πηγαίνανε τότε στη Γαλλική Ακαδημία και ήξεραν αρκετά γαλλικά για να μας δώσουν μια μετάφραση των στίχων του Βερλαίν: 

                                           Ω γλυκέ θόρυβε της βροχής

                                          Στο χώμα  και πάνω στις στέγες!

    Κράτησα αυτό το περιστατικό στη μνήμη μου, όχι τόσο γιατί άκουσα, για πρώτη φορά, το όνομα του Verlaine και χάρηκα τους δυο ωραίους αυτούς στίχους του, αλλά γιατί η υπέροχη αυτή καθηγήτρια, με την ασυγκράτητη  επιθυμία της να θέλει ν’ ακούσει ρεμβάζοντας, για λίγα δευτερόλεπτα και σε ώρα μαθήματος, την πρώτη βροχή του φθινοπώρου, με έκανε από τότε ν’ ακούω, σε όλη μου τη ζωή, το θόρυβο της βροχής όχι πια σαν θόρυβο ενός φυσικού φαινομένου, αλλά    σαν μουσικές νότες, που ξεπηδούν από μια παρτιτούρα της φύσης.