Το μυθιστόρημα Αρσάμης της Περσίας (εκδ. Βακχικόν) του Αντώνη Ξυραφά (Αθήνα, 1974) μοιάζει με παραμύθι, μπορεί όμως να είναι παραμύθι. Αφορά κάποιον ευγενή που είχε το όνομα Αρσάμης και ζούσε στην αρχαία Περσία, στη Βακτριανή, σε μια από τις μακρινές σατραπείες της δυναστείας των Αχαιμενιδών. Το ανάκτορό του βρισκόταν πολύ μακριά από την Περσέπολη κι ήταν πολυτελές και αξιομνημόνευτο. Ο ήρωας, ως ένας από τους αγαπημένους ευγενείς του Δαρείου, ήταν λίαν ευσεβής και δεν έπαυε να προσφέρει θυσίες στον Ατάρ, τον θεό της φωτιάς, στο όνομα της αλήθειας και της βασιλικής δόξας.
Ο Αρσάμης αγαπούσε την ωραία Αρναβάζη, μια κοπέλα που οι αστρολόγοι λέγανε πως κάποτε στο μέλλον θα δυστυχήσει, αλλά που η ίδια αγαπούσε τόσο πολύ την ομορφιά που δεν πίστευε καθόλου στη δύναμη του Κακού. Ωστόσο, κάποια στιγμή η δυστυχία εμφανίστηκε με τη μορφή ενός μαύρου τριαντάφυλλου που όταν η Αρναβάζη πήγε να το κόψει την τρύπησε ένα από τ’ αγκάθια του. Μαθαίνοντας την άσχημη είδηση, ο Δαρείος κάλεσε τον Αρσάμη κοντά του, στην Περσέπολη.
Στη συνέχεια, ο ήρωας, μαζί και οι αναγνώστες του μυθιστορήματος, γνωρίζουν το βασίλειο του Δαρείου, από τις Σάρδεις έως τα Σούσα, όπου συνυπάρχουν Μήδοι, Έλληνες, Πέρσες, και με αναφορές στους Φοίνικες. Στο δρόμο προς τη Βαβυλώνα, καβάλα στο άλογό του, ο Αρσάμης γνωρίζει μάγους και ιερείς του Ζαρατούστρα, ενώ γίνεται λόγος για ήρωες, για δαίμονες, για δράκους, για πλάσματα θεϊκά που περιπλανώνται σε ποτάμια, λίμνες, θάλασσες, στοιχειωμένα πλοία και βουνά.
Γεμάτο ποίηση και επεισόδια που έπλασε το μυαλό του Αντώνη Ξυραφά, το μυθιστόρημα περιέχει γοητευτικές εικόνες, οι οποίες θυμίζουν λίγο τα έργα του Έντγκαρ Άλαν Πόε, όπως η εξής:
«Η ερυθρή λίμνη της Χώρας των Αιώνιων Πάγων είχε αποστρέψει το εχθρικό της πρόσωπο από τις μαύρες, αχανείς πεδιάδες και τις παγερές κοιλάδες της Υπερβορείας. Σκοτάδι υπήρχε παντού πριν από τη μάχη για τη μοίρα του κόσμου στη γη του μαύρου θανάτου. Βαριά ανασαίνανε τα πανάρχαια άστρα στις παρειές του γαλαξία και πύρωναν τις απροσπέλαστες στα ονειρικά μάτια των θνητών σκοτεινές αβύσσους των ουρανών».
Ο συγγραφέας, εντέλει, αφηγείται τις περιπέτειες του ήρωά του, οι οποίες τον οδηγούν προς την αυτογνωσία, ενώ ο αναγνώστης σκέφτεται πως τέτοιες αφηγήσεις σπανίζουν τη σημερινή εποχή που χαρακτηρίζεται από πεζότητα και έλλειψη οραμάτων.
