Κι αν ακόμα οι κούκλες δεν είχαν ψυχή – όπως τα άψυχα, που όμως τη δική μας μεταγγίζουμε – οι δικές σου, Μαρία, καμωμένες από μια γραφή ευαίσθητη, έναν στοχασμό βαθύ και τρυφερό, ενίοτε καταγγελτικό ή υποδόρια ειρωνικό, με τις δικές τους ανάσες, τον λογισμό και τη φαντασία του αναγνώστη ζωοποιούν.
Με πέντε «φιλολογικές» επισημάνσεις – παρατηρήσεις η αναγνωστική προσέγγιση
Πρώτη επισήμανση, σε σχέση με τον τίτλο
Είναι αλήθεια πως ο τίτλος της συλλογής, « Οι κούκλες σου δεν είχαν ψυχή», μέχρι το τέλος της ανάγνωσης δυσερμήνευτος και απόκρυφος φαινόταν. Ωστόσο κάποιοι στίχοι του Ρίλκε «Μονάχα εσύ ψυχή της κούκλας / μόνο για σένα /δε γινότανε κανένας να πει πού αλήθεια ήσουν» φώτισαν τη σκέψη και έδωσαν περιεχόμενο στον συμβολισμό. Την ψυχή των πραγμάτων, την ψυχή του κόσμου αναζητεί σε όλη τη συλλογή η Μαρία Γερογιάννη. Και την αγγίζει στις πιο απλές στιγμές του, στο ελάχιστο, στην ομορφιά και στην ασχήμια του, στη δύναμη της φύσης ακόμη και στην πιο απλή της μορφή, στην ποίηση.
Επισήμανση δεύτερη, σε σχέση με τη δομή της συλλογής
Η ποιητική συλλογή απαρτίζεται από 62 μικρής φόρμας ποιήματα
«Τι αγωνία
Πόσες λέξεις
Για ό,τι ένα κελάηδισμα
Έχει πει…»
Κάποια λίγο μεγαλύτερα. Τιτλοφορημένα – σε κάποια ο τίτλος ως πρώτος στίχος του ποιήματος λειτουργεί
«ΑΧ EDGARLEEMASTERES
Τι έγινε και μίλησες
Για ποιητές ελάσσονες…»
Και άλλα άτιτλα:
«Περίσσεψε το χρώμα στο πινέλο
Για το χαμόγελο
Που σβήνει!»
Επισήμανση τρίτη, σε σχέση με τους ποιητικούς τρόπους
Αυτό που χαρακτηρίζει την ποιητική συλλογή της Μαρίας Γερογιάννη είναι η αφαίρεση, λόγος λιτός ,αλλά καίριος, με νοηματική πληρότητα. Συνθέσεις- φωτογραφίες, που εστιάζουν στο συγκεκριμένο, αλλά δίνουν και μια καταπληκτική προοπτική στοχασμού στον αναγνώστη, τα ολιγόστιχα ποιήματα, που αναπτύσσονται σε εικόνες, μέσα από τις οποίες το βλέμμα αγγίζει τα ορατά και εξωτερικεύει τα αόρατα, καθώς τα μετατρέπει σε δυνατές παραστάσεις. Αλλά και εικόνες υπερρεαλιστικές, κάποτε συμβολικές, « έβγαλαν φτερά και τ’ άνθη / σού ‘φυγαν» Επιφωνήματα, αντιθέσεις, τολμηρές συνθέσεις επιθέτων, που υποστηρίζουν στέρεα τη μεταφορά, « ανήλιαγο παιδί», «ευσυγκίνητα παλτά», «ανήμπορες τσέπες», «άβαφο χαμόγελο».. Και σαρκαστική διάθεση στον επιλογικό στίχο, συχνά με κενό από την υπόλοιπη γραφή. Ενώ μια λανθάνουσα ειρωνεία διατρέχει τον ποιητικό λόγο, έμμεσο σχόλιο στα τερτίπια της ζωής και των ανθρώπων.
Επισήμανση τέταρτη σε σχέση με τα ποιητικά θέματα και νοήματα.
Η ομορφιά, η μοναξιά, η ματαίωση και η διάψευση – σαν τις κούκλες που δεν είχαν ψυχή- η υποκρισία, η αλλοτρίωση, η ανισότητα, η βία, που ασκείται στη φύση, ο χρόνος, ο θάνατος, η γυναίκα, η ποίηση.. θέματα, που απασχολούν το ποιητικό υποκείμενο και που, με πολλή ευαισθησία, χαμηλόφωνο τόνο, αλλά και σαρκαστική, ειρωνική διάθεση προσεγγίζει. Στίχοι όπου συναντάς άλλους ποιητές, πίνακες ζωγραφικής, την ιστορία και τη μυθολογία
«Μεγάλο
Ανήλιαγο παιδί μου
Πόσο ψωμί ακόμη σού χρωστούν!»
«Βάλαμε
Το αηδόνι στο κλουβί
Στη γυάλα το χρυσόψαρο
Στη γλάστρα παπαρούνες και
Τη ζωή να συλλαβίζει τα τρία γράμματά της»
Επισήμανση Πέμπτη, σε σχέση με τον ρηματικό χρόνο.
Το παρόν κυρίως με τη μορφή παραινετικού λόγου, «και στο φεγγάρι / μην το πεις», «Κίτρινα φύλλα / στο χώμα/ Προλαβαίνεις», «Μη στεναχωριέσαι / καλέ μου Φεβρουάριε», « μη φοβάσαι / έχεις παρέα τον ήχο σου» ή μιας πράξης που συντελείται τώρα με απόηχο στον χρόνο «Το δέντρο / γράφει για σένα ποίημα», «Η ΟΜΟΡΦΙΑ / έχει μνήμα» « Κάποιες πλατείες / καρδιά μου / έχουν την κατήφεια / των γερασμένων ευκαλύπτων τους». Και το παρελθόν, για πράξεις βιώματα και γεγονότα συντελεσμένα ή επιθυμίες, « Με καλάμι χάραξες τα σύνορά σου», «Κουράστηκαν τα στήθη / χόρτασες ζωή», «Ήθελε να ήταν βιβλίο».
Η ποίηση της Μαρίας Γερογιάννη, μια ποίηση χαμηλόφωνη, με πυκνότητα και συνάμα λιτότητα λόγου, αφαιρετική και εικονική, συναισθηματική και υπαινικτική, χαρακτηριστικά άλλωστε του συνολικού ποιητικού της λόγου, σαν αύρα, σαν πρωινό φως με την τρυφερή διαύγειά του, αγγίζει τον αναγνώστη. Ένα χαμόγελο τρυφερό, ενίοτε πικρό ή και στοχαστικό η γραφή της
«Το χαμόγελό της (σου)
Στολίζει τον άλλο»
με μια μικρή παραλλαγή – παρέμβαση στο τελευταίο ποίημα της συλλογής.
