Οι ανεπούλωτες πληγές στα διηγήματα της Μαρίας Στασινοπούλου
Πληγές βαθιές, ανεπούλωτες
Κάποιοι χωρισμοί και κάποιοι θάνατοι μας σημαδεύουν βαθύτερα. Βραδάκι φθινοπωρινό, πάνω στα κάστρα, με τη πόλη να λαμπυρίζει κάτω από τα πόδια μας. Δεν ξέρω τι ήταν αυτό που σου έλυσε τη γλώσσα και τη διάθεση. Μας μίλησες για τον μεγάλο έρωτα της ζωής σου. «Εκείνο το σούρουπο, πάνω στον Χορτιάτη, όταν της ζήτησα να χωρίσουμε, είχα την αίσθηση ότι έθαβα ζωντανό ένα παιδί», είπες.
Αυτή η μικρή αφήγηση των οκτώμισι σειρών που κορυφώνεται τόσο αριστοτεχνικά στο τέλος της, δεν είναι το πρώτο κείμενο στο τρίτο πεζογραφικό βιβλίο της Μαρίας Στασινοπούλου με τίτλο ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΝΤΟΧΗΣ ΣΤΟΝ ΧΡΟΝΟ, Κίχλη 2021. Δεν είναι ούτε το τελευταίο.
Είναι όμως κατά τη γνώμη μου ένα πολύ αντιπροσωπευτικό κείμενο που θα μπορούσε να αποτελέσει τον πυρήνα αυτού του βιβλίου.
Είναι σημαντικό σε ένα διήγημα ο συγγραφέας να μπορεί να αποτυπώσει τις μύχιες εκφάνσεις της ανθρώπινης ψυχοσύνθεσης, αφού η αναμόχλευση των βιωμάτων του μπορεί να οδηγήσει σε κείμενα στοχαστικά και ερευνητικά γύρω από τον έρωτα και τον θάνατο, το φως και το σκοτάδι, τον χρόνο και το πεπερασμένο της ζωής μας. Σ’ αυτό το βιβλίο ο λόγος δεν είναι απαραίτητα πρωτογενώς βιωματικός, παρουσιάζεται όμως ως τέτοιος από τον αφηγητή κάθε διηγήματος που διηγείται μέσα από τον πλούτο των εμπειριών του στιγμιότυπα από τη δική του ζωή και τη ζωή των άλλων, αυτών των μυστηριωδών αγνώστων που μας περιβάλλουν, που μπορούν να γίνουν η Κόλασή μας σύμφωνα με τον Σάρτρ ή ο Παράδεισός μας.
Συμπύκνωση, αφαίρεση, κεντράρισμα στον στόχο του κειμένου, συγγραφική ειλικρίνεια, αμεσότητα, εξομολογητική διάθεση που εμπλέκει τον αναγνώστη σε μία συναισθηματική σχέση με τον αφηγητή, είναι οι σημαντικές αρετές αυτής της συλλογής μικροαφηγήσεων.
Δεν έχει καμία σημασία ποια είναι η ίδια η συγγραφέας πίσω από το ποιητικό υποκείμενο, η ηλικία, οι εμπειρίες, οι αληθινές ανθρώπινες σχέσεις της. Σημασία έχει ότι η Μαρία Στασινοπούλου μας πείθει για την εγκυρότητα και την ουσιαστική υπόσταση του εκάστοτε αφηγητή των ιστοριών, έτσι ώστε να μας πείθει για την αληθοφάνεια των εκμυστηρευτικών συχνά διηγήσεων του. Οι αφηγητές με πρωτοπρόσωπη αφήγηση εναλλάσσονται στη διάρκεια του βιβλίου και κάποτε η αφήγηση είναι τριτοπρόσωπη από έναν παντογνώστη αφηγητή. Το εντυπωσιακό χαρακτηριστικό όλων των αφηγήσεων όλων των αφηγητών είναι ότι ολοκληρώνονται μέσα στον περιορισμό του χρόνου και του τόπου τους, μέσα στις λίγες σειρές των αφηγήσεών τους, ότι υπάρχει μία δομή και μία κεντρική ιδέα στην αφήγηση και ότι συνάγεται συνήθως και ένα είδος συμπεράσματος-γνωμικού- απόσταγμα συλλογικής εμπειρίας στο τέλος.
Ποια είναι τα θέματα όμως των αφηγήσεων αυτών;
Η ηλικία και ο φόβος των γηρατειών, ο θάνατος, οι ανεκπλήρωτες επιθυμίες, η απώλεια των αγαπημένων και η σημασία του αποχαιρετισμού, η αρρώστια και η ανάγκη της ψευδαίσθησης ότι θα ζήσουμε για πάντα, το εύθραυστο γυάλινο νήμα της ζωής μας που από στιγμή σε στιγμή μπορεί να σπάσει, η συνήθεια της αναπόλησης του παρελθόντος και η εξιδανίκευσή του, το χάος της αβυσσαλέας ψυχής μας, όλα τα θέματα δηλαδή που απασχολούν τη λογοτεχνία από τον Όμηρο και τη Σαπφώ, ως τις μέρες μας.
Μικρά σοφά κείμενα, ένα παλίμψηστο από εμπειρίες και βιώματα, που συνθέτουν ένα ολόκληρο μυθιστόρημα ζωής και θανάτου.
Υπάρχει η αποτύπωση μίας πραγματικότητας οικείας και γοητευτικής που επιτρέπει στον αναγνώστη την ταύτιση, μία ατμόσφαιρα γλυκόπικρη όπου ακόμα και το οδυνηρό βρίσκει την παραμυθία του.
Εξαιρετική και ιδιαίτερα μελετημένη η σειρά των διηγημάτων αφού η Μαρία Στασινοπούλου εναλλάσσει τα διηγήματα της ώστε ο αναγνώστης να βιώσει όλο το εύρος των συναισθημάτων, να συγκινηθεί, να χαμογελάσει, να συμμετάσχει και να λυπηθεί, όταν αυτό το βιβλίο που διαβάζεται μονορούφι, τελειώσει.
