Περιδιαβαίνοντας ο Γ. Βέης τα τοπία στα οποία έζησε και τους ανθρώπους τους, αφηγείται αυτούς τους ίδιους ή με πρόφαση τις γνωστικές του περιπλανήσεις, μια και ανήκει στους πλατωνικούς «φιλομαθείς», περιγράφει το εαυτό του ως μέρος ενός ευρύτερου συνόλου, όπου συμπλέκονται η ταυτότητα με την ετερότητα, το εκεί με το εδώ, το παρόν με το παρελθόν; Εντελώς αυθόρμητα μου προκλήθηκε αυτό το ερώτημα καθώς διάβαζα τις μαρτυρίες του από τις χώρες που περιλαμβάνει το τελευταίο του ταξιδιωτικό.
Τα αρχικά παραθέματα ως προμετωπίδες του Εκεί λειτουργούν καθοδηγητικά για την κατανόησή του, η οποία εξελίσσεται σε διάφορα επίπεδα, σημειολογίας, ιστορίας, μυθολογίας, φιλοσοφίας. «Φιλομαθής ειμί» λέει ο Φαίδρος του Πλάτωνα, αλλά μαθαίνω από τους ανθρώπους, το λόγο, τα βιβλία τους, συμπληρώνει ο Γ. Βέης. Ο Ντανί Λαφεριέρ σημειώνει πως είναι μέρος του τοπίου που περιγράφει. Κι ο συγγραφέας του Εκεί, είναι αποφασισμένος να οδηγήσει τον αναγνώστη, ή μάλλον να τον κάνει συμμέτοχο στην στοχαστική του περιπλάνηση με έμφαση στους τόπους, τον άνθρωπο και τον πολιτισμό του, όντας ο ίδιος ένα δένδρο αυτού του απέραντου νοητικού δάσους.
Στο Εκεί το πολύπαθο Βιετνάμ έχει την τιμητική του σε σύγκριση με τις άλλες χώρες της Άπω Ανατολή. Πρώτα απ’ όλα οι λέξεις και τα πράγματα, οι διαφορετικοί ήχοι για τις ίδιες έννοιες που αλλάζουν από λαό σε λαό, στη συνέχεια το περιβάλλον, το φυσικό πρώτα, το πολιτισμικό μετά, με νύξεις για τα πλήθη που κινούνται όπως το ποτάμι ή η θάλασσα. Ακολουθεί ο πολιτικός προσανατολισμός των Βιετναμέζων που κατάφερε να τους συσπειρώσει σε ένα αγώνα έως εσχάτων με την υπερδύναμη του κόσμου και να τους βγάλει νικητές. Στη συνέχεια ο πολιτισμός που συμπυκνώνεται στο Ναό των Γραμμάτων, στην ιστορία του και στην αισθητική που απορρέει από την πνευματική καλλιέργεια και αποτυπώνεται στο βλέμμα του ίδιου του λαού παράλληλα και μέσα από το βλέμμα ενός παιδιού.
Ο Γ. Β. έχοντας στόχο να προσεγγίσει τον ιδιαίτερο χαρακτήρα των λαών και των τόπων που επισκέπτεται, μετουσιώνει την απλή παρατήρηση ή ό,τι προσλαμβάνει με τις αισθήσεις, σε σκέψη και στοχασμό, σε σύγκριση πολιτισμών και ανάλυση ώστε να δει πίσω από τα φαινόμενα, κρατώντας ελάχιστα στοιχεία, τα απαραίτητα, της περιγραφής. Σ’ αυτό το παιχνίδι συμμετέχουν όλες οι αισθήσεις. Για παράδειγμα μια τυχαία συνάντηση στους δρόμους του Ανόι με ένα παιδάκι που ανταλλάσσει μαζί τη σφυρίχτρα του καταλήγει ως εξής: «Είναι η σειρά του να σφυρίξει το δικό του τραγούδι,… Η σφυρίχτρα ακούγεται καθαρά για λίγο ακόμη μέσα στο σούρουπο. Είναι μια ωδή αυτοπεποίθησης. Η δίνη της κυκλοφορίας φαίνεται να υποχωρεί. Η σφυρίχτρα, εξ ορισμού εχθρός του χάους, ελέγχει την τάξη. Το αίτημα της αρμονίας στα χείλη ενός παιδιού». Η απλή παρατήρηση της καθημερινότητας, το τυχαίο, οι ήχοι, οι γεύσεις και οι μυρωδιές ανάγονται σε γενικεύσεις που φωτίζουν ξανά την απλή χρονική στιγμή. Ο ήχος της σφυρίχτρας γίνεται ωδή αυτοπεποίθησης και αίτημα αρμονίας.
Αυτή η ικανότητα του συγγραφέα να δίνει φιλοσοφική διάσταση στις καθημερινές παρατηρήσεις του τόπου που επισκέπτεται είναι νομίζω ένα από τα πλέον ευδιάκριτα χαρακτηριστικά του λόγου του. Και στο Εκεί οι γενικεύσεις και οι στοχασμοί διευρύνουν τις γνώσεις και την απόλαυση της ανάγνωσης, καθώς εμπλουτίζονται με την κριτική για τον δυτικό πολιτισμό και τον απεριόριστο θαυμασμό για την ελληνική και ευρωπαϊκή θεωρητική σκέψη. Σε πολλές περιπτώσεις από μια λεπτομέρεια της στιγμής, από το μερικό αβίαστα μεταβαίνει στο όλον με τη στήριξη μιας πληθώρας φιλοσόφων και συγγραφέων στους οποίους αναφέρεται. Από την ταξιδιωτική του αφήγηση αναδύεται το βαθύτερο πνεύμα της Ανατολής, με τις επιδράσεις του παρελθόντος όπου ο ασιατικός πολιτισμός έχει τη δυνατότητα να επικαλύπτει όλα τα άλλα πάθη.
Είναι κοινή διαπίστωση της κριτικής πώς η ποίηση είναι παρούσα σε όλα τα ταξιδιωτικά κείμενα του Γ. Βέη. Θα προσθέσω πως εμφανής είναι και η τέχνη του ερωτάν, η τέχνη του να θέτει ερωτήματα στο τοπίο, γενικό και ειδικό, φυσικό και κοινωνικό και να λαμβάνει τις απαντήσεις που χρειάζεται. Το Βιετνάμ είναι χώρα κομμουνιστική, έχει βγει από ένα μακροχρόνιο πόλεμο, ο λαός του έχει βιώσει τη φρίκη των βομβαρδισμών, τη σύγκρουση με την μεγαλύτερη υπερδύναμη. Ο πόλεμος όμως έχει τελειώσει και ο λαός του πρέπει να επιβιώσει στο σύγχρονο κόσμο. Είναι όμως και χώρα ασιατική. Ο Κομφούκιος είναι παρών σε κάθε συμπεριφορά. «Η ατμόσφαιρα υπαινίσσεται διάρκεια σεβασμού στην ασιατική σοφία. Ό, τι δηλαδή χαρακτηρίζει στο σύνολό της την ασιατική ταυτότητα». Η όλη προσέγγιση του Γ. Βέη φαίνεται να εκπηγάζει όχι από περιέργεια, αλλά από εσωτερικές παρορμήσεις και συγκινήσεις, οι οποίες σε συνδυασμό με τις γνώσεις, τις συγκρίσεις και την εύστοχη παρατηρητικότητά του ερμηνεύουν τον κόσμο. Για παράδειγμα ο Γ. Βέης αιχμαλωτίζει τη στιγμή στα μάτια ενός μικροπωλητή στο δρόμο εξηγώντας πώς μεταλλάσσεται ο πρώην πολεμιστής που έσκαβε λαγούμια και πώς ο εχθρός έγινε η ευκαιρία για να οικοδομηθεί το μέλλον.
Τελευταία εντύπωση ένα ταξίδι στα βόρεια όπου τα σύνορα με την Κίνα κι ένα άλλο νοερό με αφορμή τις τελετές για το θάνατο, συγχωρητικές και καθαρτήριες που έρχονται από την Ινδία και τους μαθητές του Βούδα. Υπάρχει λοιπόν και στους βουδιστές, στο ιερό κείμενο της σούρα Ουλαμπάνα η αντίληψη χρέους των παιδιών προς τους γονείς να τους παρέχουν κάθε δυνατή φροντίδα μέχρι να φτάσουν σε βαθιά γεράματα, αυτό που στα ελληνικά ονομάστηκε αντιπελάργηση. Οι τελετές και αντιλήψεις για το θάνατο επαναφέρουν στην αφήγησή του τις απόψεις του Επίκουρου όπως διατυπώθηκαν στην Επιστολή προς Μενοικέα.
Έτσι, το Εκεί εξελίσσεται σε ένα εντυπωσιακό διανοητικό ταξίδι στο Βιετνάμ, την Ινδονησία, την Ιαπωνία, την Κίνα, το Καμερούν, τη Γερμανία. Για το κάθε μέρος επιλέγει να προβάλει χαρακτηριστικά στοιχεία της παράδοσης και του πολιτισμού του. Στην Ινδονησία την καλλιγραφία ως παράσταση από Ιάπωνα καλλιτέχνη, προετοιμάζοντας την εικόνα των εντυπώσεων από την επόμενη χώρα. Στη συνέχεια ασχολείται με την τοπική παράδοση και πώς ο ινδουισμός συνδυάστηκε ή συνυπάρχει με το Ισλάμ. Η άπω Ανατολή είναι για τον Γ.Β η αναζήτηση της αρμονίας. Το έχει διατυπώσει με ποικίλους τρόπους και αφορμές. Στην ίδια κατεύθυνση και η μεγάλη γιορτή του ινδουισμού «Ημέρα της σιωπής» που τηρείται ακόμα και από τους μουσουλμάνους της Ινδονησίας. Στόχος η αποτροπή του κακού και η εγκράτεια. Γράφει χαρακτηριστικά «Εγκράτεια, αποχή από τον λόγο δεν σημαίνει φτώχεια, εκφυλισμό διανοημάτων, αλλά πλούτο νόησης. Πρόκειται για την ομολογούμενη αυτάρκεια ενδοσκόπησης». [σ. 156]. Μια άποψη που συνδέει το παρόν με την αρχαιοελληνική προσωκρατική και σωκρατική φιλοσοφία.
Στο Τόκιο, τη μεγαλούπολη με την τελειότητα της τεχνολογίας και την ευρυθμία ενυπάρχει ο φόβος μαζί με το παράξενοο «μουσείο των εμμονών» και τη ζωγράφο και γλύπτρια και συγγραφέα Γιαγιόι Κουσάμα. Τα ποιήματα του αυτοκράτορα, ο σιντοϊσμός, ο κήπος με την αρμονία του και την εξέλιξή του πρώτα σε πάρκο και στη συνέχεια σε δάσος είναι από τις εικόνες που δύσκολα μπορεί να αφήσει κανεις ασχολίαστες.
Το πέρασμα από την Κίνα, τα ιδεογράμματα, η όπερα του Πεκίνου αφορμή για μια σύντομη ιστορική αναδρομή στην παράδοση του μεγάλου αυτού πολιτισμού της Ανατολής με θαυμασμό για τα επιτεύγματά του. Εμβόλιμο το πάσχα των Ελλήνων στο Χόνγκ Κονγκ με αναφορά ναό του θεού της λογοτεχνίας και του θεού του πολέμου με στόχο να δείξει την πολιτισμική ανοχή της διαφορετικότητας. Από την Ασία στην υποσαχάρια Αφρική, στο Καμερούν τη φιλοξενίας και του ποδοσφαίρου, της αξίας του μαχητή των δρόμων και των γηπέδων. Κι από την Αφρική στην Ευρώπη, στη Γερμανία όπου επίσης ο ΓΒ είχε υπηρετήσει. Η πορεία προς το Βερολίνο, παρά την τελειότητα της κυκλοφορίας δεν μπορεί να κρύψει το παρελθόν αλλά και το αντιφατικό παρόν των δυτικών μεγαλουπόλεων, με την εμφανή παρουσία του εθνικοσοσιαλισμού, τα ναρκωτικά και το αλκοόλ που αλλοιώνουν την ουσία του ευρωπαϊκού πολιτισμού.
Το Εκεί διανθίζεται με κείμενα άλλων συγγραφέων, επιστολές και ποιήματα φίλων προς τον Γ. Βέη. Λειτουργούν ως σύντομα ιντερμέδια. Ελάχιστα συμπληρώνουν τις μαρτυρίες του, αλλά όπως και το ταξιδιωτικό αφήγημα παραπέμπουν τον αναγνώστη να αναζητήσει τα έργα άλλων ομοτέχνων του. Έτσι το Εκεί γίνεται μια περιήγηση όχι μόνο στις χώρες που αναφέρεται αλλά και ένα ευρύτερο χώρο της σκέψης, της λογοτεχνίας και της φιλοσοφίας. Για το λόγο αυτό γίνεται ένα προκλητικό κείμενο, που χρειάζεται να το διαβάσει κανείς πολλές φορές.
