Αλλά έχουν μάτια κάτασπρα χωρίς ματόκλαδα

Και τα χέρια τους είναι λιγνά σαν τα καλάμια,

Κύριε όχι μ’ αυτούς…η φωνή τους

Δεν βγαίνει καν από το στόμα τους

                 Στέκεται εκεί κολλημένη σε κίτρινα δόντια….

             Κύριε, όχι μ’ αυτούς. Ας γίνει αλλιώς το θέλημά σου.

(Γ. Σεφέρης, «Υστερόγραφο»}

Η άποψη ότι «Η Ευρώπη κάνει το σωστό αυτή τη φορά, κρατώντας τα σύνορά της ανοιχτά σε όλους και κινείται γρήγορα για να παράσχει προσωρινή προστασία στους Ουκρανούς, στέλνοντας πολύ ισχυρά μηνύματα ενσυναίσθησης και αλληλεγγύης», που ανήκει στη Τζούντιθ Σάντερλαντ (αναπληρώτρια διευθύντρια του τμήματος Ευρώπης και Κεντρικής Ασίας του Παρατηρητηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων), δεν μπορεί να είναι ειλικρινής, γιατί οι χώρες της  ΕΕ δεν αντιμετώπισαν με την ίδια προθυμία τους πρόσφυγες που δημιούργησαν οι πόλεμοι σε Ασία και Αφρική της τελευταίας δεκαετίας, αλλά και παλαιότερα. Κι όταν τέτοιες απόψεις διατυπώνονται από επίσημα χείλη, τότε γίνεται φανερό ότι τη στάση της ΕΕ χαρακτηρίζει η υποκρισία.

Κανείς βέβαια δεν αμφισβητεί πως η καλή υποδοχή των Ουκρανών από όλες τις χώρες της Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας, τιμά αυτές τις χώρες. Η παροχή φιλοξενίας μέσα σ’ ένα πλαίσιο κρατικής προστασίας είναι δείγμα πολιτισμού και ανθρωπιάς και αυτό θα έπρεπε άλλωστε να γίνεται σε κάθε περίπτωση που έχουμε προσφυγικά ρεύματα. Ωστόσο αυτή η «ενσυναίσθηση» και «αλληλεγγύη» δεν επιδεικνύεται σε «όλους» γενικά τους πρόσφυγες που φεύγουν από τις χώρες τους, με μύριες δυσκολίες και βάσανα, για να γλιτώσουν από πολέμους και αυταρχικά καθεστώτα στην Ασία, στην Αφρική, πολύ κοντά μας μάλιστα, στη Συρία και στη Λιβύη. Και όχι μόνο δεν προστατεύονται αλλά αφήνονται να πνίγονται στη Μεσόγειο {στο Αιγαίο και τη Λαμπεντούζα}. Κι όσοι μάλιστα απ’ αυτούς τους βασανισμένους πρόσφυγες κατορθώνουν να προσεγγίσουν τις ακτές σωτηρίας, αρχίζουν σε πάμπολλες περιπτώσεις η δίχως οίκτο βίαιες επαναπροωθήσεις στις απέναντι ακτές, αν ποτέ φτάσουν εκεί.

Αλληλεγγύη λοιπόν υπάρχει μόνο για τους Ουκρανούς πρόσφυγες και εχθρική διάθεση για όλους τους άλλους. Καλοδεχούμενοι οι μεν, ανεπιθύμητοι οι δε. Πώς μπορούμε να εξηγήσουμε αυτή την αντιδιαμετρική στάση της ΕΕ απέναντι στους Ουκρανούς πρόσφυγες και σε όλους τους υπόλοιπους;; Γιατί υπάρχουν δύο μέτρα και δύο σταθμά;; Στους Ουκρανούς η Ένωση παρέχει προστασία, περίθαλψη, εκπαίδευση, φροντίδα για εργασία κ.ά., πράγματα που αποτελούν άπιαστο όνειρο για την άλλη κατηγορία προσφύγων;;

Να υποθέσουμε ότι αιτία της καλής υποδοχής:

α) αποτελεί ίσως η εγγύτητά της Ουκρανίας προς τις χώρες της Κεντρικής Ευρώπης;; Είναι βέβαια μια  παράμετρος που δικαιολογημένα δεν μπορεί να αγνοηθεί. Άμα καίγεται η καλύβα του γείτονά σου, απειλείται και η δική σου, λέει η λαϊκή παροιμία. Και υπάρχει, είναι αλήθεια, στις δυτικές χώρες η εκτίμηση και ο φόβος ότι η Ρωσία απειλεί μ’ αυτό τον πόλεμο την ασφάλεια της Ευρώπης.

β) Ίσως ακόμη γιατί οι Ουκρανοί είναι Ευρωπαίοι, λευκοί, χριστιανοί και μορφωμένοι, πολιτισμένοι, ενώ οι άλλοι είναι Ασιάτες, Αφρικανοί, σκουρόχρωμοι ή μαύροι, δεν προσεύχονται στον ίδιο θεό μ’ εμάς και είναι απολίτιστοι ή τέλος πάντων οι διαφορετικοί πολιτισμοί που αντιπροσωπεύουν είναι πολύ δύσκολο να συναιρεθούν με τον ευρωπαϊκό πολιτισμό;;  Αυτοί οι πρόσφυγες, πιστεύουν οι Ευρωπαίοι, θα παραμείνουν ξένο σώμα στην κοινωνία κάθε χώρας, χωρίς να μπορούν να ενσωματωθούν και να αφομοιωθούν;;

γ) Ίσως ακόμη διότι οι Ευρωπαίοι είναι η πρώτη φορά που βλέπουν Ευρωπαίους πρόσφυγες που τους θεωρούν πραγματικούς πρόσφυγες σε αντίθεση με τους άλλους που έρχονται από πολύ μακρινές χώρες έχοντας ένα αβέβαιο παρελθόν και δεν είναι σίγουρο αν είναι αληθινοί πρόσφυγες ή απλώς μετανάστες;; Ακούγεται πολύ αυτή η άποψη.

Πολύ λίγα από τα παραπάνω θα μπορούσαν βέβαια να εξηγήσουν και μόνο εν μέρει τα διαφορετικά μέτρα και σταθμά που εφαρμόζονται. Οπωσδήποτε,  δεν μπορούν να δικαιολογήσουν τις επιλεκτικές αξιολογήσεις για πραγματικούς και ψεύτικους πρόσφυγες με βάση την εθνικότητα, το χρώμα, το θρήσκευμα, το άγνωστο παρελθόν και τα παρόμοια. Το διεθνές δίκαιο πουθενά δεν κάνει τέτοιες διακρίσεις αλλά θεωρεί ότι όλοι οι άνθρωποι έχουν τα ίδια δικαιώματα.

Επομένως, ποια είναι η βασική αιτία αυτής της κακοδαιμονίας;; Μα ασφαλώς ο ρατσισμός των Ευρωπαίων απέναντι στους μαύρους και τους σκουρόχρωμους. Απέναντι σ’ αυτούς που δεν είναι ξανθοί και με γαλάζια μάτια, όπως είναι οι Ουκρανοί. «Παλιά μου τέχνη κόσκινο!». Πρόκειται για ένα κλασικό φυλετικό ρατσισμό. Κι εκεί που το ευρωπαϊκό διευθυντήριο και ιδιαίτερα οι πιο ακραίοι ηγέτες πρωτοστατούσαν στην αντιπροσφυγική σταυροφορία της Ευρώπης και έστηναν φράχτες στα σύνορά τους για να μη περάσουν οι σκουρόχρωμοι Σύριοι στα 2015-2016, τώρα ξαφνικά άνοιξαν τις αγκαλιές τους να καλωσορίσουν τους Ουκρανούς πρόσφυγες. Κι ενώ τότε μόνο ένα εκατομμύριο Σύριοι πρόσφυγες προσπαθούσαν με τόσους κόπους, θυσίες, βάσανα και θανάτους να βρουν διόδους μέσα από τους φράχτες και να εγκατασταθούν σε κάποια ευρωπαϊκή χώρα, τώρα άνοιξαν αυτόματα οι αγκαλιές σε πέντε περίπου εκατομμύρια Ουκρανούς κι ευχόμαστε πάντοτε έτσι να γίνεται με όλους  τους πρόσφυγες πολέμου. Κατέρρευσαν έτσι δια μιάς τα υποκριτικά επιχειρήματα ότι δεν υπάρχει χώρος για να «φιλοξενηθούν» τόσοι πρόσφυγες (σκουρόχρωμοι), ότι δεν υπάρχουν τόσα χρήματα για να καλύψουν τις ανάγκες πολύ λιγότερων Σύριων προσφύγων. Τώρα και χώρος και χρήματα βρέθηκαν για πενταπλάσιους Ουκρανούς πρόσφυγες. (Ακόμη κι η φτωχή Ελλάδα, την ώρα που η ελληνική κοινωνία υποφέρει από το σαρωτικό κύμα ακρίβειας, βρήκε χρήματα και υπόσχεται να χτίσει νοσοκομείο στη Μαριούπολη τη στιγμή που διαλύει και ιδιωτικοποιεί το ΕΣΥ. Πόσα πράγματα άραγε κρύβονται κάτω απ’ όλ’ αυτά!)

Επιλογικά, θα ήθελα να πω ότι όσο κι αν η Ούρσουλα Φον Ντερ Λάϊεν διακηρύσσει μέσα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ότι «…στην Ένωσή μας δεν υπάρχει χώρος για ρατσισμό ή οποιοδήποτε είδος διάκρισης», αυτό που είναι σίγουρο είναι πως στην ΕΕ και στη Δύση γενικότερα βασιλεύει η υποκρισία και ο ρατσισμός. Υπάρχει μεγάλο έλλειμμα δημοκρατίας, αληθινού πολιτισμού και ανθρωπισμού. Ο Γ. Σεφέρης ήδη από το 1942 είχε καταγγείλει τον ευρωπαϊκό πολιτισμό γράφοντας στο ημερολόγιό του: «Ο ευρωπαϊκός πολιτισμός χρεοκόπησε μια και καλή μ’ αυτό τον πόλεμο (…) Δεν έχουμε να σώσουμε τίποτε από αυτόν τον πολιτισμό, ας πάει καλλιά του: έχουμε να σώσουμε τον άνθρωπο, αν μπορούμε». Φαίνεται όμως ότι όχι μόνο δεν μπορέσαμε να σώσουμε τον άνθρωπο, αλλ’ αντίθετα κιόλας οι ακροδεξιές κυβερνήσεις με τους απεχθείς ηγέτες τους, που ανέκυψαν σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες,  δολοφονούν τους πρόσφυγες στα χερσαία σύνορα και με τις επαναπροωθήσεις τους πνίγουν στη Μεσόγειο.

Το μότο αυτού του κειμένου εκφράζει τα συναισθήματα του Σεφέρη στα 1941, όταν γνώρισε πολιτικούς του ίδιου ακροδεξιού φυράματος.