Φέτος στο Φεστιβάλ Βιβλίου στο Ζάππειο έγινε στις 6 Σεπτεμβρίου η πρώτη παρουσίαση του εν τίτλω λευκώματος, που περιέχει φωτογραφίες από τις παραστάσεις του Θεάτρου Τέχνης στην Επίδαυρο από το 1985 ως το 1998, τραβηγμένες από τον ηθοποιό και σκηνοθέτη Κωστή Καπελώνη. Το φωτογραφικό αυτό λεύκωμα είναι μια έκδοση του Θεάτρου Τέχνης και των Εκδόσεων Αιγόκερως. Ο Κωστής Καπελώνης έχει παραχωρήσει τα δικαιώματα των φωτογραφιών του για την επ’ άπειρον επανέκδοση του βιβλίου, με σκοπό να καλύπτονται ανάγκες της συντήρησης του Αρχείου του Θεάτρου Τέχνης.
Πριν από όλα να δώσουμε λίγα βιογραφικά στοιχεία για τον Κωστή Καπελώνη, όπως τα βρίσκουμε στο εμπροσθόφυλλο του Βιβλίου, για να φανεί η πολυσχιδής καλλιτεχνική του προσωπικότητα. Γεννήθηκε στο Ρέθυμνο το 1952. Σπούδασε Μαθηματικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και θέατρο στη Δραματική Σχολή του Θεάτρου Τέχνης Καρόλου Κουν. Εργάζεται, ως επί το πλείστον, στο Θέατρο Τέχνης ως ηθοποιός, σκηνοθέτης, σχεδιαστής φωτισμών κ.ά. Το 1998 Καλλιτεχνικός Διευθυντής του ΔΗΠΕΘΕ Κρήτης. Το 2000-2001 υπηρέτησε στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος. Το 2002 ίδρυσε τον θίασο Θ όπως Θέατρο, όπου ανέβασε τρεις παραστάσεις. Ως ηθοποιός έλαβε μέρος σε 45 και πλέον παραστάσεις του Θεάτρου Τέχνης (σε σκηνοθεσίες των Καρόλου Κουν, Γιώργου Λαζάνη, Μίμη Κουγιουμτζή, Διαγόρα Χρονόπουλου). Παράλληλα σε πολλές παραστάσεις ήταν βοηθός των Γ. Λαζάνη και Μ. Κουγιουμτζή. Έχει σκηνοθετήσει (στο Θέατρο Τέχνης κι αλλού) 55 παραστάσεις σε έργα των Σαίξπηρ, Τσέχωφ, Ίψεν, Στρίντμπεργκ, Λόρκα, Ιονέσκο, Μπέκετ, Μίλλερ, Κοκτώ, Μπέρνχαρντ, Ρεζά, Μαγιόρκα, Σουρή, Βιζυηνού, Παπαδιαμάντη, Ξενόπουλου, Αναγνωστάκη, Σεβαστίκογλου, Μέντη, Μπουλώτη, Βέλτσου κ.ά. Διασκεύασε για το θέατρο αφηγηματικά ή θεατρικά κείμενα για παραστάσεις που σκηνοθέτησε: Τρικυμία του Σαίξπηρ, Το Αμάρτημα της Μητρός μου του Βιζυηνού, Παραμύθι από Χαρτί (βραβείο δραματουργίας Κ. Κουν, 2003), Η ζωή είναι ωραία (από διηγήματα του Τσέχωφ) κ.ά. Από το 1981 διδάσκει σε Δραματικές Σχολές, σε σεμινάρια, στο Θέατρο Τέχνης, Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, Ίασμος, Δήλος, στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του ΕΚΠΑ. Έχει γράψει και έχουν εκδοθεί, από το 1997 ως το 2010, ποιήματα με φωτογραφίες, ένα δοκίμιο και μία νουβέλα».
Το λεύκωμα αποτελεί ένα ανεκτίμητο ντοκουμέντο της ιστορίας του Θεάτρου Τέχνης, γιατί στις σελίδες του έχουν αποτυπωθεί πολλές σημαντικές μορφές του σύγχρονου ελληνικού θεάτρου. Η αξία του γίνεται μάλιστα μοναδική, γιατί μέχρι τουλάχιστον το 1998 δεν υπήρχε η ψηφιακή τεχνολογία/φωτογραφία, οπότε, αν ο Καπελώνης δεν είχε αναλάβει την πρωτοβουλία να απαθανατίσει σε αναλογικά φιλμς την ανεπανάληπτη σκηνική περιπέτεια του Θεάτρου Τέχνης για το διάστημα αυτών των 14 ετών, θα είχαν ασφαλώς χαθεί χιλιάδες φωτογραφικά στιγμιότυπα. Συγκεκριμένα 3.200 φωτογραφίες από 17 παραστάσεις που είναι τραβηγμένες κατά τη διάρκεια των προβών από τις 7.00-7.30 το απόγευμα. Υπάρχουν βέβαια και πολλές τραβηγμένες στα καμαρίνια και άλλες, πολύ λιγότερες, από την ίδια την παράσταση.
Στο λεύκωμα αυτό περιέχονται όμως μόνο οι 1985 ασπρόμαυρες, όλες δηλαδή οι ασπρόμαυρες, χωρίς καμιά επιλογή, «ακόμη και με εμφανή τεχνικά προβλήματα», γιατί, όπως θεωρεί ο Καπελώνης όλες αυτές οι φωτογραφίες έχουν την αξία ντοκουμέντου. Οι «τεχνικές ατέλειες» μάλιστα, όπως γράφει στην εισαγωγή του βιβλίου η Αναπλ. Καθηγήτρια Τμήματος Θεατρικών Σπουδών Ε.Κ.Π.Α. Ευανθία Ε. Στιβανάκη : «Ούτε περιορίζουν ούτε αφαιρούν την δύναμη από το ντοκουμέντο. Αντιθέτως, γίνονται τα ‘υλικά γραφής’ μιας προσωπικής εξιστόρησης», γιατί «δάσκαλοι ή και εμβληματικοί πρωταγωνιστές του Θεάτρου Τέχνης αποτυπώνονται με την σωματική κόπωση, την αγωνία, την δοκιμασία, την ευωχία, την έξαρση». Οι ηθοποιοί βέβαια δεν «στήνονται» για να φωτογραφηθούν, δεν ποζάρουν, αλλά φωτογραφίζονται σε στιγμές εντελώς αυθόρμητες. Αν τώρα λάβει κανείς υπόψη του ότι ο «ερασιτέχνης φωτογράφος» Καπελώνης με τη φωτογραφική του «δανεική» μηχανή Nikon F φωτογράφιζε τις πρόβες μετά τις 7.00 μ.μ. μέχρι να σκοτεινιάσει και ακόμη ότι η αναλυτική πυκνότητα των pixels σ’ εκείνη την εποχή δεν εξασφάλιζε, όσο κι αν η παραπάνω μηχανή διέθετε συγκριτικά με άλλες κάποιες περισσότερες δυνατότητες, υψηλά ποιοτικά αποτελέσματα, τότε θα καταλάβει καλύτερα το κατόρθωμα του φωτογράφου να σκιαγραφήσει με την αξία «ντοκουμέντου» τόσες σπουδαίες θεατρικές μορφές. Η καλλιτεχνική ματιά του Κωστή Καπελώνη αναπλήρωνε τα κενά και ξεπερνούσε τις όποιες δυσκολίες. Η ποιότητα της φωτογραφίας δεν είναι αποτέλεσμα μόνο της μηχανής αλλά και, κυρίως, θα έλεγα, του φωτογράφου.
Τέτοιες φωτογραφίες έχουν βεβαίως για το Θέατρο Τέχνης ιστορική σημασία, αν και ποτέ μερικές ψηφίδες δεν μπορούν να δώσουν την πραγματική αίγλη όλου του ψηφιδωτού. Ωστόσο, όπως σημειώνει και η Στιβανάκη, «εξ ονύχων τον λέοντα τεκμαίρεσθαι». Κι ενώ η παράσταση έχει εφήμερο χαρακτήρα, «πεθαίνει» και με κανένα τρόπο μετά δεν μπορούμε να την «αναστήσουμε», η εικόνα/φωτογραφία είναι ένα πολύτιμο υλικό που μας δίνει μιαν, έστω μικρή, γεύση από την παράσταση, το κλίμα της. Γι’ αυτό λέει ο Κωστής Καπελώνης «μπορεί να λειτουργήσει εκπαιδευτικά για τους πανεπιστημιακούς και τους θεατρολόγους για την έρευνά τους» σχετικά με την ιστορία του Θεάτρου Τέχνης. Και συμπληρώνει πως το γεγονός αποκτά μεγαλύτερη σημασία, γιατί ο φωτογράφος βρίσκεται συνεχώς ανάμεσα στους ηθοποιούς και τον μεγάλο Δάσκαλο Κάρολο Κουν και φωτογραφίζει πάντοτε από τα «μέσα», που δηλώνει γνώση, συναισθηματική προσέγγιση, ευθύνη για το αποτέλεσμα.
Η έκδοση αυτή, όπως γράφει ο Καπελώνης στο τέλος του προλόγου του, «αφιερώνεται στον μεγάλο Δάσκαλο Κάρολο Κουν και στους μαθητές του, τους άλλους Δασκάλους, με σεβασμό κι ευγνωμοσύνη. Γιατί, χωρίς αυτούς, το ταξίδι θα ήταν ακόμη πιο δύσκολο».
