Η ομορφιά υπάρχει για να μοιράζεται, να ανακαλύπτεται από κοινού. Δεν ανήκει αποκλειστικά. Είναι κι αυτή ένα μυστήριο που χαρίζεται, σαν την αγάπη, σε όποιον την αναζητά. Όταν μάλιστα αναζητά και τις δύο τότε τα μονοπάτια γίνονται δρόμοι, ανοίγουν και φέρνουν ανθρώπους κοντά από απίθανα σημεία. Η ομορφιά υπάρχει στους ανθρώπους και σ’ αυτά που κάνουν με την ψυχή τους. Εκεί βρίσκεις και την αγάπη.
ΠΡΟΦΙΛ
Τέλη Ιουλίου μιλήσαμε με την Τίνα η οποία μου ανέφερε γεμάτη ενθουσιασμό το όνομα μιας γυναίκας που γνώρισε στην Κρήτη και θα άξιζε να τη συναντήσουμε και να μιλήσουμε μαζί της. Μην έχοντας φύγει ακόμη για διακοπές βρεθήκαμε στο Π. Φάληρο όπου και συναντήσαμε την Mirjam Valari. Ελβετίδα ζωγράφος. Μα δεν σταματάει εκεί. Ένας άνθρωπος με αναζητήσεις, αγωνίες, βάθος στα σπινθηροβόλα μάτια της, που έφυγε κάποια στιγμή από την πατρίδα της, την Βασιλεία, χωρίς καμία σχέση με την ορθόδοξη παράδοση, προκειμένου να έρθει στην Κρήτη για να διδαχθεί, όσο πιο πιστά γινόταν, τα μυστικά της Κρητικής σχολής στην αγιογραφία. Ακολουθώντας τα βήματα του Ανδρέα Ρίτζου, του Ανδρέα Παβία, του Άγγελου Πιτζαμάνου, του Θεοφάνους Στρελίτζα, του Μιχαήλ Δαμασκηνού και τόσων άλλων που αναδείχθηκαν από την Κρητική Σχολή καθώς αγιογραφούσαν είτε φορητές εικόνες είτε ιερές Μονές μεγάλες στο Όρος και στα Μετέωρα ή αλλού, η Μύριαμ έφτασε την τέχνη της σε μια όχι πιστή αντιγραφή, αλλά σε προσωπική πλέον αναζήτηση και κατάθεση. Να πω για εκείνη ότι γεννήθηκε στις 21 Ιουνίου του 1969 στη Βασιλεία της Ελβετίας. Φοίτησε από το 1989 ως το 1991 στη Σχολή Καλών Τεχνών της Ζυρίχης κάνοντας ελεύθερο σχέδιο και στο St. Gallen της Ελβετίας Textille Design. Από το 2016 ως το 2018 διατηρούσε εργαστήρι ζωγραφικής στη Βασιλεία, εκεί παρέδιδε μαθήματα ζωγραφικής βασισμένη στη φιλοσοφία και στον τρόπο του ζωγράφου Arno Stern. Από το 2017 ως σήμερα εργάζεται ως δασκάλα ζωγραφικής στη Βασιλεία.
Κάποια σημεία της συζήτησής μας πιθανόν να τα θεωρήσετε “μη διορθωμένα”. Πέρα από τις ορθογραφικές διορθώσεις δεν έχουν γίνει άλλες παρεμβάσεις στη συζήτηση, ίσως κάποιες μικρές, προκειμένου να φανεί η αγάπη, η αλήθεια, το πάθος της ζωγράφου- αγιογράφου Mirjam Valari για το αντικείμενό της που είναι έργο ζωής! Τα έργα, πλην ενός, που κοσμούν τη συνέντευξη- συζήτηση ανήκουν στη Μύριαμ…
«Γέννησις», Μύριαμ Valari
ΑΝΦΑΣ
–Λ.Ζ. Μύριαμ, καλώς βρεθήκαμε και στις σελίδες του «Περί ου». Να ευχαριστήσουμε την Τίνα Κωνσταντάτου που μας γνώρισε και μας έφερε κοντά!
–M.V. Καλώς σας βρήκα, αγαπητή Ελένη, και χαίρομαι ιδιαίτερα που μου δώσατε την ευκαιρία να μιλήσω για την δουλειά μου !
–Λ.Ζ. Πώς εσύ από την Βασιλεία της Ελβετίας βρέθηκες στην Κρήτη; Μεγάλη απόφαση και μεγάλο ταξίδι! Ποια ήταν η αιτία;
–M.V. Μετά το υποχρεωτικό σχολείο της Ελβετίας, αποφάσισα στα 18 μου χρόνια να γίνω ζωγράφος ( ελεύθερο σχέδιο ). Στην αρχή οι γονείς μου δεν συμφώνησαν με την επιθυμία μου να γίνω ζωγράφος, γιατί φοβόνταν την δύσκολη ζωή του ζωγράφου και θέλανε να μάθω ένα «σοβαρό» επάγγελμα που θα είμαι σε θέση να «βγάλω το ψωμί» μου. ΄Εκανα αρκετές προσπάθειες να ακολουθήσω τις συμβουλές τους, αλλά αργά ή γρήγορα έκανα αυτό που θεωρούσα ΕΓΩ σωστό. Πήγα στο σχολείο Καλών Τεχνών στην Ζυρίχη, έκανα για έναν χρόνο textile design και στην συνέχεια έψαχνα τον δικό μου δρόμο μόνη μου. ΄Ηθελα να βρω την δική μου αλήθεια, την δική μου έκφραση στην ζωγραφική και δεν ήθελα να πάω άλλο σε σχολεία. Στα περισσότερα σχολεία, κατά την γνώμη μου, μπορείς να γνωρίσεις την τεχνική, να μάθεις για τα εργαλεία και την θεωρία της Ζωγραφικής. ΄Ομως στο σχολείο δεν μπορείς να βρεις την ψυχή σου, να πας στο βάθος και να βρεις αλήθειες. Κανείς δεν μπορεί να σ’ το μάθει, είναι κάτι που πρέπει ο καθένας να ψάξει μόνος του. Στην συνέχεια γνώρισα τον ( famous painter from Vienna/Austria) Friedensreich Hundertwasser και ήμουν επί τρία χρόνια η σύντροφός του. ΄Ηταν αυτός που μου έδωσε δύναμη και κουράγιο να ακολουθήσω τον δικό μου δρόμο…δεν με δίδασκε θεωρίες, μου έμαθε να εκφράζω τον εαυτό μου, να πιστέψω στον εαυτό μου με πολλή ψυχή και αγάπη !
Κάποια μέρα, βρέθηκα σε μια έκθεση της ζωγράφου και αγιογράφου Nina Gamsachurdia (από την Γεωργία ) στην Ελβετία και ήμουνα τόσο ενθουσιασμένη από τις εικόνες που έκανε, που ήθελα όσο τίποτε άλλο να μάθω αυτή την τέχνη. Η Nina ζωγράφιζε με τον παραδοσιακό τρόπο αγιογραφίας. Μια τέχνη που λίγοι άνθρωποι ξέρουν ακόμα. Έκανα μερικά σεμινάρια κοντά σε αυτήν και μου άρεσε τόσο πολύ, που αποφάσισα να μάθω περισσότερα.
Σύντομα, μετά το δικό μου ψάξιμο, κατάλαβα ότι δεν θέλω να πάω στην Γεωργία για να μάθω την αγιογραφία, θέλω να πάω στην Ελλάδα, στην Κρήτη. Η Ελλάδα ήταν πάντα το πιο μαγικό μέρος που είχα πάει μέχρι τότε. Αγάπησα από την πρώτη στιγμή αυτή την μαγεία, την ομορφιά, την ιστορία και κυρίως το φως που δύσκολα περιγράφεται με
λόγια… Έτσι πήγα τον Αύγουστο του 1998 ολομόναχη, με μια βαλίτσα στο Ηράκλειο της Κρήτης και άρχισα να ψάχνω για αγιογράφους και σχολεία. Μετά από πολλές περιπέτειες, κατέληξα τελικά στο Ρέθυμνο. Γνώρισα ανθρώπους που με βοήθησαν, παντρεύτηκα, έκανα
δύο κορίτσια και έμαθα τελικά στα Χανιά την παραδοσιακή Κρητική σχολή της αγιογραφίας.
Άγγελος, Μύριαμ Valari
ΤΕΤ~ Α’ ~ ΤΕΤ
–Λ.Ζ. Στην Κρήτη ξεκινάς μαθήματα, όπως λες, με τον παραδοσιακό τρόπο αγιογραφίας. Τι σημαίνει αυτό και ποια η διαφορά από αυτό που συναντάμε γενικότερα σήμερα;
Ποιος σε δίδαξε τα «μυστικά» μιας εν πολλοίς όχι «ξεχασμένης» τεχνοτροπίας όσο «αγνοημένης»;
–M.V. Η Κρητική σχολή επικρατούσε από τον 15ο -17ο αιώνα την εποχή της Αναγέννησης στην Κρήτη. Υπήρχε μια ειδική διαδικασία ζωγραφικής που περιλαμβάνει συγκεκριμένα υλικά και εργαλεία για να φτιαχτεί μια εικόνα.
Φορητή εικόνα Θεοφάνους Στρελίτζα του Κρητός, ενός από τους επιφανέστερους της Κρητικής Σχολής
Θέλει ξύλα που δεν έχουν πολλά κλαδιά, να είναι αρκετά σκληρά και να έχουν ήδη στεγνώσει για πολλά χρόνια. Επειδή το ξύλο πάντα μένει ζωντανό και αντιδρά με το περιβάλλον (υγρασία, ζέστη, κρύο κ.λπ.) είναι σημαντικό να μην έχει υγρασία μέσα του.
Εάν το ξύλο έχει υγρασία ακόμα, θα μπορεί να αρχίζει να σχίζεται και να παραμορφώνεται.
Για την βάση στο ξύλο που θα ζωγραφίσει ο αγιογράφος την εικόνα χρειάζεται ένα πανί βαμβακερό ή λινό, λεπτή κιμωλία ( Gesso di Bologna ), κουνελόκολλα ( τρίχα του κουνελιού ), ένα πινέλο και μια μπεν-μαρί.
Για το χρυσό θέλει: Μπόλο (κόκκινο, υγρό και λεπτό χώμα), το ασπράδι του αυγού ( να έχει χαλάσει ), ρακί, κουνελόκολλα, εργαλείο από αχάτη, ελεύθερο φύλλο χρυσού (23.75 καρατίων ) και τα κατάλληλα πινέλα για να μεταφερθεί το χρυσό πάνω στο ξύλο.
Για το σχέδιο και τα χρώματα θέλει ένα μυτερό αντικείμενο, τον κρόκο του αυγού, ξύδι σταφυλιού και τα τέσσερα βασικά χρώματα της Κρητικής σχολής (χρωστικές ουσίες), χονδροκόκκινο, ώχρα, μαύρο και άσπρο. Για διάφορες αποχρώσεις χρησιμοποιούνται λάκα ( κόκκινο ) και λίγο Lapislazuli/ Ultramarin.
Όλα αυτά τα υλικά χρησιμοποιούνται με ειδικό τρόπο και όλα μπαίνουν σε μια συγκεκριμένη σειρά. Είναι μια δουλειά που γίνεται σιγά σιγά και δεν επιτρέπονται λάθη. Σήμερα, πολλές μοντέρνες εικόνες δεν ζωγραφίζονται πια σε βάση της Κρητικής σχολής.
«Η Άμπελος», Μύριαμ Valari
Δεν χρησιμοποιούνται πια απλά ξύλα σαν το φλαμούρι, το κυπαρίσσι, η οξιά κ.λπ. Πολλοί προτιμούν χοντρό κόντρα πλακέ θαλάσσης που θεωρείται ένα πολύ δυνατό ξύλο με ειδική επεξεργασία που αντέχει υγρασία, κρύο και ζέστη, χωρίς το ξύλο να μεταμορφώνεται. Στις μέρες μας δεν ζωγραφίζουν οι αγιογράφοι με μόνο τέσσερα χρώματα ούτε το αυγό είναι πια το μοναδικό συνδετικό. Ακόμα το χρυσό έχει βρει άλλη, πολύ πιο εύκολη μέθοδο να μπαίνει πάνω στο ξύλο. Σήμερα υπάρχουν τα συνθετικά υλικά, σαν τα ακρυλικά, γιατί θεωρείται πολύ πιο εύκολο. Η Κρητική σχολή θέλει κόπο, θέλει προσοχή και πολλή υπομονή. Τίποτα δεν γίνεται τυχαία στην παραδοσιακή αγιογραφία· όλα έχουν το νόημα, τον λόγο και την θέση τους.
«Η Φυγή στην Αίγυπτο», Μύριαμ Valari
Εγώ προσωπικά θεωρώ την Κρητική σχολή μοναδική στον κόσμο. Έχει ένα βάθος που μια μοντέρνα εικόνα δύσκολα να έχει, γιατί τα υλικά είναι ζωντανά όχι χημικά και βαστούν ένα πνεύμα μέσα τους, που πιστεύω πως, όταν το κοιτάμε καλά, θα καταλάβουμε την υπέροχη αξία του. Ήμουνα πολύ τυχερή που γνώρισα την Ελευθερία Μπιτσανάκη στα Χανιά. Μου έμαθε από την αρχή τον σεβασμό, την ομορφιά και την μαγεία που έχει αυτή η τέχνη μέσα της. Πέρα από την τεχνική που έμαθα, ήταν στην συνέχεια να βάλω εγώ τον καλύτερο εαυτό μου, να καταλάβω εγώ μέσα στην ψυχή μου τι θα πει να ζωγραφίσεις μια εικόνα… μάθημα ζωής και αγάπης!
–Λ.Ζ. Το έλεγες και στη συζήτησή μας, το επαναλαμβάνεις και τώρα ότι χρειάζεται “ψυχή” για να αγιογραφήσεις. Πόσο σε επηρέασε ή σε άλλαξε ως άνθρωπο η τόσο βαθιά επαφή με μια Τέχνη που δεν είναι μόνο τέχνη αλλά έχει μέσα της την πίστη, το ορθόδοξο βίωμα, μια στάση ζωής διαφορετική από αυτή στην οποία είχες γεννηθεί και μεγαλώσει;
–M.V. Εγώ ήρθα σαν ξένη στην Ελλάδα με έναν συγκεκριμένο σκοπό, να μάθω την αγιογραφία.
Δεν ήμουνα ορθόδοξη ούτε που πίστεψα ότι πρέπει να γίνω ορθόδοξη για να ζωγραφίσω εικόνες. Πάντα ήταν αυτονόητο για μένα ότι για να καταλάβω την νοοτροπία, πρέπει να πάω μέσα στην ιστορία της Ελλάδας. Ιστορικός δεν είμαι, αλλά προσπάθησα να μάθω αρκετά ιστορικά γεγονότα, που με βοήθησαν να καταλαβαίνω τον
τρόπο σκέψης και τον τρόπο ζωής του Έλληνα καλύτερα. Ένα παλιό μεγάλο δέντρο έχει βαθιές ρίζες, και η αγιογραφία είναι μια πολύ σημαντική και δυνατή ρίζα του δέντρου.
Έψαχνα από μικρή κάτι το αληθινό στην ζωή, κάτι αυθεντικό που δεν χάνεται με τον χρόνο. Στην αγιογραφία βρήκα πολλά που έψαχνα· από την άλλη μεριά, υπάρχουν θέματα που με βάζουν σε σκέψη και ερωτήματα, ακόμα και αμφιβολίες. Ένας κύκλος από
ερωτήματα που δεν έχει τέλος.
Παναγία η Γλυκοφιλούσα, Μύριαμ Valari
Όταν λέω η αγιογραφία θέλει ψυχή, εννοώ κατ’ αρχήν μια
στάση ζωής που κρατάω μέσα μου, στην ψυχή, στην καρδιά μου. Είναι σαν να ζωγραφίζω με την αγάπη σαν βάση. Για μένα είναι μια αγάπη προς όλη την ζωή, στον άνθρωπο, στην φύση, στα ζώα, ακόμα σε ολόκληρο το σύμπαν. Η θρησκεία σημαίνει αγάπη, και είναι αυτή η μαγεία που κρατάει τον κόσμο. Θέλει δύναμη και καθημερινή
δουλειά να ζεις το νόημα της αληθινής αγάπης, όχι μόνο να μιλάμε γι’ αυτήν. Η αγάπη είναι σαν φωνή που έχω μέσα μου και προσπαθώ να την ακούσω και να την βάλω μέσα στην σκέψη και στην πράξη μου. Δεν θα έλεγα ότι το να ασχολούμαι με την παλιά τέχνη και
θρησκεία με έχει κάνει καλύτερο άνθρωπο. Όχι, ήδη η ζωή μου το έχει κάνει, τα λάθη, οι αποτυχίες μαζί με τον πόνο. Όμως η πίστη βοηθάει, είναι δίπλα σου στις χειρότερες στιγμές. Η πίστη δεν έχει σύνορα, δεν έχει όρια, δεν έχει σωστό ή λάθος… αρκεί η βάση της να είναι η αγάπη !
«Η Φιλοξενία του Αβραάμ», Μύριαμ Valari
–Λ.Ζ. Χρησιμοποίησες στη συζήτησή μας για την ζωγραφική και για την παιδεία, αλλά και για εικόνες γνωστές που αγαπάμε, τη λέξη «αξιοπρέπεια». Μου έκανε βαθύτατη εντύπωση, καθώς φάνηκε πως σημαίνει κάτι ουσιαστικό. Τι είναι λοιπόν η «αξιοπρέπεια» για σένα, στην τέχνη, στη ζωή, στην αγιογραφία;
–M.V. Η αξιοπρέπεια πάει μαζί με την αγάπη και τον σεβασμό. Υπάρχουν αλήθειες στην ζωή που δεν μπορεί ο άνθρωπος να τις αλλάξει, η ζωή έχει κανόνες. Όταν εμείς κλοτσάμε τους κανόνες, την αγάπη και τον σεβασμό σε οτιδήποτε κάνουμε, χάνουμε την αξιοπρέπειά μας. Στις μέρες μας πάρα πολλά πράγματα χάνουν την αξία τους, δεν ξέρουμε πια να ξεχωρίσουμε το καλό από το κακό…το όμορφο από το άσχημο, την αξιοπρέπεια από το γελοίο. Έτσι, δυστυχώς, και με την τέχνη. Για να προχωρήσει ο άνθρωπος, πρέπει να κοιτάξει πίσω να δει τι έγινε, ταυτόχρονα να κοιτάξει μπροστά να δει τι μπορεί να γίνει, αλλά αυτό γίνεται, μόνο εάν ζει ισορροπημένος στο παρόν.
«Ιωάννης ο Πρόδρομος», Μύριαμ Valari
-Λ.Ζ. Πώς αντιμετωπίζουν οι Ελβετοί μια συμπατριώτισσά τους που ξαφνικά αφήνει τη ζωγραφική και ασχολείται με την αγιογραφία και μάλιστα στην πιο “χρονοβόρα” της μορφή; Από την άλλη, πώς αντιμετωπίζουν οι Κρητικοί την Ελβετίδα που έγινε Κρητικιά για να μάθει αγιογραφία;
–M.V. Στην Ελβετία είναι πολύ δύσκολο να με καταλάβει κανείς. Όταν λέω “ζωγραφίζω εικόνες”, νομίζουν ότι ζω σε ένα μοναστήρι και ασχολούμαι από το πρωί μέχρι το βράδυ με την εκκλησία, σαν καλόγρια περίπου ! Πολύ σπάνια βλέπουν την αξία και την μαγεία που βλέπω εγώ σε μια εικόνα. Οι Ελβετοί προσπαθούν να με βάλουν σε ένα συρτάρι, το συρτάρι της θρησκείας, αλλά με εμένα αυτό δεν γίνεται, δεν ζωγραφίζω “θρησκευτικά”. Μπερδεύονται λίγο, θα έλεγα, γιατί δεν χωράω στο κουτάκι τους ! Οι Έλληνες γενικά ήταν ανοιχτοί και δεν είχαν πρόβλημα που ζωγραφίζω σαν ξένη εικόνες. Μόνο μερικές φορές ένας παπάς ήθελε να με βαπτίσει στην ορθόδοξη εκκλησία, αλλά εγώ ποτέ δεν ήθελα να το κάνω. Ο άνθρωπος που είμαι πραγματικά μέσα στην καρδιά μου μετράει, όχι αυτό που δείχνω απέξω να είμαι. Τι θρησκεία έχει ή δεν έχει ο καθένας για μένα δεν έχει σημασία…« με όλη του την ψυχή, αυτούς θέλω στην ζωή!
«αυτός που ζει την αγάπη καθημερινά…»… Παναγία Γλυκοφιλούσα , Μύριαμ Valari
–Λ.Ζ. Η αλήθεια είναι πως τη χαρά που είδαμε στα μάτια σου και τον σεβασμό, καθώς μιλούσες και μας έδειχνες εικόνες, σε ελάχιστους ανθρώπους μπορεί κανείς να τα δει. Δεν ξέρω τι και πώς, σίγουρα όμως αυτό που μετράει για μένα, το δέος μπροστά στην εικόνα, ο θαυμασμός και η αγάπη που δεν περιγράφονται με λόγια αλλά σε “καταλαμβάνουν”, σε σένα υπάρχουν… Η Τέχνη που διάλεξε η καρδιά σου έχει κόστος πνευματικό και σωματικό. Τιμή πώλησης πιστεύεις πως έχει; Μπορείς να βιοποριστείς αγιογραφώντας εικόνες με τον τρόπο που το κάνεις;
–M.V. Κανονικά, πράγματα που κάνω με όλη μου την καρδιά δεν πουλιούνται …δεν μπορούν να έχουν μια τιμή όπως την θεωρούμε εμείς ( με λεφτά ). Πάντα μου ήταν και είναι ακόμα δύσκολο να ζητάω λεφτά για μια εικόνα. Η αξία της πρώτα από όλα είναι πνευματική, μετά είναι σωματική…απλά δυστυχώς ζούμε σε έναν κόσμο που όλα γίνονται για τα λεφτά…η σύγχρονη κοινωνία ζει για να βγάλει λεφτά, όχι να βγάλει λεφτά για να ζήσει. Αναγκαστικά πρέπει και εγώ να ζήσω και να ζητάω λεφτά για τα έργα μου…θέλω ή δεν θέλω· η πραγματικότητα δεν είναι μόνο πνευματική.
Νομίζω ότι είναι πάρα πολύ δύσκολο να ζήσω από την αγιογραφία και από την ζωγραφική γενικά. Ζούμε σε εποχές που όλα είναι γεμάτα εικόνες…κάθε λεπτό βλέπουμε αμέτρητες εικόνες στις οθόνες μας, υπάρχει μια υπερκατανάλωση σε ό, τι αφορά εικόνες πολλών ειδών. Χόρτασε ο πιο πολύς κόσμος και δεν δείχνει πια το ίδιο ενδιαφέρον όπως παλιότερα. Στην Ελβετία είναι ιδιαίτερα δύσκολα να δείχνει ο κόσμος ενδιαφέρον για παραδοσιακές εικόνες. Είναι λίγοι άνθρωποι και δύσκολο να προχωράω έτσι! Μαθήματα έκανα εδώ στην Βασιλεία, αλλά οι πιο πολλοί δεν άντεξαν όλη την περίπλοκη διαδικασία και σταμάτησαν. Στην αρχή νόμισαν ότι είναι εύκολο να ζωγραφίσουν μια εικόνα….κάνοντας όμως, τρόμαξαν !
«Προφήτης Ηλίας», Μύριαμ Valari
–Λ.Ζ. Τι λένε οι κόρες σου για την αγιογραφία; Πώς τους φαίνεται που η μητέρα τους διάλεξε κάτι τόσο δύσκολο και απαιτητικό να κάνει;
– M.V. Στις κόρες μου αρέσουν πάρα πολύ οι εικόνες και όλη την ώρα μου λένε να κάνω πιο μεγάλη προσπάθεια να πάω προς τα έξω με την δουλειά μου. Μου λένε ότι δεν έχω ιδέα πώς να «πουλήσω» τον εαυτό μου…ε, μάλλον έχουν δίκιο ! Πραγματικά, είναι περήφανες που είμαι ζωγράφος και με στηρίζουν σε ό, τι κάνω. Τους αρέσει που έχω κάνει κάτι ξεχωριστό. Καταλαβαίνουν ότι πάντα προσπαθούσα να ακολουθήσω την καρδιά μου και στο ταλέντο μου…με όλα τα δύσκολα και τα εύκολα
–Λ.Ζ. Μύριαμ, συνεχίζεις παράλληλα την ζωγραφική;
–M.V. Ναι, ζωγραφίζω ακόμα, αλλά όχι τόσο πολύ όσο έπρεπε. Δουλεύω και σε άλλες δύο δουλειές εδώ στην Ελβετία, είμαι μόνη μου με δύο κόρες και τα τέσσερα σκυλάκια μου. Γι’ αυτόν το λόγο, δεν είναι πάντα εύκολο να μπω στο κλίμα της ηρεμίας και της έμπνευσης για να κάνω «μεγάλα» έργα. Θα συνεχίσω όμως σίγουρα την ζωγραφική!
–Λ.Ζ. Με εντυπωσιάζεις! Πραγματικά! Έχοντας μιλήσει μαζί σου αρκετές ώρες, κοιτάζοντας τα μάτια σου, βλέποντας τη σεμνότητα και το βάθος των σκέψεών σου, καταλαβαίνω γιατί έφυγες για να βρεις την “αλήθεια” σου όταν επέλεξες την αγιογραφία. Είναι βέβαια, όπως κι εσύ επεσήμανες, πολύ δύσκολο σ’ έναν κόσμο υπερκαταναλωτικό να σώσει κανείς τις αξίες του και να τις μοιραστεί ανεξάρτητα από θρήσκευμα, ταυτότητα, ιδεολογία. Πόσο σε έχει πικράνει αυτό; Αλλά και πόσες φορές έχεις γευτεί τη χαρά της “συνάντησης” με ανθρώπους που μοιράζεσαι τις ίδιες αγωνίες;
–M.V. Να πω την αλήθεια ότι με έχει πικράνει αρκετά. Τόσο πολύ, που απελπίζομαι πολλές φορές. Νιώθω σαν να μου παίρνει κάποιος τον αέρα από τα πανιά μου ή να μου κόβουν τα φτερά για να πετάξω ! Είμαι ένας άνθρωπος που θέλει να ονειρεύεται· να κάτσω να νιώσω το πνεύμα που είναι στην φύση, στον άνθρωπο και στα ζώα…μάλλον είναι δύσκολο να το περιγράψω, αλλά ο καλλιτέχνης βλέπει πολλά πράγματα με διαφορετικά μάτια ! Ψάχνει την αλήθεια, την ελευθερία και να σκέφτεται ανεξάρτητα ! Από την άλλη μεριά, πάντα γνώρισα ανθρώπους που με καταλαβαίνουν που δεν πρέπει να εξηγήσω τι εννοώ. Αυτοί οι πολύτιμοι φίλοι είναι ένα μεγάλο κομμάτι της ζωής μου. Με στηρίζουν και είναι πάντα δίπλα μου. Όπως γνώρισα φέτος τον Ιούλιο την Τίνα Κωνσταντάτου και τον Θοδωρή Καστρινό, τον άντρα της, τυχαία στην Κρήτη. Η συζήτηση μαζί τους ήταν πάρα πολύ ωραία και μου έδωσε δύναμη να πιστέψω σε ανθρώπους με παρόμοιο τρόπο σκέψης σε όποια γωνιά της γης και να είναι τελικά… σαν να τραβάει η «δίψα» μου τους κατάλληλους ανθρώπους μέσα στη ζωή μου. Μια σκέψη αγάπης να πετάξει…
«Μια σκέψη αγάπης να πετάξει…»… Ιησούς Χριστός, Μύριαμ Valari
-Λ.Ζ. Κλείνοντας, θέλω να σε ευχαριστήσω για την μεγάλη χαρά και την τιμή της συνομιλίας. Να σε ευχαριστήσω που μας έκανες πλουσιότερους με την γνωριμία σου και την παρουσία σου, για τα υπέροχα λόγια για το “Περί ου”, για το γεγονός πως το “σύστησες” και σε φίλους σου στη Νέα Ζηλανδία, κυρίως και προπαντός για το άνοιγμα και το μοίρασμα καρδιάς! Να έχεις έμπνευση και ευλογία για να ζωγραφίζεις και να αγιογραφείς! Να πούμε πως τα έργα που κοσμούν την συζήτησή μας είναι όλα δικά σου! Σ’ ευχαριστώ!
– M.V. Και εγώ να σε ευχαριστήσω πάρα πολύ, Ελένη. Ευχαριστώ για το ενδιαφέρον που δείχνετε στα έργα μου, στην προσωπικότητά μου, στον τρόπο σκέψης μου. Ευχαριστώ που δίνετε μια φωνή σε ανθρώπους που δουλεύουν «πίσω από την σκηνή», που δεν έχουν πάντα την ευκαιρία να τους ακούσει κάποιος… έχω μεγάλο σεβασμό σε αυτήν την «φιλοσοφία» που κρατάτε στο έργο σας ! Ευχαριστώ τους φίλους μου που έχουν μεγάλη καρδιά και με αναγνώρισαν με τόση αγάπη !
Η Mirjam Valari πρώτη φορά μιλά για τα έργα της δημόσια και πρώτη φορά, πέρα από τις εκθέσεις, δημοσιεύονται φωτογραφίες των έργων της. Αν θέλετε να επικοινωνήσετε μαζί της, θα την βρείτε στο facebook ή μας ζητάτε το e-mail της.
.
