Να σκέφτεσαι συνεχώς πόσοι γιατροί έχουν πεθάνει, γιατροί που πολλές φορές ζάρωσαν τα φρύδια τους πάνω από τους αρρώστους· πόσοι αστρολόγοι, που πρόβλεψαν σαν κάτι πολύ σπουδαίο θανάτους αλλωνών· πόσοι φιλόσοφοι, που μύρια όσα υποστήριξαν για τον θάνατο ή την αθανασία· πόσοι γενναίοι πολεμιστές, που σκότωσαν πολλούς· πόσοι τύραννοι, που ασκούσαν εξουσία πάνω σε ανθρώπινες ζωές με φοβερή αλαζονεία, λες και αυτοί θα ήταν αθάνατοι· πόσες πόλεις ολόκληρες έχουν ‒ για να το πω έτσι ‒ πεθάνει, η Ελίκη,2 η Πομπηία, το Ερκουλάνο3 και άλλες αναρίθμητες. Να φέρνεις στο μυαλό σου και όσους έχεις γνωρίσει, τον έναν μετά τον άλλον· μόλις ο ένας κήδεψε ετούτον, έπειτα έπεσε νεκρός, και εκείνον άλλος τον κήδεψε· και όλα αυτά μέσα σε λίγο χρόνο. Γενικώς, κοίτα πόσο τα ανθρώπινα είναι πάντοτε εφήμερα και μηδαμινά, χθες μυξιάρικο, αύριο μούμια ή στάχτη. Αυτό λοιπόν το ελάχιστο του χρόνου να το διαβείς σύμφωνα με τη φύση και να τελειώσεις τη ζωή σου γαλήνιος, σαν την ελιά που, όταν ωριμάσει, πέφτει ευλογώντας τη γη που την κάρπισε και ευχαριστώντας το δέντρο που τη γέννησε.
Ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Μάρκος Αυρήλιος γεννήθηκε το 121 μ. Χ. και πέθανε το 180 μ. Χ. κοντά στη σημερινή Βιέννη, όταν στη διάρκεια μιας εκστρατείας προσβλήθηκε από τον λοιμό που μάστιζε την επικράτεια. Είχε έμφυτη αγάπη για τα γράμματα, την οποία του καλλιέργησαν πολλοί Έλληνες και Ρωμαίοι γραμματικοί και φιλόσοφοι ‒ μεταξύ άλλων είχε διδαχθεί την ελληνική γλώσσα από τον σοφιστή και φιλόσοφο Ηρώδη τον Αττικό. Νεότατος στράφηκε στη φιλοσοφία και ενστερνίστηκε τον Στωικισμό.
Στα τελευταία χρόνια της ζωής του συνέγραψε ένα περίφημο έργο στα Ελληνικά ‒ τη γλώσσα των μορφωμένων Ρωμαίων της εποχής ‒ με τον τίτλο Τὰ εἰς ἑαυτόν, αποτελούμενο από 12 βιβλία. Σε αυτά ο φιλόσοφος αυτοκράτορας εκθέτει τις βασικές αρχές του Στωικισμού σφραγισμένες από τον προσωπικό χαρακτήρα των σκέψεών του. Πρόκειται για προσωπικές σημειώσεις, μια συνομιλία του συγγραφέα με τον εαυτό του, που δίνει στο κείμενο ξεχωριστή γοητεία και το καθιστά μοναδικό, τόσο από πλευράς μορφής όσο και περιεχομένου, σε όλη την αρχαία αλλά και τη μετέπειτα γραμματεία. Το ενδιαφέρον του έργου αυτού, του γραμμένου με ύφος απλό, φυσικό, έγκειται στην ειλικρίνεια του Μ. Αυρήλιου με την οποία συμβουλεύει τον εαυτό του, του επισημαίνει τα ελαττώματά του και τον προτρέπει προς την τελειότητα. Μέσα από τις σελίδες του αποκαλύπτεται στον αναγνώστη η εξαιρετικά ευγενική προσωπικότητα του συγγραφέα, η ηρεμία, η τιμιότητα, η ανθρωπιά του.
2) Πόλη της Αχαΐας νοτιοδυτικά του Αιγίου. Απείχε από τη θάλασσα περίπου 4 χιλιόμετρα. ΄Ηταν περίφημο κέντρο της λατρείας του Ποσειδώνα. Καταστράφηκε ολοκληρωτικά το 373 π. Χ. από πολύ ισχυρό σεισμό και τεράστιες πλημμύρες.
3) Herculaneum· στα Ελληνικά, Ηράκλειο. Η πόλη βρίσκεται 10 χιλιόμετρα νότια της Νάπολης και καταστράφηκε μαζί με την Πομπηία κατά την έκρηξη του Βεζούβιου το 79 π. Χ. Οι εκεί αρχαιολογικές έρευνες έφεραν στο φως σε μία ρωμαϊκή έπαυλη ‒ οι ανασκαφές συνεχίζονται‒ πληθώρα απανθρακωμένων παπυρικών κυλίνδρων μιας ιδιωτικής βιβλιοθήκης με κείμενα κυρίως επικούρεια, ανακάλυψη που έδωσε στην έπαυλη το όνομα «βίλα των παπύρων». Συγγραφέας των περισσότερων είναι ο επικούρειος φιλόσοφος Φιλόδημος. Λόγω της απανθράκωσης τα παπυρικά βιβλία διατηρήθηκαν και, παρά τις σημαντικές αλλοιώσεις, πριν από χρόνια άρχισε η συναρπαστική ιστορία του ανοίγματος και της ανάγνωσής τους που κρατάει μέχρι σήμερα (από το 2009 γίνεται με τη βοήθεια διαστημικής τεχνολογίας).
354