Η συντριβή

    Μέσα στη γενικότερη στροφή προς τον συντηρητισμό και το νέο είδος μισογυνισμού, όπου κινήματα τύπου ‘’metoo’’ προσφέρονται για φεμινιστική εκτόνωση, θα είχε πολύ ενδιαφέρον  να δει κανείς πώς θα έκριναν την ταινία της δανέζας σκηνοθέτιδας (και κυρίως την Άννα, την ηρωίδα της) οι νέες γυναίκες οπαδοί του νέο-φεμινισμού – αν υπάρχει τέτοιο κίνημα στον τόπο μας και, βέβαια, αν βλέπουν οι νέες γυναίκες τέτοιες ταινίες… Δε θα σταθώ στο προσεγμένο μέχρι λεπτομέρειας σενάριο της ταινίας, στην αισθαντική, λεπταίσθητη σκηνοθεσία και φωτογραφία, στην εκπληκτική εσωτερική ερμηνεία της Τρίνε Ντίρχολμ, άλλωστε ο σκανδιναβικός  κινηματογράφος μας προσφέρει συχνά τέτοιες δυνατές εμπειρίες. Θα σταθώ κυρίως στην οπτική της ταινίας, σε αυτή τη νέα εκδοχή του σπαρακτικού μύθου της Φαίδρας.

Η Άννα, μια δυναμική, επιτυχημένη δικηγόρος/συνήγορος κακοποιημένων εφήβων, ζει μια τακτοποιημένη, ‘’ιδανική’’ ζωή με τον γιατρό άνδρα της και τις δυο κόρες τους. Όταν έρχεται να μείνει μαζί τους ο ατίθασος έφηβος γιος του από τον προηγούμενο γάμο του, η Άννα νιώθει να ξυπνούν ανομολόγητες, εν υπνώσει, ανάγκες και επιθυμίες και παίρνει την πρωτοβουλία να τον προσεγγίσει σεξουαλικά. Σύντομα όμως η ανορθόδοξη σχέση θα ανατρέψει τις ευαίσθητες ισορροπίες της και θα δοκιμάσει σκληρά όλους και την ίδια.

Παρ’ όλη την επιτυχημένη καριέρα και την ‘’ευτυχισμένη’’ οικογένεια, παρ’ όλη την ικανοποίηση που αντλεί από ένα  επάγγελμα/λειτούργημα, παρ’ όλη την κοινωνική καταξίωση και ισότητα που απολαμβάνει, η Άννα στο βάθος επιζητά μια διαφυγή από την ασφυξία και την ανασφάλεια της γυναίκας της μέσης ηλικίας, μια απόδραση από τις επιβαλλόμενες συμβάσεις, την επαναληπτικότητα της καθημερινότητας της, την καλορυθμισμένη κανονικότητα του μοντέλου ζωής των κοινωνιών μας, που είναι ικανή να εκμηδενίσει τον άνθρωπο. Βρίσκει την ευκαιρία να αφήσει να αναδυθεί η υπαρξιακή της μοναξιά, τα ελλείμματα της και οι καταπιεσμένες ανάγκες της, διεκδικεί τη σεξουαλικότητα της, κυνηγάει τυφλά τα θέλω της. Η Άννα-κυνηγός δε διστάζει να χρησιμοποιήσει τη θέση ισχύος  που έχει, για να επιτύχει αυτό που επιθυμεί, εγκλωβίζει συναισθηματικά και ηθικά το θήραμα της, το χρησιμοποιεί, το χειραγωγεί. Φαίνεται έτοιμη για όλα. Είναι όμως;

Αυτή η ανεξάρτητη, δυναμική, χειραφετημένη γυναίκα είναι τόσο πολύ ευθυγραμμισμένη με το μοντέλο ζωής από το οποίο θα ήθελε να αποδράσει, ώστε είναι ανίκανη να ζήσει χωρίς το προστατευτικό κουκούλι του. Του εναντιώνεται μόνο μέχρι του σημείου που δεν απειλείται η κανονικότητα της ζωής της και όσα η ίδια θεωρεί δεδομένα της. Όταν αυτά κινδυνεύσουν, μεταμορφώνεται σε μια άκρως χειριστική γυναίκα, έτοιμη να υποκριθεί, να παραπλανήσει, να ταπεινώσει, να καταστρέψει, για να μην τα χάσει. Αυτή που υπεράσπιζε προβληματικούς και κακοποιημένους έφηβους, δε διστάζει να οδηγήσει στην εξόντωση έναν απεγνωσμένο έφηβο… Με αντίτιμο ένα διάτρητο, άδειο κουκούλι…

Γιατί η Άννα και πολλές Άννες της αντιφατικής, μετέωρης  εποχής μας, διεκδικούμε την ανάγκη μας να είμαστε ο εαυτός μας και την ελευθερία να κάνουμε τις δικές μας ερωτικές επιλογές, διατυμπανίζουμε την προοδευτικότητα και τον φεμινισμό μας και δηλώνουμε έτοιμες για αποφάσεις και κινήσεις εικονοκλαστικές, αρκεί όμως να μη θίγεται το status   quo ante και η ασφάλεια μας, να μη διασαλεύονται τα κεκτημένα μας. Σε τέτοιες κοινωνίες και πρότυπα μαθητεύσαμε. Τόσα περιθώρια ελευθερίας και αυτοδιάθεσης μας δόθηκαν. Και σ’ εμάς και στους άνδρες. Και όταν κατορθώνουμε κάποτε να αρθρώσουμε την αλήθεια μας, τους βρίσκουμε συχνά απέναντι μας αδύναμους, ανίκανους να την αντιμετωπίσουν και να τη διαχειριστούν.  Και συντριβόμαστε κι εκείνοι κι εμείς…